Финикия (грек. Φοινίκη, сөзбе-сөз "пурпур елі") — Жерорта теңіздің бойында орналасқан, қазіргі Ливан территориясындағы ежелгі мемлекет. Өз заманы үшін жоғары дәрежелі, дамыған мәдениеті бар ел еді. Финикияның географиялық орны, климаты мен топырағы жер өңдеуге, теңізде жүзуге және шаруашылық пен сауданың дамуына ықпал етті.
Бұл аймақты мекен еткен халықтардың желге тиіп, күнге күйген түрлеріне қарап, гректер оларды (файнекес) - қоңыр түстілер десе, ал египеттіктер (фенеху) - кеме жасаушылар деп атап кеткен. Осы ұгымдардың нәтижесінде Финикия түсінігі қалыптасқан. Финикияның Тир, Библ және Сидон қалалары Жерорта теңізінің жағалауында орналасқандықтан сауда жолдарының тоғысатын орны болды. Қалаларда шебер қолөнершілер, зергерлер, ағаш пен піл сүйегін өңдеушілер, мөлдір шыныдан әр түрлі бұйымдар жасаушылар және қара қошқыл түске боялған маталар өндірілді.
Б.з.б 2 мыңжылдықтың аяғы мен 1 мыңжылдықтың басында финикиялықтар үздік кеме жасаушылар және теңізде жүзушілер болды. Олар кемені қатты ағаштан жасады. Кеменің екі түрун пайдаланды: Жүк тасушы (дөңгелек), ал соғыс мақсаты үшін (ұзын) кемені қолданды.
Күнделікті тұрмыста финикиялықтар алғашқы кезде сына жазуды пайдаланып келген. Алайда сауда-саттық тез қарқынмен дамыған кезде бұл жазулар қолайсыз болды. Сондықтан да финикиялықтар 22 дауыссыз дыбысты (Ғ,Д,К,М,Р) таңбалайтын әріптерден тұратын ежелгі алфавит жасады, Әріптердің аталуы сол әріптен басталатын заттарға ұқсады. Қазіргі кезде дүние жүзінде қолданылатын алфавиттер ежелгі финикиялықтардан тараған.
Б.з.б 2 мыңжылдықта еврей тайпаларының көсемдері өз халқы туралы әңгімелерді сақтап, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізген. Еврейлердің ата-бабасы болып Аврам, оның баласы Исаак, ал немересі Иаков саналды. Иаковтың екінші есімі Израиль деп аталды. Израиль есімі бір мемлекеттің атауы болды
Б.з.б Х ғасырдың бас кезінде Израиль Иудей мемлекеті қалыптасты. Оның астанасы Иерусалим қаласы болды. Иерусалим қаласы астана болумен қатар діни орталыққа айналды. Саламон патша тұсында Иерусалим қаласында ерекше әдемі храм салынды. Храм ағаштан салынған екен. Храмның қабырғасы балқарағаймен тұрғызылса, ал едені кипарис ағашынан төселді. Храм Иерусалим қаласының ең көрікті әсем жерінде орналасқан. Храмның ауласында Яхве құдайына арнап құрбандық шалатын жер болған. Храм ішіндегі бөлмеде арнайы жәшікте діни ереже жазылған тас тақта сақталған.
Дереккөздер
Оқушының қысқаша анықтамалығы (5-11) - Алматыкітап 2006
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Finikiya grek Foinikh sozbe soz purpur eli Zherorta tenizdin bojynda ornalaskan kazirgi Livan territoriyasyndagy ezhelgi memleket Өz zamany үshin zhogary dәrezheli damygan mәdenieti bar el edi Finikiyanyn geografiyalyk orny klimaty men topyragy zher ondeuge tenizde zhүzuge zhәne sharuashylyk pen saudanyn damuyna ykpal etti Finikiya zhasyl tүsti Zherorta tenizdin shygys zhagasynda ornalaskan edi Bul ajmakty meken etken halyktardyn zhelge tiip kүnge kүjgen tүrlerine karap grekter olardy fajnekes konyr tүstiler dese al egipettikter fenehu keme zhasaushylar dep atap ketken Osy ugymdardyn nәtizhesinde Finikiya tүsinigi kalyptaskan Finikiyanyn Tir Bibl zhәne Sidon kalalary Zherorta tenizinin zhagalauynda ornalaskandyktan sauda zholdarynyn togysatyn orny boldy Қalalarda sheber kolonershiler zergerler agash pen pil sүjegin ondeushiler moldir shynydan әr tүrli bujymdar zhasaushylar zhәne kara koshkyl tүske boyalgan matalar ondirildi B z b 2 mynzhyldyktyn ayagy men 1 mynzhyldyktyn basynda finikiyalyktar үzdik keme zhasaushylar zhәne tenizde zhүzushiler boldy Olar kemeni katty agashtan zhasady Kemenin eki tүrun pajdalandy Zhүk tasushy dongelek al sogys maksaty үshin uzyn kemeni koldandy Kүndelikti turmysta finikiyalyktar algashky kezde syna zhazudy pajdalanyp kelgen Alajda sauda sattyk tez karkynmen damygan kezde bul zhazular kolajsyz boldy Sondyktan da finikiyalyktar 22 dauyssyz dybysty Ғ D K M R tanbalajtyn әripterden turatyn ezhelgi alfavit zhasady Әripterdin ataluy sol әripten bastalatyn zattarga uksady Қazirgi kezde dүnie zhүzinde koldanylatyn alfavitter ezhelgi finikiyalyktardan taragan B z b 2 mynzhyldykta evrej tajpalarynyn kosemderi oz halky turaly әngimelerdi saktap olardy urpaktan urpakka zhetkizgen Evrejlerdin ata babasy bolyp Avram onyn balasy Isaak al nemeresi Iakov sanaldy Iakovtyn ekinshi esimi Izrail dep ataldy Izrail esimi bir memlekettin atauy boldy B z b H gasyrdyn bas kezinde Izrail Iudej memleketi kalyptasty Onyn astanasy Ierusalim kalasy boldy Ierusalim kalasy astana bolumen katar dini ortalykka ajnaldy Salamon patsha tusynda Ierusalim kalasynda erekshe әdemi hram salyndy Hram agashtan salyngan eken Hramnyn kabyrgasy balkaragajmen turgyzylsa al edeni kiparis agashynan toseldi Hram Ierusalim kalasynyn en korikti әsem zherinde ornalaskan Hramnyn aulasynda Yahve kudajyna arnap kurbandyk shalatyn zher bolgan Hram ishindegi bolmede arnajy zhәshikte dini erezhe zhazylgan tas takta saktalgan DerekkozderOkushynyn kyskasha anyktamalygy 5 11 Almatykitap 2006 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet