Шиғалық мазһабтар

Сунни мазһабтардан тыс, сондай-ақ, Шиа тобына кіретін мазһабтар да бар. Шиа (шиилік) бастапқыда саяси, кейіннен діни сипатта болып, мазһабқа айналу процесінің нәтижесінде өзіне тән фикһ доктринасын қалыптастырған. Шиилік фикһ мазһабтарының арасында Жафарилік пен Зәйдилік өте маңызды орын алады.

Жафарилік, басқаша айтқанда Имамия мазһабы ақаид (сенім негіздері) және фикһ мәселелерінде көзқарастарына сүйенеді. Шииттердің екінші тармағы Зәйдилік немересі Зәйдтің (122/740 ж. қайтыс болған) көзқарастарына негізделеді. Шииттік мазһабтар да Құран, сүннет, ижма және ақылға сүйенгенімен, дәлел және әдіс түсініктері тұрғысынан айтарлықтай өзгеше болып келеді. Осы айырмашылықтың негізінде шиизмнің «мағсум имам» ұғымына ие болуы жатыр. Яғни, шиилік мазһабтар Хазіреті Пайғамбар (с.а.у.)-нан кейін заң шығару және басқару құқығының берілуін, ал сүннет өкілдері болса, бұл екі құқықтың халыққа, яғни мүміндер қоғамдастырып берілуін жөн көреді. Жафари мазһабы суннилерден ерекшелене отырып, мута некесін (уақытша некелесу) және жалаңаш аяққа мәсіх тартуды дұрыс деп санайды. Ал Зәйди мазһабы мұсылман емес адамның жасаған тағайын жеуге және кітап иелерінен (христиан, яһуди) болған әйелмен үйленуге болмайды деген көзқарасы ұстанады. Қазіргі таңда Жафари мазһабы Иранның, ал, Зәйди мазһабы Йеменнің ресми мазһабы болып табылады. Сондай-ақ, Ирак, Сирия және Жафари мазһабның өкілдері өмір сүруде.

Дереккөздер

1. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1