Yйтас — Өгем аумағындағы нысан аты. Үй сияқты төрт қырлы үлкен тас. Биіктігі 2 м, ұзын 5 м, ені 3 м. Өгем шұқырына түсе берісте 7 км сол жақта. Ертеде Өгемде өмір сүрген атты бай адам түйенің мойнын екі жерден бауыздап, ортасындағы бітеу терінің бір жағын тігіп қап жасап, сол қапқа алтын толтырып, Үйтас деген жердегі қыстауының маңына жасырған деген әуезе бар.ертедегі баспана құрылысының бір түрі.
Yйтас және тау халықтары арасында исламға дейінгі дәуірде кең тараған. Ол көбіне табиғи тастан киіз үйге ұқсас үлгімен тұрғызылған. Ежелгі заман тарихшылары (мыс., Понтийлік Приск) Каспий теңізінен солтүстік және солтүстік-шығысқа қарай созылып жатқан кең даланы мекендеген тайпалардың іргесі шеңберленіп келген тас үйлері, Византия тарихшысы аварлардың дөңгелек пішінді тұрақжайлары, ал грек географы әрі тарихшысы Страбон тау тұрғындарының тастан салған шеңбер үлгідегі баспаналары жайында жазады. Дәстүрлі қазақ ұғымында бұл баспаналар да, сондай-ақ қабырғасын табиғи тастан шеңбер үлгімен тұрғызып, төбесін күмбездеп жапқан ежелгі мазар да Yйтас деп аталады.
Үйтас - Еңлік, Кебек паналаған жер. Семей облысы, Абай ауданы, Кіші Орда тауының батыс жағына орналасқан. 1780 ж. шамасында қос ғашық Еңлік пен Кебек Қара жартастан қашып, Жидебайға жақын Ү-қа келіп жасырынған. Жазықсыз мерт болған қос мұңлықтың қайғылы тағдыры Абайды кайтты толғандырып, Шәкерім, Мағауияға дастан жазуға тапсырма берген.
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
Сілтемелер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, IX том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Yjtas Өgem aumagyndagy nysan aty Үj siyakty tort kyrly үlken tas Biiktigi 2 m uzyn 5 m eni 3 m Өgem shukyryna tүse beriste 7 km sol zhakta Ertede Өgemde omir sүrgen atty baj adam tүjenin mojnyn eki zherden bauyzdap ortasyndagy biteu terinin bir zhagyn tigip kap zhasap sol kapka altyn toltyryp Үjtas degen zherdegi kystauynyn manyna zhasyrgan degen әueze bar ertedegi baspana kurylysynyn bir tүri Yjtas zhәne tau halyktary arasynda islamga dejingi dәuirde ken taragan Ol kobine tabigi tastan kiiz үjge uksas үlgimen turgyzylgan Ezhelgi zaman tarihshylary mys Pontijlik Prisk Kaspij tenizinen soltүstik zhәne soltүstik shygyska karaj sozylyp zhatkan ken dalany mekendegen tajpalardyn irgesi shenberlenip kelgen tas үjleri Vizantiya tarihshysy avarlardyn dongelek pishindi turakzhajlary al grek geografy әri tarihshysy Strabon tau turgyndarynyn tastan salgan shenber үlgidegi baspanalary zhajynda zhazady Dәstүrli kazak ugymynda bul baspanalar da sondaj ak kabyrgasyn tabigi tastan shenber үlgimen turgyzyp tobesin kүmbezdep zhapkan ezhelgi mazar da Yjtas dep atalady Үjtas Enlik Kebek panalagan zher Semej oblysy Abaj audany Kishi Orda tauynyn batys zhagyna ornalaskan 1780 zh shamasynda kos gashyk Enlik pen Kebek Қara zhartastan kashyp Zhidebajga zhakyn Ү ka kelip zhasyryngan Zhazyksyz mert bolgan kos munlyktyn kajgyly tagdyry Abajdy kajtty tolgandyryp Shәkerim Magauiyaga dastan zhazuga tapsyrma bergen DerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Abaj Enciklopediya Almaty Қazak enciklopediyasynyn Bas redakciyasy Atamura baspasy ISBN 5 7667 2949 9Siltemeler Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 IX tom Osy makala kazak mәdenieti turaly bastama bolyp tabylady Buny tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektesuinizdi surajmyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz