Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шегіртке — мұрттылар тармағына жататын үйірлі шегірткелердің бір . Қысқа мұрттылардың маңызды тұқымдасының бірі — шегірткелер; және де шегіртке отрядына жатады. Өзінің жақын туыстары қара шегіртке мен көк шегірткеден айырмашылығы – денесінің ұзындығының жартысындай болатын қысқа мұртшасы . Қазақстан ландшафтасының әртүрлі және жерінің кең байтақ болуына байланысты , шегірткенің 271 түрі кездеседі. Шегірткелерді үйірлі және саяқ шегірткелер деп бөледі. Үйірлі түрлерінің ( ұшпа , шөл , қызылшегіртке және т.б ) саяқ шегірткелерден айырмашылығы – жаппай көбею кезінде үлкен топтар құрып , бірнеше жүздеген , мыңдаған гектар жерді басып , бір күн ішінде бірнеше ондаған километр жерге орын ауыстырады. Мысалы, шөл шегірткесінің үйірі 2400-км –ден астам ашық теңіз үстінен ұшып өтіп , солтүстік – батыс Африкадан Британ аралдарына жеткен . Қазақстандағы зиянкес азия шегірткесі ұзақ қашықтықтарға ұша алмайды. Дегенмен ересектері бір күнде 80-120 км қашықтыққа ұша алады. Бұл түрдің тұрғылықты мекендері – Сырдария өзенінің сағасы мен Балқаш , Алакөл , Зайсан көлдерінің жағалауларындағы сазды жерлердің қалың қамыстары . Жаздың екінші жартысында жұмыртқа салады, дернәсілдері майдың соңында шығады , 35-40 күннен кейін қанаттанады. Азия шегірткесінің әрқайсысы өз өмірінде 300 г көк жем жейді , ал бір аналықтың ұрпақтары бір жазда екі қойға жететін жемді жейді . Негізгі қорегі қамыс болғанына қарамай , үйір 1-2 сағат ішінде мыңдаған астық алқабын жоқ қылып жібереді , сонымен қатар капуста, қарбыз, күнбағыс және тағы басқа қоректеніп, біршама зиян келтіреді.
Шырылдауық шегірткелер, көк шегірткелер және кәдімгі обыр шегірткелер бір-бірімен туыстас болып келеді. Әсіресе, обыр шегіртке мен көк шегірткелер бір-біріне өте ұқсас. Бұл жәндіктердің барлығының денелері ұзындау, ал артқы аяқтары секіруге ыңғайлы болып келеді. Аталған жәндіктер қанаттарының көмегімен дыбыс шығара алады.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы, 9 том
"Қазақстандағы жануарлар әлемі" , Алматыкітап баспасы , А.Ф. Ковшарь , В.А. Ковшарь
Тағы қараңыздар
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shegirtke murttylar tarmagyna zhatatyn үjirli shegirtkelerdin bir Қyska murttylardyn manyzdy tukymdasynyn biri shegirtkeler zhәne de shegirtke otryadyna zhatady Өzinin zhakyn tuystary kara shegirtke men kok shegirtkeden ajyrmashylygy denesinin uzyndygynyn zhartysyndaj bolatyn kyska murtshasy Қazakstan landshaftasynyn әrtүrli zhәne zherinin ken bajtak boluyna bajlanysty shegirtkenin 271 tүri kezdesedi Shegirtkelerdi үjirli zhәne sayak shegirtkeler dep boledi Үjirli tүrlerinin ushpa shol kyzylshegirtke zhәne t b sayak shegirtkelerden ajyrmashylygy zhappaj kobeyu kezinde үlken toptar kuryp birneshe zhүzdegen myndagan gektar zherdi basyp bir kүn ishinde birneshe ondagan kilometr zherge oryn auystyrady Mysaly shol shegirtkesinin үjiri 2400 km den astam ashyk teniz үstinen ushyp otip soltүstik batys Afrikadan Britan araldaryna zhetken Қazakstandagy ziyankes aziya shegirtkesi uzak kashyktyktarga usha almajdy Degenmen eresekteri bir kүnde 80 120 km kashyktykka usha alady Bul tүrdin turgylykty mekenderi Syrdariya ozeninin sagasy men Balkash Alakol Zajsan kolderinin zhagalaularyndagy sazdy zherlerdin kalyn kamystary Zhazdyn ekinshi zhartysynda zhumyrtka salady dernәsilderi majdyn sonynda shygady 35 40 kүnnen kejin kanattanady Aziya shegirtkesinin әrkajsysy oz omirinde 300 g kok zhem zhejdi al bir analyktyn urpaktary bir zhazda eki kojga zhetetin zhemdi zhejdi Negizgi koregi kamys bolganyna karamaj үjir 1 2 sagat ishinde myndagan astyk alkabyn zhok kylyp zhiberedi sonymen katar kapusta karbyz kүnbagys zhәne tagy baska korektenip birshama ziyan keltiredi Shegirtke Shyryldauyk shegirtkeler kok shegirtkeler zhәne kәdimgi obyr shegirtkeler bir birimen tuystas bolyp keledi Әsirese obyr shegirtke men kok shegirtkeler bir birine ote uksas Bul zhәndikterdin barlygynyn deneleri uzyndau al artky ayaktary sekiruge yngajly bolyp keledi Atalgan zhәndikter kanattarynyn komegimen dybys shygara alady DerekkozderҚazak enciklopediyasy 9 tom Қazakstandagy zhanuarlar әlemi Almatykitap baspasy A F Kovshar V A Kovshar Zhanuarlar әlemiTagy karanyzdarTurakanattylarBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet