Шантарам

Шантарам (ағылш. Shantaram, शांताराम, «бейбітшіл жан») — 2003 жылы жарық көрген аустралиялық жазушы романы. Туындыда аустралиялық түрмеден қашып шыққан героинге тәуелді банк тонаушының Үндістанға тұрақтап, сондағы Бомбей мафиясымен шатысқан өмірі туралы баяндалады. Роман Мумбаидағы қарқынды қала тынысын шынайы суреттеуімен көптеген мақтауларға ие болды. Алғаш рет Аустралияда 2003 жылы жарық көрді. Орыс тіліндегі аудармасы 2010 жылы Ресейде шығарыла бастады, қазіргі кезде туындының жалпы тиражы бір милионнан асып отыр. Қазақ тіліне әлі аударылмаған. Автордың айтуы бойынша шығарма өзінің және бірнеше достарының басынан өткен оқиғалардың әсерінің негізінде жазылған.

Шантарам
Shantaram
Жанр	Роман
Авторы	Грегори Дэвид Робертс
Түпнұсқа тілі	ағылшын
Жариялануы	2003
Баспагер	Scribe Publications (Аустралия)
ISBN	ISBN 1-920769-00-5
Келесі	Тау көлеңкесі (ағылш. The Mountain Shadow)
Шығарма мәтіні

Сюжеті

Басты кейіпкер — он екі жылға бас бостандығынан айырылып, жазасын өтеп жатқан аустралиялық түрмеден қашып кеткен бұрыңғы нашақор, қарақшы. Линдсей Форд есімді жалған куәлікпен Аустралия мен Жаңа Зеландияда жүріп, кейін Бомбейге келеді.

Бомбей

Өзінің ашық мінезінің көмегімен ол Бомбей тұрғындары мен сол жердегі шетелдіктермен аз уақыт ішінде достасып үлгереді. Прабакер есімді үнді досының анасы – Рукхмабаи Линдсейге Шантарам, яғни маратхи тілінен аударғанда «бейбітшіл жан» немесе «Құдай бейбіт өмір сыйлаған жан» деген мағынаны білдіретін есім қояды. Ол бастапқыда кішігірім заңсыз мәміле жасауда делдалдық етіп, өмір сүру үшін ақша тауып жүрді. Бомбейлік лашықтарға қоныс теуіп, жергілікті тұрғындарға медициналық көмек көрсетеді. Аустралиялық түрмеден қашқандығы жайлы жергілікті полицияға белгісіз адамның хабарлауының нәтижесінде 4 ай көлемінде түрмеге қамалады. Түрмеден шықаннан кейін бомбейлік мафия басшысы – Әбдел Қадырхынның қол астында жұмыс істейді. Шантарам оған әкесі бермеген әкелік махаббатын Қадырханнан алатын.

Қадырханның астында Линдсей валюта және алтын сатумен, сондай-ақ жалған куәлік жасаумен айналысады. Аз уақыт аралығында оны қос бірдей досы қайтыс болады; бұл қайғадын айыға алмаған Линдсей 3 ай героин қабылдап, қордада жатады. Қадырхан оны қордадан алып шығып, қайта пайда болған нашақорлық тәуелділігінен айырылуына көмек береді. Кейін Қадырханның соғыс болып жатқан отанына – Ауғанстанға бірге баруын сұрайды. Линдсей келісіп, Қадырхан өзінің бандасымен төңірегінде соғысып жатқан муджахидтерге құрал-жабдықтар, қарулар және дәрі-дәрімектерді жеткізу үшін жолға шығады.

Ауғанстандағы соғыста Қадырхан және оның бірнеше адамы қайтыс болады. Линдсей Бомбейге қайтып оралып, мафия құрамында жұмысын жалғастырады.

Роман ішінде Қадырханның және басқа да кейіпкерлердің философиялық толғауларын байқауға болады. Кейіпкерлер өз ойларын көбіне афоризмдік нысанда көрсететін. Романдағы барлық кейіпкер ойдан шығарылған, алайда сипатталған оқиғалар тарихты болған. Мәселен, романда айтылатын «Леопольд» рестораны әлі жұмыс істеуде, сондай-ақ «Paanch Papi» атты боливудтық фильм шынымен түсірілген. Сонымен қатар қалада әлі күнгі шейін Прабакердің атындағы экскурсиялық бюро (ағасы ашқан) жұмыс істейді. Тіпті романда сипатталған бомбейлік лашықтарға барып, Рукхмабаи есімді әйелді кездестіре аласыз..

