Ұстара

Ұстара — шаш алуға, қырынуға арналған болат пышақ. Бүктемелі, жүзі алып-салмалы, білдекті, электрлік және механикалық болып бөлінеді.

• Бүктемелі ұстараны пайдаланар алдында арнаулы қайысқа жанып алады. Мүлдем өтпейтін болса, алдымен қайрақпен қайрап, соңынан еппен қайта жаниды.

Бүктемелі ұстара

Бүктемелі ұстарамен қырынғанда өте сақ болған жөн. Оны пайдаланар алдында брезентке не қайысқа жайып алады. Егер жанығанға түспесе, оны майда ұстара қайраққа қайрап, соңынан еппен қайта жаниды. Қайрау алдында ұстараның жетесіне қағаз тығып, мойны былқылдамайтын жасайды. Қайраған кезде ұстараның жүз жағын өзіне қаратып, сәл еңкейтіңкіреп, әуелі қайраққа басыңқырап, соңынан жайлап қайрайды.

• Білдекті ұстара жүз ұстауыш пен ұстағыш тұтқадан тұрады. Құрылғының жүз ұстауышының бөлек алынатын немесе алынбайтын түрлері бар. Кейде жүзі қатарынан арнайы орналастырылған екі-үш қабаттан да тұрады.

Кәдімгі станокті ұстара жүз ұстауыш және тұтқалап тұратын құрылғы. Аппараттық жүз ұстауышы бөлек алынатын және жүз ұстауышы алынбайтын екі түрі болады. Конструкциясы осындай жүз ұстауышпен қырыну онша қауіпті болмағанымен, абайламаса теріні іліп кетуі мүмкін. Қырынғаннан кейін станокті тазартып, жуып, құрғатып сүртеді. Ұстараны жас баланың бойы жетпейтін құрғақ жерге қояды.

• Электр ұстарасымен қырыну пышақ блогының іске қосылуы арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі таңда оның сан алуан түрлері зауыттан шығарылуда.

Элект ұстарасы

Электр ұстарасымен қырыну оның пышақ блогының іске қосылуы арқылы жүзеге асырылады. Электр ұстарасының пышағы негізінен екі түрлі — дөңгелек және торкөз (тарақ) пішінді болып келеді. Торкөз пышағы бар электр ұстаралар (мәселен, «Эра-10», «Микма») сақал- едәуір таза алады. Дөңгелек пышақты электр ұстаралары (мәселен, «Харьков-36», «Харьков-40», «Харьков-37-авто») онша тықырлап қырмаса да, жұмысы өнімдірек болады. Кейбір электр ұстаралардың мұртты, самайды және қасты басатын қосымша жүзі болады. Дөңгелек пышақ коллекторлы электр двигателі арқылы, ал торкөз пышақ —1 электр қозғалысқа келеді.Электр ұстараның пайдаланатын қуаты 12 Вт-тан аспайды. Электр ұстараны кернеуі 127 және 220 В айнымалы ток желісінен де, дербес тұрақты ток көзінен де, мәселен электр қозғау күші 1,5 В «Сатурн» типті элементпен де жұмыс істей алатындай етіп шығарады. Мұндай электр ұстараны («Утро», «Рамица») электр желісі жоқ жерлерде пайдаланған тиімді. Ұстара тым қызып кетпес үшін, оны токқа 10 минуттай артық қоспаған жөн. Қырынар алдында бетті лосьонмен немесе қырынуға арналған сұйықпен сүртеді — сонда электр ұстараның сақалды қыруы жеңілдейді, әрі тез, таза алады. Қос пышақтың (әсіресе дөңгелек пышақ) біреуін жаңасымен ауыстырғанда, олар кейде нашар қырады. Мұның себебі: пышақтары біраз жұмыс істегеннен кейін ептеп қажалады да, олардың біреуін ауыстырып салғанда, пышақ беттерінің жаласуы ойдағыдай болмайды. Мұны болдырмас үшін жаңа пышақты біраз қайрау қажет. Ол үшін торға аздап тіс порошогын сеуіп, электр ұстараны 5—7 минут бойы бос жүргізіп қояды. Пышақ өткірленгенше осылай бірнеше рет қайталайды.

• Механикалық ұстара пышақ блогы мен тұрық ішіндегі серіппелі механизмнен тұрады. Серіппені бір рет бұрап қызметке қосу, әдетте 3—4 мин. қырынуға жетеді.

Механикалық ұстара пышақ блогынан және пластмасса корпусындағы серіппе механизмнен тұрады. Серіппенің бір рет толық бұралуы, әдетте 3— 4 минут қырынуға жетеді. Ұстараның алмалы-салмалы 2 пышақ блогы (біреуі — қырынуға, екіншісі — шаш тегістеуге) болады. Механикалық ұстараның жұмыс істеу принципі электр ұстарасындағыдай. болғаннан кейін пышақ блогын шығарып (ашып), оны кистімен тазартады. Ұстара жүріп тұрғанда пышақ блогын шығаруға және салуға болмайды. Электр және механикалық ұстараларды қабына салып, құрғақ орында сақтайды.

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9