Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Усама бен Мұхаммед бен Ауад бен Ладен ([oʊˈsɑːmə bɪn ˈlɑːdən]; араб.: أسامة بن محمد بن عوض بن لادن, ʾUsāmah bin Muḥammad bin ʿAwaḍ bin Lādin; 10 наурыз 1957, Эр-Рияд, Сауд Арабиясы — 2 мамыр 2011, , Пәкістан) — халықаралық террорист, Әл-Қағида атты әскери Исламистік ұйымның негізін салушысы және тұңғыш әмірі.
| Усама бен Ладен араб.: أسامة بن لادن | ||||
 шамамен 1997-98 жылғы суреті | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 11 тамыз 1988 — 2 мамыр 2011 | ||||
| Ізашары | лауазым ұйымдастырылды | |||
| Ізбасары | ||||
| Өмірбаяны | ||||
| Азаматтығы | Сауд Арабиясы (1957–1994) | |||
| Діні | Ислам (Уаһһабизм, Сәләфия) | |||
| Дүниеге келуі | 2 наурыз 1957 Эр-Рияд, Сауд Арабиясы | |||
| Қайтыс болуы | 2 мамыр 2011 , Пәкістан | |||
| Әкесі | Мұхаммед бен Ауад бен Ладен | |||
| Анасы | Һамида әл-Аттас | |||
| Жұбайы | 5;
| |||
| Балалары | 20–26 | |||
| Әскери қызметі | ||||
| Қызмет еткен жылдары | 1984–2011 | |||
| Құрамында болды |  (1984–1988) Әл-Қағида (1988–2011) | |||
| Атағы | Әл-Қағиданың Бас Әмірі | |||
| Шайқасы | Кеңес-Ауған соғысы | |||
өңдеу  | ||||
Ол Вашингтон мен Нью-Иорктағы 2001-ші жылғы 11-ші қыркүйекте орын алған лаңкестік шабуылдарды ұйымдастырды делініп АҚШ-тың ең басты жауына саналған. 2001-ші жылдан бастап АҚШ арнайы қызметі Усама бен Ладенге «номері бірінші лаңкесші» деген мәртебе беріп, оның банктық шоттарын қамап, оны ұстауға көмектескен адамға $5 млн сыйақы тағайындайтынын жариялады. Пәкістан тарапы премьер-министр Беназир Буттоны да Осама бен Ладен өлтірді деп күдіктенеді. Кейбіреулерінің паймдауынша - Усама бен Ладен АҚШ-тың Әлемдегі өз империалистік саясатын іске асырудағы жасанды тұлға, яғни құралы деп санайды.
Өмірбаяны
Бен Ладен әулеті
Әкесі, түбі йемендік Мұхаммед бен Ладен Сауд Арабиясындағы құрылыс саласында жұмыстап байыған алпауыттардың бірі болды, ол өз карьерасын қарапайым жұмысшыдан бастаған. 1931 жылы «Сауди бен Ладен групп» атты компания құрған. Бірте-бірте байып, атағы шет мемлекеттерге дейін жайылған, көп елдерде бизнесі болған. Туған елі – Сауд Арабиясына адал қызмет етіп, патша әулетінің назарына іліккен, патша отбасымен өте жақын қарым-қатынаста болған. Бүгінде оның байлығы 100 миллионнан 5 миллиард долларға дейін жетеді деп есептеледі. Жалпы, бен Ладендер әулеті Сауд Арабиясындағы мұнай өндірісі, кеме жасау, құрылыс, телекоммуникация салаларында қызмет етеді, ел экономикасы кірісінің басым бөлігін берген еді. Олардың ықпалында бірнеше бұқаралық ақпарат құралдары бар екені айтылады.
Кейбір ақпарат көздерінде жарияланған деректерде Усама бен Ладенге мирасқа туған әкесінен мол байлық қалған, ол әлемдегі көптеген фирмалардың қожайыны, қыруар қаржысы Батыс Еуропадағы өзге адамдардың, кейбір қайырымдылық қорларының есеп-шоттарында сақтаулы тұр деп айтылады. Ал Мұхаммед бен Ладен 1967 жылы АҚШ-та болған ұшақ апаты кезінде қаза тауыпты. Апат себебі анықталмай қалған. Усама осы әйгілі адамның 17-ші баласы, оның 10-шы әйелінен туған жалғыз ұлы. Жалпы, Мұхаммед бен Ладеннің 52 баласы болған. Ол Усаманың анасымен бала туыла салып ажырасыпты, Усама өгей әкесі Мұхаммед әл-Аттас деген кісінің тәрбиесінде өскен.
Кеңес-Ауған соғысына қатысуы
Усама бен Ладен 1979 жылы патша Әбділ Әзіз атындағы университеттің экономика және менеджмент факультетін бітірген. Кейінірек ол кездестіреді, оның шәкірті болады да, Ауғанстандағы соғысқа шақырылады. Усама бен Ладен 1989 жылға дейін Ауғанстандағы Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентіне қарсы шайқастарға қатысқан. Кейін «Мұсылман бауырлар» ұйымының мүшелерімен бірігіп, «Қызмет көрсету» атты ұйым құрады. Бұл ұйым соғысқа сарбаздар даярлап, олардың іс-әрекеттерін қаржыландырып отырған деген дерек бар.
Бен Ладен 1989 жылы өз еліне оралып, құрылыс бизнесімен айналысқан. Дегенмен ол құрған ұйым Сауд Арабиясы мен Йемендегі оппозициялық қозғалыстарға көмек беріп отырған. Сондықтан Сауд Арабиясы үкіметі 1991-жылы Усама бен Ладенді елден кетіруге шешім шығарады. Бен Ладен бұдан кейін Суданда тұрған. Ал 1995 жылы Эфиопияда Мысыр Хосни Мүбәрәкқа қастандық жасалады да, АҚШ үкіметі бұған Усаманың қатысы бар деп байбалам салады, Біріккен Ұлттар Ұйымы оны елден кетірмесе экономикалық санкциялар жасайтынын айтып Суданды қорқытады. Нәтижесінде Судан үкіметі 1996 жылы Усама бен Ладенді өз елінен қуып шығады. Осыдан кейін бен Ладен Ауғанстанға оралды. Осында жүріп ол 1998 жылы әлемге «Еврейлер мен крестшілерге қарсы қасиетті күрес жүргізетін ислам майданы» атты ұйым құрғанын, оның негізгі бағыты – әлемге ықпалын жүргізіп отырған АҚШ пен Батыс елдерінің «демократиясына» қарсы күрес болатынын жария еткен. Кейін бұл ұйым ішінен атышулы «Әл-Қағида» шығады.
Лаңкестік іскерлігі
Усама бен Ладенді көптеген террорлық әрекеттердің ұйымдастырушысы, террористерді қаржыландырушы деп атайды. Солардың бірі – 1993 жылы АҚШ-тың халықаралық сауда орталығында болған жарылыс. Кейін бұл жарылысты іске асыруға қатысқандар тұтқындалып, әрқайсысы 240 жылға сотталған еді. 1995 жылғы Эр-Риядтағы Сауд Арабиясы ұлттық гвардиясының жаттығу орталығында болған жарылысты ұйымдастырған да бен Ладен деп айтылды. 1996 жылы қаласындағы АҚШ әскери әуе күштері казармасына, 1997 жылы Мысырдағы Луксор храмында еуропалық туристерге жасалған шабуыл үшін де ол сырттай айыпталған. 1998 жылы Найроби (Кения) мен (Танзания) болған жарылыстардан соң оның есімі жиі атала бастады.
2001 жылы 11 қыркүйекте «Егіз мұнараларда» болған жарылыстан соң АҚШ арнайы қызметі оның соңына шырақ алып түскен еді. Оның қайда жүргенінен хабар берген адамға 5 миллион доллар сыйақы береміз деп жариялаған. Кейін бұл сыйақы мөлшері 1 миллиард долларға дейін өскені мәлім. Ал бүгінде бен Ладеннің ізін көрсеткен адам ретінде оның жақын көмекшісі болған араб азаматының аты аталуда.
Өлімі
АҚШ БАҚ-ның айтуынша Бен Ладен 2 мамырға қараған түні Америка әскерінің арнайы жасақ тарапынан Пәкістан астанасының маңындағы Абботабад қаласындағы бекініп отырған үйінде өлітірілген. Лаңкестің денесі теңізге мұсылманша көмілді.
Усама Бен Ладенның өлімі жайлы қайшылықтар да бар. 5 мамырда Ақ Үйдің баспасөз хатшысы Жей Карни жариялаған соңғы мәліметтер бастапқы деректерге мүлдем сәйкес келмеген. Оның айтуынша, бен Ладен операция барысында әйелдің артына жасырынбаған. Сонымен қатар бұған дейін арнайы жасақ сарбаздары қарулы қарсылыққа тап болдық деген еді.
Алайда 5 мамырда Ақ үйдің баспасөз хатшысы бен Ладеннің қолында ешқандай қару болмағанын айтты. Және оның жанында болған әйел оққа ұшып өлді делінген болса, бүгін оның тек аяғынан жараланғаны айтылды. Сарапшылардың ойынша, 2012 жылы тағы да сайлауға қатысқан АҚШ президенті Барак Обама осы оқиғалар арқылы қоғамның құрметін алғаны көрінеді. Сол кездегі сауалнама қорытындыларына қарағанда, оның рейтингісі 9 пайызға өскен.
Дереккөздер
- Дэйвид Джонсон, Усама бен Ладен infoplease, 20 қаңтар 2008. Мұрағаттал 26 мамыр 2010.ған
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Usama ben Muhammed ben Auad ben Laden oʊˈsɑːme bɪn ˈlɑːden arab أسامة بن محمد بن عوض بن لادن ʾUsamah bin Muḥammad bin ʿAwaḍ bin Ladin 10 nauryz 1957 Er Riyad Saud Arabiyasy 2 mamyr 2011 Pәkistan halykaralyk terrorist Әl Қagida atty әskeri Islamistik ujymnyn negizin salushysy zhәne tungysh әmiri Usama ben Laden arab أسا مة بن لا د ن shamamen 1997 98 zhylgy suretiLauazymyTu Әl Қagidanyn 1 shi Bas Әmiri Tu11 tamyz 1988 2 mamyr 2011Izashary lauazym ujymdastyryldyIzbasaryӨmirbayanyAzamattygy Saud Arabiyasy 1957 1994 Dini Islam Uaһһabizm Sәlәfiya Dүniege kelui 2 nauryz 1957 19570302 Er Riyad Saud ArabiyasyҚajtys boluy 2 mamyr 2011 PәkistanӘkesi Muhammed ben Auad ben LadenAnasy Һamida әl AttasZhubajy 5 Nadzhua Ғanem 1974 үjl 2001 azhyr Hadidzha Sharif 1983 үjl 1990 azhyr Hajriya Sabar 1985 Siһam Sabar 1987 Amal Aһmed әl Sabaһ 2000 Balalary 20 26Әskeri kyzmetiҚyzmet etken zhyldary1984 2011Қuramynda boldy 1984 1988 Әl Қagida 1988 2011 AtagyӘl Қagidanyn Bas ӘmiriShajkasyKenes Augan sogysyondeu Ol Vashington men Nyu Iorktagy 2001 shi zhylgy 11 shi kyrkүjekte oryn algan lankestik shabuyldardy ujymdastyrdy delinip AҚSh tyn en basty zhauyna sanalgan 2001 shi zhyldan bastap AҚSh arnajy kyzmeti Usama ben Ladenge nomeri birinshi lankesshi degen mәrtebe berip onyn banktyk shottaryn kamap ony ustauga komektesken adamga 5 mln syjaky tagajyndajtynyn zhariyalady Pәkistan tarapy premer ministr Benazir Buttony da Osama ben Laden oltirdi dep kүdiktenedi Kejbireulerinin pajmdauynsha Usama ben Laden AҚSh tyn Әlemdegi oz imperialistik sayasatyn iske asyrudagy zhasandy tulga yagni kuraly dep sanajdy Obama administraciyasy Ben Ladendy zhoyu operaciyasyn bakylauda ӨmirbayanyBen Laden әuleti Әkesi tүbi jemendik Muhammed ben Laden Saud Arabiyasyndagy kurylys salasynda zhumystap bajygan alpauyttardyn biri bo ldy ol oz karerasyn karapajym zhu mysshydan bastagan 1931 zhyly Saudi ben Laden grupp atty kompaniya kurgan Birte birte bajyp atagy shet memleketterge dejin zhajylgan kop elderde biznesi bolgan Tugan eli Saud Arabiyasyna adal kyzmet etip patsha әu le tinin nazaryna ilikken patsha otbasymen ote zhakyn karym katynasta bolgan Bү ginde onyn bajlygy 100 millionnan 5 milliard dollarga dejin zhetedi dep esepteledi Zhalpy ben Ladender әuleti Saud Arabiyasyndagy munaj ondirisi keme zhasau kurylys telekommunikaciya salala rynda kyzmet etedi el ekonomikasy kiri sinin basym boligin bergen edi Olardyn ykpalynda birneshe bukaralyk akparat kuraldary bar ekeni ajtylady Kejbir akparat kozderinde zhariyalan gan derekterde Usama ben Ladenge miraska tugan әkesinen mol bajlyk kalgan ol әlemdegi koptegen firmalardyn kozhajyny kyruar karzhysy Batys Europadagy ozge adamdardyn kejbir kajyrymdylyk korlarynyn esep shottarynda saktauly tur dep ajtylady Al Muhammed ben Laden 1967 zhyly AҚSh ta bolgan ushak apaty kezinde kaza tauypty Apat sebebi anyktalmaj kalgan Usama osy әjgili adamnyn 17 shi balasy onyn 10 shy әjelinen tugan zhalgyz uly Zhalpy Muhammed ben Ladennin 52 balasy bolgan Ol Usamanyn anasymen bala tuyla salyp azhyrasypty Usama ogej әkesi Muhammed әl Attas degen kisinin tәrbiesinde osken Kenes Augan sogysyna katysuyUsama ben Laden 1979 zhyly patsha Әbdil Әziz atyndagy univer sitettin ekonomika zhәne menedzhment fa kultetin bitirgen Kejinirek ol kezdestiredi onyn shәkirti bolady da Auganstandagy sogyska shakyrylady Usama ben Laden 1989 zhylga dejin Auganstandagy Kenes әs kerlerinin shekteuli kontingentine karsy shajkastarga katyskan Kejin Musylman bauyrlar ujymynyn mүshe le rimen birigip Қyzmet korsetu atty ujym kurady Bul ujym sogyska sarbazdar dayarlap olardyn is әreketterin karzhylandyryp otyrgan degen derek bar Ben Laden 1989 zhyly oz eline oralyp kurylys biznesimen ajnalyskan Degenmen ol kurgan ujym Saud Arabiyasy men Jemendegi oppoziciyalyk kozgalystarga komek berip otyrgan Sondyktan Saud Arabiyasy үkimeti 1991 zhyly Usama ben Ladendi elden ketiruge sheshim shygarady Ben Laden budan kejin Sudanda turgan Al 1995 zhyly Efiopiyada Mysyr Hosni Mүbәrәk ka kastandyk zhasalady da AҚSh үkimeti bugan Usamanyn katysy bar dep bajbalam salady Birikken Ұlttar Ұjymy ony elden ketirmese ekonomikalyk sank ciyalar zhasajtynyn ajtyp Sudandy korkytady Nәtizhesinde Sudan үkimeti 1996 zhyly Usama ben Ladendi oz elinen kuyp shygady Osydan kejin ben Laden Auganstanga oraldy Osynda zhүrip ol 1998 zhyly әlemge Evrejler men krestshilerge karsy kasietti kүres zhүrgizetin islam majdany atty ujym kurganyn onyn negizgi bagyty әlem ge yk palyn zhүrgizip otyrgan AҚSh pen Batys elderinin demokratiyasyna karsy kүres bolatynyn zhariya etken Kejin bul ujym ishinen atyshuly Әl Қagida shygady Lankestik iskerligiUsama ben Ladendi koptegen terrorlyk әreketterdin ujymdastyrushysy ter roristerdi karzhylandyrushy dep atajdy Solardyn biri 1993 zhyly AҚSh tyn halykaralyk sauda ortalygynda bol gan zharylys Kejin bul zharylys ty iske asyruga katyskandar tutkyndalyp әrkajsysy 240 zhylga sottalgan edi 1995 zhylgy Er Riyadtagy Saud Arabiyasy ult tyk gvardiyasynyn zhattygu ortalygynda bolgan zharylysty ujymdastyr gan da ben Laden dep ajtyldy 1996 zhyly kalasyndagy AҚSh әskeri әue kүshteri kazarmasyna 1997 zhyly Mysyrdagy Luksor hramynda europalyk turisterge zha sal gan shabuyl үshin de ol syrttaj ajyp talgan 1998 zhyly Najrobi Keniya men Tanzaniya bolgan zharylystardan son onyn esimi zhii atala bas tady 2001 zhyly 11 kyrkүjekte Egiz munaralarda bolgan zharylystan son AҚSh arnajy kyzmeti onyn sonyna shyrak alyp tүsken edi Onyn kajda zhүrgeninen habar bergen adamga 5 million dollar syjaky beremiz dep zhariya lagan Kejin bul syjaky molsheri 1 milliard dollarga dejin oskeni mәlim Al bүginde ben Ladennin izin korsetken adam retinde onyn zhakyn komekshisi bolgan arab azamatynyn aty ataluda ӨlimiAҚSh BAҚ nyn ajtuynsha Ben Laden 2 mamyrga karagan tүni Amerika әskerinin arnajy zhasak tarapynan Pәkistan astanasynyn manyndagy Abbotabad kalasyndagy bekinip otyrgan үjinde olitirilgen Lankestin denesi tenizge musylmansha komildi Usama Ben Ladennyn olimi zhajly kajshylyktar da bar 5 mamyrda Ak Үjdin baspasoz hatshysy Zhej Karni zhariyalagan songy mәlimetter bastapky derekterge mүldem sәjkes kelmegen Onyn ajtuynsha ben Laden operaciya barysynda әjeldin artyna zhasyrynbagan Sonymen katar bugan dejin arnajy zhasak sarbazdary karuly karsylykka tap boldyk degen edi Alajda 5 mamyrda Ak үjdin baspasoz hatshysy ben Ladennin kolynda eshkandaj karu bolmaganyn ajtty Zhәne onyn zhanynda bolgan әjel okka ushyp oldi delingen bolsa bүgin onyn tek ayagynan zharalangany ajtyldy Sarapshylardyn ojynsha 2012 zhyly tagy da sajlauga katyskan AҚSh prezidenti Barak Obama osy okigalar arkyly kogamnyn kurmetin algany korinedi Sol kezdegi saualnama korytyndylaryna karaganda onyn rejtingisi 9 pajyzga osken DerekkozderDejvid Dzhonson Usama ben Laden infoplease 20 kantar 2008 Muragattal 26 mamyr 2010 gan