Кейіпкерлер

• Линдсей/Лин/Линбаба/Шантарам/Гилберт Паркер — басты кейіпкер, оқиға өзінің атынан баяндалады.
• Прабакер — Линдсейдің Бомбейдегі алғашқы досы. Күлкісі езуінен кетпейтін ашық, жарқын жас үнді жігіті.
• Карла Саарнен — Линдсейдің махаббаты, швейцариялық көркем ару.
• Әбдел Қадырхан — жергілікті мафия басшысы, ауған. Даналығы мен парасаттылығына қайран болған Линдсей оны әкесі ретінде жақсы көретін.
• Дидье Леви — «Леопольдтың» тұрақты мейманы, француз, гей, алаяқ. Линдсейдің досы.
• Викрам Патель — Линдсейдің үнді досы, Леттидің ғашығы.
• Маурицио Белькане — итальяндық, алаяқ, кербез жігіт.
• Улла — неміс, Мадам Жу Сарайында жұмыс істейтін жезөкше. Моденаның көңілдесі.
• Модена — испандық, Мауриционың сыбайласы, Улланың көңілдесі.
• Летти — Болливудта жұмыс істейтін ағылшын қызы.
• Назир — Қадырханның сөзге сараң, тұйық оққағары. Бастапқыда Линдсеймен араз болады.
• Халед Ансари — палестиналық, мафия кеңесінің мүшесі. Барлық отбасы мүшелері израильдықтар қолынан қаза тапқан. Карланың бұрыңғы көңілдесі.
• Абдұлла Тахери — аятолла Хомейни жүргізген саяси режимнен қашып жүрген ирандық. Басты кейіпкердің жақын досы.
• Абдұлғани — пәкістандық, мафия кеңесінің мүшесі. Сатқын.
• Кавита Сингх — тәуелсіз үнді журналисі, феминист.
• Лиза Картер — Мадам Жу Сарайында жұмыс істейтін америкалық жезөкше. Кейін Карла мен Линнің көмегімен Сарайдан шығады.
• Кәзім Әли Хусейн — бомбейлік лашықтардың ақсақалы.
• Джонни Сигар — бомбейлік лашықта мекен еткен жетім, жас үнді жігіті. Лин мен Прабакердің досы.
• Кишан мен Рукхмабаи — Прабакердің ата-анасы.
• Парвати — Прабакердің жұбайы.
• Хасан Обиква — африкалық мафиози.

Сиквел және приквелдері

Грегори Робертс Шантарам жоспарланған төрттомдықтың алғашқысы деген еді. Тау көлеңкесі (ағылш. The Mountain Shadow) деп аталатын сиквелі 2015 жылы 13 қазанда жарияланды. Көптен күткен бұл сиквелде Лин жаңа мафия билеген жаңа Бомбейде жанын сақтауға барын салады.

Экрандалуы

Дереккөздер

1. Грегори Робертстің «Шантарам» — 15 жыл «Афишада» (ru-RU). 15 жыл «Афишада». Тексерілді, 18 ақпан 2016.
2. 900 страниц про бандитов и авантюристов: Почему «Шантарам» стал русским народным романом? — Meduza (ru-RU). Meduza. Тексерілді, 18 ақпан 2016. (орыс.)
3. Грегори Дэвид Робертс. Заклание агнца на Бомбее — журнал Rolling Stone (орыс.) Мұрағатталған 13 наурыздың 2018 жылы.
4. "The Mountain Shadow" - Long-awaited sequel to Shantaram coming in October. Little Brown. Тексерілді, 16 маусым 2015.

Сыртқы сілтемелер

• Ресми уеб-сайты  (ағыл.)
• Shantaram (ағыл.) Internet Movie Database сайтында
• Шантарам форум (ағыл.) Мұрағатталған 3 наурыздың 2008 жылы.