Әбу Ұбайда ибн Жаррах

Әбу Үбәйда ибн Жәррах (Арабша: أبو عبيدة عامر بن عبدالله بن الجراح; Әбу Үбәйда Амир бин Абд Аллаһ бин әл-Жәррах; (583–638) ) — Исламмен алғаш табысып, жәннатпен сүйіншіленгендердің бірі. Азан шақырып қойған аты - Амир, лақап есімі - атасының атына байланысты Әбу Үбәйда ибн Жәррах деген атпен танымал болды.

Әбу Убәйда ибн Жәррах
араб.: أبو عبيدة عامر بن عبدالله بن الجراح‎
Туған күні:	583 (0583)
Туған жері:	Мекке
Қайтыс болған уақыты:	638 (0638)
Қайтыс болған жері:	Иордан жазығы, Иордания
Ұлты:	Араб
Шайқастары:	Бәдір шайқасы Ярмук шайқасы
Негізгі жетістіктері:	Рашидун армиясы бас әскер басшысы (634-638), әмір
Ол тұралы айтылды:	Уммаһның күтушісі
Әбу Убәйда ибн Жәррах Ортаққорда

Жетінші атада Хазіреті Пайғамбарымызбен (с.а.у.) туыстығы бар. Исламды қабылдағаны үшін, жас болғанына қарамастан, мүшрік әкесі Әбу Үбәйданы үйінен қуды. Ол ең қиын шарттар мен шақтарда дініне опасыздық жасап орта жолда тастап кетпеуге бар күшін салды. Эфиопияға һижрет етуге жол ашылған кезде мүшріктердің зәбірліктері мен зұлымдықтарынан құтылу үшін һижрет етті. Кейін Мединеге һижрет етіп, Расулаллаһтың (с.а.у.) қасына барды.

Әбу Үбайданың Йордан жазығындағы қабірі, Иордания

Йемендіктер Пайғамбарымыздан (с.а.у.) Исламды және сүннетті үйрететін мұғалім сұрағанда, Аллаһ Елшісі (с.а.у.) оларға осы Әбу Үбәйда ибн Жәррахты (р.а.) жіберген. Хазіреті Әбу Үбәйда ибн Жәррахтың басшылық қабілетін, парасаттылығын жоғары бағалаған халифа Омар оны өзінен кейін халифа болып сайлануға ең лайық адам деп тапқан еді. Омар ибн Хаттаб «Егер Әбу Үбәйда тірі болғанда, соны сайлар едім. Өйткені, Аллаһ оны неге таңдағанымды сұрар болса, Аллаһ Расулы (с.а.у.) ол жайлы «үмбеттің сенімдісі» дегенін естігенімді айтар едім...» деген болатын.

Әбу Бәкір Сыдықтың халифалығы кезінде ол Сирияны алу үшін жасақталған әскерге қолбасшы болып тағайындалды. Хумус, Сирия және Антакияға дейінгі жерлер Әбу Үбәйда ибн Жәррах бастаған Ислам әскерлерімен алынды. Одан кейін Иерусалимді қоршауға алған Әбу Үбәйда ибн Жәррах иерусалимдіктерді бейбіт бітімге көндірді. Бірақ иерусалимдіктер бейбітшілік келісімін тек Омар Фаруқпен жасайтындықтарын айтты. Әбу Үбәйда ибн Жәррахты Мединеге жіберді. Хазіреті Омар Әлиді (р.а.) орнына қалдырып ұзақ жолаушылықтан кейін Иерусалимге аман-есен жетіп, ол жердің кілтін қолына алды.

Омардың халифалығы тұсында мұсылмандардың арасында аштық болды. Хазіреті Омар әкімдерден жәрдем сұрады. Оған алғаш жәрдем еткен де Әбу Үбәйда ибн Жәррах болды. Сирияның әкімі болған ол төрт мың жүк артқан керуенді Мединеге өзі бастап барып, халыққа бөліп берді.

Өз міндетіне адал, Аллаһ Елшісіне (с.а.у.) сүйіспеншілігі шексіз Әбу Үбәйда ибн Жәррах (р.а.) қол астындағыларды қанаттыға қақтырмайтын, тұмсықтыға шоқытпайтын. Оның мейірімділігін тек мұсылмандар ғана емес, христиандар да көрді. Сондықтан да христиандар оған адал қызмет етті.

Үмбеттің сенімдісі Әбу Үбәйда ибн Жәррах Сирияға билік құрған тұста тарихта «әмуәс обасы» деген атпен белгілі болған індет шықты. Ол өңірде обаның шыққанын естіген Хазірет Омар оған Мәдинаға қайтуын өтініп хат жолдайды. Әбу Үбәйда ибн Жәррах «бауырларымнан айырыла алмаймын» деп сол жерде қалып қояды. Ақырында обадай шейіт болады. Бұл обадай көптеген сахабалар да о дүниелік болады. Әбу Үбәйда ибн Жәррах өзінің орнына Муаз ибн Жәбәлді қойдырып, мына өсиетті айтады:

«Намаздарыңды оқып, оразаларыңды ұстап, садақаларыңды беріп, қажылықтарыңды өтеңдер. Бір-бірлеріңізге қамқор болып, басшыларыңызға бағынып, оларға адал қызмет етіңдер. Дүние сізге опық жегізбесін. Адам мың жыл өмір сүрсе де, көретін нәтижесі мынау: Аллаһ адамдардың пешенесіне өлімді жазған, сондықтан бәрі де өледі. Адамдардың ең ақылдысы - Аллаһқа бағыныш ақырет үшін еңбек еткен адам. Бәріңізге Аллаһтың есендігі мен мейірімін, кешірімі мен берекетін тілеймін...»

Сирияның әкімі болып тұрған кезде сол жердің халқы түгел Әбу Үбәйда ибн Жәррахтың әділ басшы екеніне бірауыздан куәлік еткен. Оның мүбарак сүйегі қазіргі Иорданияның Бәйсин аймағындағы өзінің атымен аталатын елді мекенде жатыр.

Дереккөздер

1. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1