Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Франц Петер Шуберт (нем. Franz Peter Schubert; 31 қаңтар 1797 жыл, Вена қаласының маңындағы Лихтенталь — 19 қараша 1828 жыл, Вена) — австрия композиторы, музыкадағы романтизм бағытының негіздеушілерінің бірі. Фридрих Шиллердің, , Генрих Гейненің және т.б. сөздеріне жазылған 600-ден астам вокалдық композицияның авторы; 9 симфония, көптеген камералық музыка және фортепьянолық музыка шығармаларының авторы.
| Франц Петер Шуберт Franz Peter Schubert | |
 Шуберт, 1875 ж., Йозефа Крихубердің суреті | |
| Негізгі ақпарат | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | Вена, Аустрия империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Вена, Аустрия империясы |
| Мемлекет |
|
| Мамандықтары | композитор |
| Аспаптары | |
Қазіргі заманға дейін Шуберттің шығармалары классикалық музыканың белгілі нышандары болып есептеледі.
Өмірдерек
Франц Шуберт оқытушы отбасында туған. Музыкаға бала кезінен құмар болып, әуелі әкесінен (скрипка), ағасы Игнацтан (фортепиано) және шіркеу регенті М.Хольцерден (ән бойынша) сабақ алды.
1808 – 13 жылы Вена сарайының капелла әншісі. А.Сальеридің шәкірті болды, кейіннен композиция бойынша да (1812 – 16) тәлім алды. 1814 – 17 жылы жалпы білім беретін мектептегі мұғалім әкесінің көмекшісі болды.
1818 жылы Вена қаласына қоныс аударып, жеке үйлерде музыкадан дәріс берді, сонымен бірге музыка шығарумен де айналысты. Осы жылдары Шуберттің айналасына қолдаушылар тобы жиналып, оған қаржылай көмек көрсетті, әнші М.Фогль композитор әндерін барынша насихаттап отырды. Достары мен таныстары ортасында Шуберт шығармалары әрдайым орындалып, мұндай отырыстар “шубертнамалық” кештер деп аталды. 1821 жылдан Шуберт шығармалары баспадан да жарық көре бастады. 1823 жылы ол мен музыка одағының құрметті мүшесі болып сайланды.
1828 жылы 26 наурызда Вена қаласында Шуберт шығармаларының концерті табыспен өтті. Бірақ сол жылдың күзінде іш сүзегіне шалдыққан Шуберт 31 жасында дүние салды.
Шуберттің шығармалары
Шуберт шығармалары Венаның халықтық музыка мәдениетімен тығыз байланысты. Ол музыка романтизмнің алғашқы ірі өкілі болды.
Шуберт 7 опера (“Альфонсо мен Эстрелла”, 1822, 1854 жылы қойылды; т.б.), 6 зингшпиль, 9 симфония, 10 увертюра, октет, ішекті аспаптарға арналған квинтет (до мажор, 1828), фортепианолық квинтет (“Форель”, 1819), 22 ішекті квартет, фортепианолық трио, фортепианолық сонаталар (ля мажор, 1819; ля минор, 1823; си-бемоль мажор, 1828), экспромттар мен фантазиялар, 4 қолмен ойнау үшін жазылған фортепианолық шығармалар, хорлар (100-ден астам) мен әндер (600-ден астам) жазды.
Композитор шығармаларының негізгі бір саласы – ән (И.В. Гетенің, Ф.Шиллердің, Г.Гейненің, В.Мюллердің, т.б. сөздеріне жазылған) жанры. Ол ән музыкасында мәнерлеу тәсілін еркін пайдаланып, бұл жанрға жоғары идеялық-көркемдік сипат берді, романстың (әннің), симфония мен фортепианолық миниатюраның жаңа романтик. түрлерін туғызды. Шуберт шығармаларында Австрияның кең тараған әндерін, сондай-ақ венгр, славян халықтары музыкасы пайдаланылды. Шуберттің кезінде бағаланбай келген музыкасы кейін бүкіл Еуропаға әйгілі болды. Шуберт шығармасын насихаттауда композиторлар Р.Шуман мен Ф.Лист елеулі еңбек етті. Ресейдің классик. композиторлары П.И. , А.Г. , музыка сыншысы В.В. Стасов, әдебиет қайраткерлері А.И. Герцен, В.Г. , М.Ю. Лермонтов, т.б. Ш-ті жоғары бағалады. Музыка өнері тарихында оның есімі ұлы мелодияшылардың бірі болып қалды. Ш-тің музыка шығармалары ( мысалы , Аяқталмаған симфониясы, т.б.) Қазақстанның концерт залдарында орындалумен қатар Қазақтың ұлттық консерваториясы мен музыка мектептердің оқу бағдарламасынан да тұрақты орын алған.
Шуберттің вокалдық лирикасы
Шуберттің музыкалық мұрасында ән негізгі орын алады. Әнде композитор кейпінің, оның шығармашылық және көркемдік қалыптасу жолдарының ерекше белгілері көрнекті, жүйелі және көңілге қонымды болып ашылады. Ән адамның ішкі жан- дүниесінің сипаттамасына кеңістік ашты; халықтық өнердің образдарына жақындау арқылы демократиялық мағынаға иеленеді; сөз бен музыканың тығыз байланысы арқылы музыкалық образдардардың поэтикалық тиянақтылығына жетеді. Бұның барлығы шуберттік баяндаудың ерекше мәнерлілігін тудырып, оның шығармаларының жаңашыл тереңдігін, маңыздылығын және образдық көп қырлылығын анықтайды.
Шуберттің көмегімен ән музыка тарихында бірінші рет басқа жанрлармен қатар тұрды. Оның поэтикалық негізі австиялық және неміс тарихының дерлік бөлігін қамтиды, және шетел авторларын да қосады.
Өмірінің әр түрлі кезеңдерінде Шубертті әр түрлі ақындардың шығармашылығы назарын өздеріне аударады. Ең үлкен тұрақтылықпен Шуберттің Гёте поэзиясына құштарлығы ерекшеленеді, бірақ ұлы неміс ақынының өлеңдерімен басқа авторлардың сөздері бәсекелесе алады, алдымен – В. Мюллер, И. Майрхофер, Г. Гейне. Композитор әрбір ақын шығармашылығының дербес өзгешеліктерін сергек сезеді.
Шуберттің әндері өзі үшін шығармашылығының мақсаты емес, кейін өңделетін материалға айналды. Бірақ әнді аспапты музыкада қолдану – Шуберт үшін оның қолданудағы жеке мысал ғана. Негізінде оның ықпалы едәуір кең және терең. Ән материал емес, әуенділік – принцип – осы қасиет Шубертті өзінің ізашарларынан ерекшелендіреді. Әуенділікте аспаптық музыканың өзгешелігі негізделеді.
XIX ғ. басында неміс және австриялық көркемдік өнерінде лирикалық жанрлардың келе жатқан гүлденуі белгіленеді. Осы жанрлар өмірге деморатизациялау процессінен кейін шақырылды. Музыкада бұл процесс аспаптық шығарамашылықта жаңа динамикалық принципті ойлау қабілетінің нығаюына, операның сарайлық спектакль шарттылығынан босауына, әннің тәрбиелік және ағартушылық жұмыстың ең маңызды бөлімге айналуына әкелді. XVIII ғ. ән әлі басқа жетекші жанрлар қатарына қосылған жоқ- тын, бірақ XVII ғ. соңы мен XVIII ғ. басына қарағанда, ол кәсиби өнердің дербес тармағы ретінде қалыптаса бастады. Композиторлар крестьяндық әнге «жетілмеген» өнерге сияқты қарайтын көз қарастарын өзгертеді.
Бірінші ірі қозғалысты 1753 жылы 1 қазанда Берлиндік ән мектебі И. Ф. Агриколаның, Ф. Э. Бахтың, Ф, Бенданың, К. Г. Граунның, Г. Краузенің, К. Никельманның, Г. Ф. Телеманның «Одалар мен Мелодиялар» дәптерлерін шығарудан бастады. Жинақтың бастаушысы әуесқой музыкант, мамандығы бойынша - адвокат Г. Краузе болатын. Берлиндік ән мектебінің үлкен буын композиторлары шығармашылыққа өздері ұсынған әстетикалық идеалдардан қалып келе жатты, ал Иоганн Абрахам Петер Шульц басқарған кіші буынның орындауында бұл идеалдар көркемдік жағынан жүйелі және дәлелді болды.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- Хохлов Ю.Н., Прекрасная мельничиха Франца Шуберта, М., 2002; соныкі, Фортепьянные сонаты Франца Шуберта, М., 2004.
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Franz Schubert |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Franc Peter Shubert nem Franz Peter Schubert 31 kantar 1797 zhyl Vena kalasynyn manyndagy Lihtental 19 karasha 1828 zhyl Vena avstriya kompozitory muzykadagy romantizm bagytynyn negizdeushilerinin biri Fridrih Shillerdin Genrih Gejnenin zhәne t b sozderine zhazylgan 600 den astam vokaldyk kompoziciyanyn avtory 9 simfoniya koptegen kameralyk muzyka zhәne fortepyanolyk muzyka shygarmalarynyn avtory Franc Peter Shubert Franz Peter SchubertShubert 1875 zh Jozefa Krihuberdin suretiNegizgi akparatTugan kүni31 kantar 1797 1797 01 31 Tugan zheriVena Austriya imperiyasyҚajtys bolgan kүni19 karasha 1828 1828 11 19 31 zhas Қajtys bolgan zheriVena Austriya imperiyasyMemleketMamandyktarykompozitorAspaptaryskripka fortepiano Қazirgi zamanga dejin Shuberttin shygarmalary klassikalyk muzykanyn belgili nyshandary bolyp esepteledi ӨmirderekFranc Shubert okytushy otbasynda tugan Muzykaga bala kezinen kumar bolyp әueli әkesinen skripka agasy Ignactan fortepiano zhәne shirkeu regenti M Holcerden әn bojynsha sabak aldy 1808 13 zhyly Vena sarajynyn kapella әnshisi A Saleridin shәkirti boldy kejinnen kompoziciya bojynsha da 1812 16 tәlim aldy 1814 17 zhyly zhalpy bilim beretin mekteptegi mugalim әkesinin komekshisi boldy 1818 zhyly Vena kalasyna konys audaryp zheke үjlerde muzykadan dәris berdi sonymen birge muzyka shygarumen de ajnalysty Osy zhyldary Shuberttin ajnalasyna koldaushylar toby zhinalyp ogan karzhylaj komek korsetti әnshi M Fogl kompozitor әnderin barynsha nasihattap otyrdy Dostary men tanystary ortasynda Shubert shygarmalary әrdajym oryndalyp mundaj otyrystar shubertnamalyk keshter dep ataldy 1821 zhyldan Shubert shygarmalary baspadan da zharyk kore bastady 1823 zhyly ol men muzyka odagynyn kurmetti mүshesi bolyp sajlandy 1828 zhyly 26 nauryzda Vena kalasynda Shubert shygarmalarynyn koncerti tabyspen otti Birak sol zhyldyn kүzinde ish sүzegine shaldykkan Shubert 31 zhasynda dүnie saldy Shuberttin shygarmalaryShubert shygarmalary Venanyn halyktyk muzyka mәdenietimen tygyz bajlanysty Ol muzyka romantizmnin algashky iri okili boldy Shubert 7 opera Alfonso men Estrella 1822 1854 zhyly kojyldy t b 6 zingshpil 9 simfoniya 10 uvertyura oktet ishekti aspaptarga arnalgan kvintet do mazhor 1828 fortepianolyk kvintet Forel 1819 22 ishekti kvartet fortepianolyk trio fortepianolyk sonatalar lya mazhor 1819 lya minor 1823 si bemol mazhor 1828 ekspromttar men fantaziyalar 4 kolmen ojnau үshin zhazylgan fortepianolyk shygarmalar horlar 100 den astam men әnder 600 den astam zhazdy Kompozitor shygarmalarynyn negizgi bir salasy әn I V Getenin F Shillerdin G Gejnenin V Myullerdin t b sozderine zhazylgan zhanry Ol әn muzykasynda mәnerleu tәsilin erkin pajdalanyp bul zhanrga zhogary ideyalyk korkemdik sipat berdi romanstyn әnnin simfoniya men fortepianolyk miniatyuranyn zhana romantik tүrlerin tugyzdy Shubert shygarmalarynda Avstriyanyn ken taragan әnderin sondaj ak vengr slavyan halyktary muzykasy pajdalanyldy Shuberttin kezinde bagalanbaj kelgen muzykasy kejin bүkil Europaga әjgili boldy Shubert shygarmasyn nasihattauda kompozitorlar R Shuman men F List eleuli enbek etti Resejdin klassik kompozitorlary P I A G muzyka synshysy V V Stasov әdebiet kajratkerleri A I Gercen V G M Yu Lermontov t b Sh ti zhogary bagalady Muzyka oneri tarihynda onyn esimi uly melodiyashylardyn biri bolyp kaldy Sh tin muzyka shygarmalary mysaly Ayaktalmagan simfoniyasy t b Қazakstannyn koncert zaldarynda oryndalumen katar Қazaktyn ulttyk konservatoriyasy men muzyka mektepterdin oku bagdarlamasynan da turakty oryn algan Shuberttin vokaldyk lirikasy Shuberttin muzykalyk murasynda әn negizgi oryn alady Әnde kompozitor kejpinin onyn shygarmashylyk zhәne korkemdik kalyptasu zholdarynyn erekshe belgileri kornekti zhүjeli zhәne konilge konymdy bolyp ashylady Әn adamnyn ishki zhan dүniesinin sipattamasyna kenistik ashty halyktyk onerdin obrazdaryna zhakyndau arkyly demokratiyalyk magynaga ielenedi soz ben muzykanyn tygyz bajlanysy arkyly muzykalyk obrazdardardyn poetikalyk tiyanaktylygyna zhetedi Bunyn barlygy shuberttik bayandaudyn erekshe mәnerliligin tudyryp onyn shygarmalarynyn zhanashyl terendigin manyzdylygyn zhәne obrazdyk kop kyrlylygyn anyktajdy Shuberttin komegimen әn muzyka tarihynda birinshi ret baska zhanrlarmen katar turdy Onyn poetikalyk negizi avstiyalyk zhәne nemis tarihynyn derlik boligin kamtidy zhәne shetel avtorlaryn da kosady Өmirinin әr tүrli kezenderinde Shubertti әr tүrli akyndardyn shygarmashylygy nazaryn ozderine audarady En үlken turaktylykpen Shuberttin Gyote poeziyasyna kushtarlygy erekshelenedi birak uly nemis akynynyn olenderimen baska avtorlardyn sozderi bәsekelese alady aldymen V Myuller I Majrhofer G Gejne Kompozitor әrbir akyn shygarmashylygynyn derbes ozgeshelikterin sergek sezedi Shuberttin әnderi ozi үshin shygarmashylygynyn maksaty emes kejin ondeletin materialga ajnaldy Birak әndi aspapty muzykada koldanu Shubert үshin onyn koldanudagy zheke mysal gana Negizinde onyn ykpaly edәuir ken zhәne teren Әn material emes әuendilik princip osy kasiet Shubertti ozinin izasharlarynan erekshelendiredi Әuendilikte aspaptyk muzykanyn ozgesheligi negizdeledi XIX g basynda nemis zhәne avstriyalyk korkemdik onerinde lirikalyk zhanrlardyn kele zhatkan gүldenui belgilenedi Osy zhanrlar omirge demoratizaciyalau processinen kejin shakyryldy Muzykada bul process aspaptyk shygaramashylykta zhana dinamikalyk principti ojlau kabiletinin nygayuyna operanyn sarajlyk spektakl sharttylygynan bosauyna әnnin tәrbielik zhәne agartushylyk zhumystyn en manyzdy bolimge ajnaluyna әkeldi XVIII g әn әli baska zhetekshi zhanrlar kataryna kosylgan zhok tyn birak XVII g sony men XVIII g basyna karaganda ol kәsibi onerdin derbes tarmagy retinde kalyptasa bastady Kompozitorlar krestyandyk әnge zhetilmegen onerge siyakty karajtyn koz karastaryn ozgertedi Birinshi iri kozgalysty 1753 zhyly 1 kazanda Berlindik әn mektebi I F Agrikolanyn F E Bahtyn F Bendanyn K G Graunnyn G Krauzenin K Nikelmannyn G F Telemannyn Odalar men Melodiyalar dәpterlerin shygarudan bastady Zhinaktyn bastaushysy әueskoj muzykant mamandygy bojynsha advokat G Krauze bolatyn Berlindik әn mektebinin үlken buyn kompozitorlary shygarmashylykka ozderi usyngan әstetikalyk idealdardan kalyp kele zhatty al Iogann Abraham Peter Shulc baskargan kishi buynnyn oryndauynda bul idealdar korkemdik zhagynan zhүjeli zhәne dәleldi boldy Derekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Hohlov Yu N Prekrasnaya melnichiha Franca Shuberta M 2002 sonyki Fortepyannye sonaty Franca Shuberta M 2004 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Franz Schubert