Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Егемендік - (фр. souverainete - жоғарғы билік) - мемлекеттің сыртқы саясатта толық тәуелсіз болуы және елдің ішкі саясатында мемлекеттік биліктің бәрінен жоғары тұруы. "Егемендік" ұғымын алғаш рет XVI ғасырда француз ғалымы Жан Боден қолданды. Бұл ұғым қоғам дамуының әр кезеңінде әр түрлі мәнге ие болды. Қазіргі кезде мемлекеттік биліктің үстемдігі мен тәуелсіздігі егемендіктің саяси құқықтық мәнін білдіреді және ішкі-сыртқы саясатта көрініс табады. Бұл үстемдік мемлекеттік органдарда қоғамдық тәртіп орнатуға және құқық тәртіптерін сақтауға қабілеттілігінен, лауазым иелері мен лауазымы жоқ адамдардың тең құқықтарын қамтамасыз етіп, бірдей міндеттер жүктеуінен көрінеді. Сыртқы саясатта әр мемлекет өзге мемлекеттің егемендігін ескермей тұра алмайды. Сондықтан егемендік пен тәуелсіздікті өзара құрметтеу принциптері халықаралық қатынастар мен халықаралық құқықтағы негізгі мәселе болып табылады. Оның басты шарты - тәуелсіз мемлекеттердің әлеуметтік-саяси жағдайының ерекшеліктеріне, халық саны мен аумағының көлеміне және т.б. жағдайларына қарамастан, бір-бірімен тең дәрежеде қарым-қатынастар жасасып, араласуы. Бұл принциптер БҰҰ жарғысында және бірқатар халықаралық келісімдерде бекітілген. Халықаралық қатынастарда мемлекеттер бір-бірімен ықпалдасу кезінде өздерінің іс-әрекеттерін егемендікті құрметтеу қағидаттарының белгілі бір ережелеріне бағындырады. Мұндай ережелер келісім жасалған сәттен бастап әлгі мемлекеттер үшін міндеттілік сипат алып, халықаралық құқық нормаларына айналады. Сонымен қатар егемендік сол мемлекетті құрап отырған ұлттың саяси билігін қорғауы тиіс. 1990 жылы 25 қазанда Қазақстан өзінің егемендігін жариялады. "Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы декларациясы" Қазақстанның тәуелсіздігін бекітуге жасалған алғашқы қадам болды. Онда елдің саяси-құқықтық тәуелсіздігінің бағдарламасы жасалды. Осы бағдарлама негізіңде 1991 жылы 16 желтоқсанда "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" қабылданды.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Egemendik fr souverainete zhogargy bilik memlekettin syrtky sayasatta tolyk tәuelsiz boluy zhәne eldin ishki sayasatynda memlekettik biliktin bәrinen zhogary turuy Egemendik ugymyn algash ret XVI gasyrda francuz galymy Zhan Boden koldandy Bul ugym kogam damuynyn әr kezeninde әr tүrli mәnge ie boldy Қazirgi kezde memlekettik biliktin үstemdigi men tәuelsizdigi egemendiktin sayasi kukyktyk mәnin bildiredi zhәne ishki syrtky sayasatta korinis tabady Bul үstemdik memlekettik organdarda kogamdyk tәrtip ornatuga zhәne kukyk tәrtipterin saktauga kabilettiliginen lauazym ieleri men lauazymy zhok adamdardyn ten kukyktaryn kamtamasyz etip birdej mindetter zhүkteuinen korinedi Syrtky sayasatta әr memleket ozge memlekettin egemendigin eskermej tura almajdy Sondyktan egemendik pen tәuelsizdikti ozara kurmetteu principteri halykaralyk katynastar men halykaralyk kukyktagy negizgi mәsele bolyp tabylady Onyn basty sharty tәuelsiz memleketterdin әleumettik sayasi zhagdajynyn erekshelikterine halyk sany men aumagynyn kolemine zhәne t b zhagdajlaryna karamastan bir birimen ten dәrezhede karym katynastar zhasasyp aralasuy Bul principter BҰҰ zhargysynda zhәne birkatar halykaralyk kelisimderde bekitilgen Halykaralyk katynastarda memleketter bir birimen ykpaldasu kezinde ozderinin is әreketterin egemendikti kurmetteu kagidattarynyn belgili bir erezhelerine bagyndyrady Mundaj erezheler kelisim zhasalgan sәtten bastap әlgi memleketter үshin mindettilik sipat alyp halykaralyk kukyk normalaryna ajnalady Sonymen katar egemendik sol memleketti kurap otyrgan ulttyn sayasi biligin korgauy tiis 1990 zhyly 25 kazanda Қazakstan ozinin egemendigin zhariyalady Қazak KSR nin memlekettik egemendigi turaly deklaraciyasy Қazakstannyn tәuelsizdigin bekituge zhasalgan algashky kadam boldy Onda eldin sayasi kukyktyk tәuelsizdiginin bagdarlamasy zhasaldy Osy bagdarlama negizinde 1991 zhyly 16 zheltoksanda Қazakstan Respublikasynyn memlekettik tәuelsizdigi turaly kabyldandy Tagy karanyzҰlttyk egemendikDerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet