Этнонимика(грек. ethnos – халық, тайпа, onyma – ат, есім) – ономастиканың этнонимдердің шығуы мен таралуын, қолданылуын және құрылымын зерттейтін саласы.
Этнонимдер – тарихи лексиканың ерекше түрі. Бұл этн. құрылым бірлестіктердің (ұлттар мен халықтардың, тайпалар мен тайпалық одақтардың, рулардың) аттары. Этнонимдер құрылымы мен жүйесіне қарай макроэтноним және микроэтноним болып екіге бөлінеді. – ірі этностар мен этн. одақтарды (орыстар, арабтар, қытайлар, үндістер, т.б.), микроэтнонимдер – кішігірім рулар мен тайпа, ата атауларды (пешенегтер, балталы, бағаналы, ашамайлы, тама, баба, жәнібек, таз, т.б.) зерттейді. Этнографтар мен тарихшылар этнонимдердің шығуын, пайда болуын, тарихи кезеңдері мен таралу шегін зерттесе, тіл мамандары олардың тілдік табиғатын зерттейді. Яғни олардың лексик. құрамын, семантикасы мен мағынасын ашып, этимол. тұрғыдан қарастырады. Этнонимдердің лексик. құрамы әр түрлі. Кейбірі б.з.б. ежелгі замандарға тән болса (үйсін, қаңлы,қыпшақ), басым тобы орта ғ-ға, ал көпшілігі 16 – 18 ғ-ларға саяды. Этнонимдердің ішінде ру аттарының 19 ғ-дың орта кезінде тоқталғаны мәлім. Қазақ этнонимдерінің негізгі көзі – қазақ антропонимдері. Бұрын ру, тайпа аттарынан жер-су (өзен, тау, бұлақ) аттары қойылып келсе, қазір бұл кездеспейтін құбылыс. Бұрыннан келе жатқан , Арғанаты, Меркі, Қыпшақ, Керей, Қоңырат сияқты жер-су аттары этнотопоним деп аталады. Яғни этнонимдерден жасалған топонимдер.
Қазақ этнонимдері туралы этнограф, тілші ғалымдар Ш.Уәлиханов, , Н.Аристов, , , , , , , , , , , т.б. зерттеу еңбектерінде түрлі бағытта қарастырылған. Соңғы жылдары қазақ этнонимдері – қазақ шежірелері жеке-жеке кітап болып жарық көруде. Әдеб.: Аристов Н.А., Опыт выяснения этнического состава казахов Большой орды и кара-киргизов. Живая старина, вып. 3 – 4, СПб., 1894; Аманжолов С.А., Вопросы диалектологии и истории, А., 1959; Әбдірахманов А., Қазақстан этнонимикасы, А., 1979; Джанузаков Т., Очерк казахской ономастики, А., 1982; Валиханов Ч., Соб. соч. в пяти томах, т.1, А., 1984. Т. Жанұзақов
Дереккөздер
<references>
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Etnonimika grek ethnos halyk tajpa onyma at esim onomastikanyn etnonimderdin shyguy men taraluyn koldanyluyn zhәne kurylymyn zerttejtin salasy Etnonimder tarihi leksikanyn erekshe tүri Bul etn kurylym birlestikterdin ulttar men halyktardyn tajpalar men tajpalyk odaktardyn rulardyn attary Etnonimder kurylymy men zhүjesine karaj makroetnonim zhәne mikroetnonim bolyp ekige bolinedi iri etnostar men etn odaktardy orystar arabtar kytajlar үndister t b mikroetnonimder kishigirim rular men tajpa ata ataulardy peshenegter baltaly baganaly ashamajly tama baba zhәnibek taz t b zerttejdi Etnograftar men tarihshylar etnonimderdin shyguyn pajda boluyn tarihi kezenderi men taralu shegin zerttese til mamandary olardyn tildik tabigatyn zerttejdi Yagni olardyn leksik kuramyn semantikasy men magynasyn ashyp etimol turgydan karastyrady Etnonimderdin leksik kuramy әr tүrli Kejbiri b z b ezhelgi zamandarga tәn bolsa үjsin kanly kypshak basym toby orta g ga al kopshiligi 16 18 g larga sayady Etnonimderdin ishinde ru attarynyn 19 g dyn orta kezinde toktalgany mәlim Қazak etnonimderinin negizgi kozi kazak antroponimderi Buryn ru tajpa attarynan zher su ozen tau bulak attary kojylyp kelse kazir bul kezdespejtin kubylys Burynnan kele zhatkan Arganaty Merki Қypshak Kerej Қonyrat siyakty zher su attary etnotoponim dep atalady Yagni etnonimderden zhasalgan toponimder Қazak etnonimderi turaly etnograf tilshi galymdar Sh Uәlihanov N Aristov t b zertteu enbekterinde tүrli bagytta karastyrylgan Songy zhyldary kazak etnonimderi kazak shezhireleri zheke zheke kitap bolyp zharyk korude Әdeb Aristov N A Opyt vyyasneniya etnicheskogo sostava kazahov Bolshoj ordy i kara kirgizov Zhivaya starina vyp 3 4 SPb 1894 Amanzholov S A Voprosy dialektologii i istorii A 1959 Әbdirahmanov A Қazakstan etnonimikasy A 1979 Dzhanuzakov T Ocherk kazahskoj onomastiki A 1982 Valihanov Ch Sob soch v pyati tomah t 1 A 1984 T ZhanuzakovDerekkozder lt references gt Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 X tom