Химиялық термодинамика — физикалық химияның химиядағы термодинамикалық құбылыстарды (, (еру, булану, кристалдану, т.б.), сонымен қатар заттардың термодинамикалық қасиеттерінің олардың құрамы мен агрегаттық күйіне тәуелділігін қарастыратын саласы. Химиялық термодинамика термохимия, химиялық тепе-теңдік және ерітінділер (олардың ішінде электролиттер) туралы ілімдермен және электродты потенциалдар, беттік құбылыстар термодинамикаларымен тығыз байланысты. Химиялық термодинамика термодинамиканың жалпы заңдары (нөлінші, бірінші, екінші, үшінші) мен ережелерін пайдаланады.
- Термодинамиканың бірінші заңы, термохимияның негізін құрайтын, оның маңызды салдары — заңы. Термохимия әр түрлі заттардың жылу сыйымдылығын, жану жылуын, реакцияның жылу эффектісін, түзілу жылуын, еру жылуын, т.б. зерттейді. Олардың температураға тәуелділігін теңдеуі анықтайды.
- Термодинамиканың екінші заңы тепе-теңдіктерді, оның ішінде химиялық тепе-теңдік жөніндегі ілімнің негізін қалады. Оны химиялық реакцияларды зерттеуге қолдану алғаш Я.Х. , А.Л. , т.б. еңбектерінде айтылған. Екінші заң Химиялық термодинамикада белгілі жағдайда қарастырылып отырған жүйедегі әрекеттесудің өз бетінше жүре алатын бағытын, әрі осы тепе-теңдік күйге сыртқы жағдайдың (температура, қысым, т.б.) қалай әсер ететінін анықтайды. Практикалық тұрғыдан алғанда, аса маңызды тепе-теңдіктің өз бетінше ығысуын тиісті бағытта, тиімді жүргізу үшін сыртқы жағдайды қалай өзгерту жолын көрсетеді. Осы айтылғандардың бәріне термодинамикалық функциялар — энтальпия Н мен энтропия S пайдаланылады. Егер процесс тұрақты температура Т және тұрақты қысымда V жүрсе, тепе-теңдікті изобара-изотермиялық потенциалдың ( энергиясы) G өзгеруі G=H–TS, егер процесс тұрақты температурада және тұрақты көлемде жүрсе, тепе-теңдікті изохора-изотермяиылқ потенциалдың ( энергиясы) А өзгеруі: A=U–TS арқылы анықтайды. Екі жағдайда да процестің өз бетінше жүруі G және A мәндерінің азаю бағытына сай болады. Химиялық термодинамикада кез келген фазалық өзгерулер (еру, булану, балқу, т.б.) заттың бір фазадан екінші фазаға өтуі белгілі заттың химиялық потенциалдары теңесетін бағытқа сай келеді, яғни потенциалы үлкен фазадан потенциалы кіші фазаға ауысып, олар өзара теңескенде тепе-теңдік туады. Фазалар ережесі жұйедегі барлық тәуелсіз құраушылардың саны фазалардың санымен варианттылық арасындағы қатынасты сипаттайды.
- Химиялық тепе-теңдіктерді есептеуде термодинамиканың үшінші заңының маңызы зор. Ол абсолют нөлге жуық температураларда жүргізілген тәжірибе нәтижесінде қажетті функциялар — энтропия мен энтальпияның шамасын табуды қалыптастырды. Осыдан G және A мәндерін тауып, олардың тепе-теңдік константасы мен қатынасын өрнектейтін формулалармен K мәнін табуға болады: G=–RT1nK, мұнда G —стандартты энергиясы, R — , K — . 20 ғасырдың ортасында тепе-тең емес процестер мен жоғары температурадағы химиялық реакциялар термодинамикасын зерттеу ісі дами бастады. Бүгінде химиялық термодинамиканың екі бағыты — термохимия мен химиялық реакциялардың термодинамикасы кеңінен дамып қолданылады. Мысалы, , , т.б. маңызды өндірістік процестерде химиялық термодинамиканың есептеулері пайдаланылады.
