Тұйық тізбекті қосылыстар, циклді қосылыстар – молекулаларында үш және одан да көп атомдар өзара байланысып, бір немесе бірнеше сақина (цикл) түзетін заттар.
Тұйық тізбекті қосылыстар органикалық химияда кең таралған. Ең көп тарағаны 5 немесе 6 буындық сақиналар. Себебі олардың түзілуі жеңіл және сақинада кернеу болмайды.
Сақина түзетін атомдардың табиғатына байланысты. Тұйық тізбекті қосылыстар бірнеше топтарға жіктеледі:
- изотұйықтізбекті немесе карботізбекті (а – мен ә – ),
- ароматтық (б – бензол),
- гетеротұйықтізбекті.
Гетеротұйықтізбекті қосылыстардың сақинасында көміртек және бір немесе бірнеше басқа элементатом| (оттек, азот, күкірт) болады. Мысалы, в – оттек, г – мен азот, ғ – тиофенде күкірт.
Сақина саны екі немесе одан да көп болса, олар бір-бірінен оқшауланған, ортақ бір атомы немесе екі атомы ортақ болып келеді. Мысалы, д – , е – дифенил, ж – , з – нафталин, и – , ал к – [кетанан| бір сақина екіншісінің ішіне еніп орналасады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tujyk tizbekti kosylystar cikldi kosylystar molekulalarynda үsh zhәne odan da kop atomdar ozara bajlanysyp bir nemese birneshe sakina cikl tүzetin zattar Tujyk tizbekti kosylystar organikalyk himiyada ken taralgan En kop taragany 5 nemese 6 buyndyk sakinalar Sebebi olardyn tүzilui zhenil zhәne sakinada kerneu bolmajdy Sakina tүzetin atomdardyn tabigatyna bajlanysty Tujyk tizbekti kosylystar birneshe toptarga zhikteledi izotujyktizbekti nemese karbotizbekti a men ә aromattyk b benzol geterotujyktizbekti Geterotujyktizbekti kosylystardyn sakinasynda komirtek zhәne bir nemese birneshe baska elementatom ottek azot kүkirt bolady Mysaly v ottek g men azot g tiofende kүkirt Sakina sany eki nemese odan da kop bolsa olar bir birinen okshaulangan ortak bir atomy nemese eki atomy ortak bolyp keledi Mysaly d e difenil zh z naftalin i al k ketanan bir sakina ekinshisinin ishine enip ornalasady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz