I Ысмайыл

I Ысмайыл — Ирандағы мемлекетiнiң негiзiн салушы. 1487 жылы Ирандағы қаласында дүниеге келiп, 1524 жылы Тебризде қайтыс болған. Ол 1500-1501 жылдары қызылбас тайпаларының көмегiмен үкiмет басына келдi. 1502 жылы Тебриздi бағындырғаннан кейiн шаһиншаһ (шаһтар шаһы) деген атақ алды. 1503-1510 жылдары Иранды толығымен, Арменияны, Иракты, Орта Азияның бiр бөлiгiн басып алды. I Ысмайылдың Орта Азияға басып кiруi көшпелi өзбектер мемлекетiмен соғысқа алып келдi. Соғыс шииттер мен сунниттер арасында дiни ұранмен жүргiзiлiп, екi жақ алма-кезек жеңiске жетiп отырды. 1510 жылы Мерв түбiнде болған шайқаста I Ысмайыл көшпелi өзбектердiң әскерiн талқандап, Мұхаммед Шайбанидiң басын кесiп алады. I Ысмайылдың батысқа қарай жылжуы 1514 жылы Сефевидтер мен Османлылар арасындағы соғысқа әкеп соқты. Шалдыран түбiнде османлылардан жеңiлiп, Батыс Армения, Күрдiстан, Ирактан айырылады. I Ысмайыл өз заманында бiлiмдi адам болған. Ақындарға, суретшiлерге, ғалымдарға қамқорлық жасап отырған. Ол көрнектi әзiрбайжан ақыны ретiнде де белгiлi болып, өз шығармаларын Хатаи деген бүркеншiк атпен жазған.

I Ысмайыл اسماعیل یکم
1524 жыл
Ізбасары	I Тахмасп
Өмірбаяны
Дүниеге келуі	17 шілде 1487 (1487-07-17) Ардебиль, Иран
Қайтыс болуы	23 мамыр 1524 (1524-05-23) (36 жас) Тебриз, Иран
Жерленді	Ардебиль
Династия	Сефевидтер әулеті
Әкесі	Хайдар Сефеви
Анасы	Халима бегім
I Ысмайыл Ортаққорда
өңдеу

Жас Исмаил мен шах арасындағы Ширван шайқасы