Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шымған қызғалдағы (лат. Tulipa tschimganica) – лалагүлдер тұқымдасының қызғалдақ туысына жататын, сирек кездесетін түр. 1961 жылы З.П.Бочанцева сипаттап жазған. Өзбекстандағы Ташкент облысы маңындағы Шатқал жотасы эндемигі болып есептелген. Қазақстаннан біз 2003 жылы Қарабаусай өзені аңғарынан (Қаржантау жотасының оңтүстік бөлігі) таптық. Таудың орта белдеуіндегі (теңіз деңгейінен 1400-1800 м) тасты және шағыл тасты баурайлардың таяз жыраларында өседі. Жеке шағын популяциялар (көлемі 250-300 шаршы метр) болып кездеседі. Ең көп тығыздығы –бір шаршы метрде 19 гүлдейтін өсімдік өседі. Гүлі екі түсті- қызыл немесе сыртқы күлтелерінің жоны қызыл жолақты сары. Кейбір мамандар бұның жеке түр екендігін мойындамайды. Мүмкін, бұл түрдің шығу тегі буданды болар, бірақ табиғи популяциялары сыртқы құрылысы және экологиясы жағынан жақсы ерекшеленеді. Түрдің таралуын зерттеу қажет, арнайы қорғалатын жерлер ұйымдастырып, Қазақстан Қызыл кітабына енгізу керек.
| Шымған қызғалдағы | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| Tulipa tschimganica Botschantz., 1961 |
Дереккөздер
- Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы. Қазақстан Қызыл кітап беттерінен. Алматы: «Алматыкітап» ЖШС, 2006. – 106 бет.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shymgan kyzgaldagy lat Tulipa tschimganica lalagүlder tukymdasynyn kyzgaldak tuysyna zhatatyn sirek kezdesetin tүr 1961 zhyly Z P Bochanceva sipattap zhazgan Өzbekstandagy Tashkent oblysy manyndagy Shatkal zhotasy endemigi bolyp eseptelgen Қazakstannan biz 2003 zhyly Қarabausaj ozeni angarynan Қarzhantau zhotasynyn ontүstik boligi taptyk Taudyn orta beldeuindegi teniz dengejinen 1400 1800 m tasty zhәne shagyl tasty baurajlardyn tayaz zhyralarynda osedi Zheke shagyn populyaciyalar kolemi 250 300 sharshy metr bolyp kezdesedi En kop tygyzdygy bir sharshy metrde 19 gүldejtin osimdik osedi Gүli eki tүsti kyzyl nemese syrtky kүltelerinin zhony kyzyl zholakty sary Kejbir mamandar bunyn zheke tүr ekendigin mojyndamajdy Mүmkin bul tүrdin shygu tegi budandy bolar birak tabigi populyaciyalary syrtky kurylysy zhәne ekologiyasy zhagynan zhaksy erekshelenedi Tүrdin taraluyn zertteu kazhet arnajy korgalatyn zherler ujymdastyryp Қazakstan Қyzyl kitabyna engizu kerek Shymgan kyzgaldagyDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy LiliaceaeKishi tukymdasy Tegi TulipaTүri T tschimganicaTulipa tschimganica Botschantz 1961DerekkozderҚazakstan osimdikter әleminin asyl kazynasy Қazakstan Қyzyl kitap betterinen Almaty Almatykitap ZhShS 2006 106 bet