Сілтемелер
"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Himiyalyk termodinamika fizikalyk himiyanyn himiyadagy termodinamikalyk kubylystardy eru bulanu kristaldanu t b sonymen katar zattardyn termodinamikalyk kasietterinin olardyn kuramy men agregattyk kүjine tәueldiligin karastyratyn salasy Himiyalyk termodinamika termohimiya himiyalyk tepe tendik zhәne eritindiler olardyn ishinde elektrolitter turaly ilimdermen zhәne elektrodty potencialdar bettik kubylystar termodinamikalarymen tygyz bajlanysty Himiyalyk termodinamika termodinamikanyn zhalpy zandary nolinshi birinshi ekinshi үshinshi men erezhelerin pajdalanady Termodinamikanyn birinshi zany termohimiyanyn negizin kurajtyn onyn manyzdy saldary zany Termohimiya әr tүrli zattardyn zhylu syjymdylygyn zhanu zhyluyn reakciyanyn zhylu effektisin tүzilu zhyluyn eru zhyluyn t b zerttejdi Olardyn temperaturaga tәueldiligin tendeui anyktajdy Termodinamikanyn ekinshi zany tepe tendikterdi onyn ishinde himiyalyk tepe tendik zhonindegi ilimnin negizin kalady Ony himiyalyk reakciyalardy zertteuge koldanu algash Ya H A L t b enbekterinde ajtylgan Ekinshi zan Himiyalyk termodinamikada belgili zhagdajda karastyrylyp otyrgan zhүjedegi әrekettesudin oz betinshe zhүre alatyn bagytyn әri osy tepe tendik kүjge syrtky zhagdajdyn temperatura kysym t b kalaj әser etetinin anyktajdy Praktikalyk turgydan alganda asa manyzdy tepe tendiktin oz betinshe ygysuyn tiisti bagytta tiimdi zhүrgizu үshin syrtky zhagdajdy kalaj ozgertu zholyn korsetedi Osy ajtylgandardyn bәrine termodinamikalyk funkciyalar entalpiya N men entropiya S pajdalanylady Eger process turakty temperatura T zhәne turakty kysymda V zhүrse tepe tendikti izobara izotermiyalyk potencialdyn energiyasy G ozgerui G H T S eger process turakty temperaturada zhәne turakty kolemde zhүrse tepe tendikti izohora izotermyaiylk potencialdyn energiyasy A ozgerui A U T S arkyly anyktajdy Eki zhagdajda da procestin oz betinshe zhүrui G zhәne A mәnderinin azayu bagytyna saj bolady Himiyalyk termodinamikada kez kelgen fazalyk ozgeruler eru bulanu balku t b zattyn bir fazadan ekinshi fazaga otui belgili zattyn himiyalyk potencialdary tenesetin bagytka saj keledi yagni potencialy үlken fazadan potencialy kishi fazaga auysyp olar ozara teneskende tepe tendik tuady Fazalar erezhesi zhujedegi barlyk tәuelsiz kuraushylardyn sany fazalardyn sanymen varianttylyk arasyndagy katynasty sipattajdy Himiyalyk tepe tendikterdi esepteude termodinamikanyn үshinshi zanynyn manyzy zor Ol absolyut nolge zhuyk temperaturalarda zhүrgizilgen tәzhiribe nәtizhesinde kazhetti funkciyalar entropiya men entalpiyanyn shamasyn tabudy kalyptastyrdy Osydan G zhәne A mәnderin tauyp olardyn tepe tendik konstantasy men katynasyn ornektejtin formulalarmen K mәnin tabuga bolady G RT1nK munda G standartty energiyasy R K 20 gasyrdyn ortasynda tepe ten emes procester men zhogary temperaturadagy himiyalyk reakciyalar termodinamikasyn zertteu isi dami bastady Bүginde himiyalyk termodinamikanyn eki bagyty termohimiya men himiyalyk reakciyalardyn termodinamikasy keninen damyp koldanylady Mysaly t b manyzdy ondiristik procesterde himiyalyk termodinamikanyn esepteuleri pajdalanylady Siltemeler Қazak Enciklopediyasy 9 tom Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet