Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Температура (лат. temperatura – араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй) – термодинамикалық тепе-теңдік күйін сипаттайтын физикалық шама. Егер оқшауланған немесе тұйықталған жүйе термодинамикалық тепе-теңдік күйде болса, онда оқшауланған немесе тұйықталған жүйенің кез келген бөлігінде температура бірдей болады. Ал егер жүйе тепе-теңдік күйде болмаса, онда жылу (энергия) оның температурасы жоғары бөлігінен температурасы төмен бөлігіне қарай ауысып, белгілі бір уақыт өткеннен кейін жүйенің барлық бөліктеріндегі температура өзара теңеседі. тұрғысынан тепе-теңдіктегі жүйенің температурасы сол жүйені құрайтын атомдардың, молекулалардың, т.б. бөлшектердің жылулық қозғалысының қарқындылығын сипаттайды. Мысалы, классикалық статистикалық физиканың заңдарымен сипатталатын жүйе үшін бөлшектердің жылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы жүйенің абсолют температурасына тура пропорционал болады. Бұл жағдайда температура дененің жылыну (қызу) дәрежесін сипаттайды. Жалпы жағдайда температура жүйе энергиясының энтропия бойынша алынған туындысымен анықталады және ол әрқашан оң болады. Осылай анықталған температура абсолют температура немесе температурасы деп аталады. Бірліктердің халықаралық жүйесінде абсолют температураның бірлігіне кельвин (К) қабылданған. Көп жағдайда температураны шкаласы (t) бойынша өлшейді. Ал t және Т бір-бірімен: t=T-273,15К теңдігі арқылы байланысқан (мұнда Цельсий градусы кельвинге тең). Дене температурасы термометр арқылы өлшенеді.
Температуралық шкаласы
Температуралық шкаласы- қалыпты кысым кезінде мұздың еру нүктесі нөл градусқа, ал қайнау нүктесі - 80 градусқа теӊ.
Абсолют температура. Кельвин температуралық шкаласы
Абсолюттік температура ұғымын 1848 жылы У.Томсон (Кельвин) енгізгенді. Абсолют температура шкаласын Кельвин температуралық шкаласы немесе термодинамикалық температура шкаласы деп атайды. Егер зат -273,15⁰C температурада газ күйінде қалса газдың қысымы да нөлге тең болады. Осы температураны жаңа температуралық шкалада бастапқы санақ нүктесі ретінде қабылдады. Кельвин температуралық шкаласы- температура бірлігі ретінде кельвин (К) алынатын термодинамикалык температуралык шкала.
Ремюр температуралық шкаласы
Ремюр температуралық шкаласы - қалыпты қысымда мұздың еру нүктесі нөл градусқа, ал судың қайнау нүктесі 80 градусқа сәйкес келетін температуралық шкала. Мұздың еру температурасы 0 градусқа сәйкес келеді.
Фаренгейт температуралық шкаласы
Фаренгейт темературалық шкаласы - қалыпты қысымда мұздың еру нүктесі 32 градуска, ал судың кайнау нүктесі 212 градуска сәйкес келетін температуралық шкала.
Цельсий температуралық шкаласы
Цельсий темературалық шкаласы - калыпты кысымда мұздың еру нүктесі нөл градуска, ал судың кайнау нүктесі 100 градуска сәйкес келетін температуралык шкала.
Сілтемелер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Temperatura lat temperatura aralastyryluga tiisti olshemdes bolu kalypty kүj termodinamikalyk tepe tendik kүjin sipattajtyn fizikalyk shama Eger okshaulangan nemese tujyktalgan zhүje termodinamikalyk tepe tendik kүjde bolsa onda okshaulangan nemese tujyktalgan zhүjenin kez kelgen boliginde temperatura birdej bolady Al eger zhүje tepe tendik kүjde bolmasa onda zhylu energiya onyn temperaturasy zhogary boliginen temperaturasy tomen boligine karaj auysyp belgili bir uakyt otkennen kejin zhүjenin barlyk bolikterindegi temperatura ozara tenesedi turgysynan tepe tendiktegi zhүjenin temperaturasy sol zhүjeni kurajtyn atomdardyn molekulalardyn t b bolshekterdin zhylulyk kozgalysynyn karkyndylygyn sipattajdy Mysaly klassikalyk statistikalyk fizikanyn zandarymen sipattalatyn zhүje үshin bolshekterdin zhylulyk kozgalysynyn ortasha kinetikalyk energiyasy zhүjenin absolyut temperaturasyna tura proporcional bolady Bul zhagdajda temperatura denenin zhylynu kyzu dәrezhesin sipattajdy Zhalpy zhagdajda temperatura zhүje energiyasynyn entropiya bojynsha alyngan tuyndysymen anyktalady zhәne ol әrkashan on bolady Osylaj anyktalgan temperatura absolyut temperatura nemese temperaturasy dep atalady Birlikterdin halykaralyk zhүjesinde absolyut temperaturanyn birligine kelvin K kabyldangan Kop zhagdajda temperaturany shkalasy t bojynsha olshejdi Al t zhәne T bir birimen t T 273 15K tendigi arkyly bajlanyskan munda Celsij gradusy kelvinge ten Dene temperaturasy termometr arkyly olshenedi Ұzak uakyttyk ortasha ajlyk zher beti aua temperaturasy kartasy Mollweide proekciyasynda Әlemdegi zhyldyk ortasha temperaturaTemperaturalyk shkalasyTemperaturalyk shkalasy kalypty kysym kezinde muzdyn eru nүktesi nol graduska al kajnau nүktesi 80 graduska teӊ Absolyut temperatura Kelvin temperaturalyk shkalasyAbsolyuttik temperatura ugymyn 1848 zhyly U Tomson Kelvin engizgendi Absolyut temperatura shkalasyn Kelvin temperaturalyk shkalasy nemese termodinamikalyk temperatura shkalasy dep atajdy Eger zat 273 15 C temperaturada gaz kүjinde kalsa gazdyn kysymy da nolge ten bolady Osy temperaturany zhana temperaturalyk shkalada bastapky sanak nүktesi retinde kabyldady Kelvin temperaturalyk shkalasy temperatura birligi retinde kelvin K alynatyn termodinamikalyk temperaturalyk shkala Remyur temperaturalyk shkalasyRemyur temperaturalyk shkalasy kalypty kysymda muzdyn eru nүktesi nol graduska al sudyn kajnau nүktesi 80 graduska sәjkes keletin temperaturalyk shkala Muzdyn eru temperaturasy 0 graduska sәjkes keledi Farengejt temperaturalyk shkalasyFarengejt temeraturalyk shkalasy kalypty kysymda muzdyn eru nүktesi 32 graduska al sudyn kajnau nүktesi 212 graduska sәjkes keletin temperaturalyk shkala Celsij temperaturalyk shkalasyCelsij temeraturalyk shkalasy kalypty kysymda muzdyn eru nүktesi nol graduska al sudyn kajnau nүktesi 100 graduska sәjkes keletin temperaturalyk shkala SiltemelerOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Fizika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar S Torajgyrov atyndagy Pavlodar memlekettik universiteti 2006 ISBN 9965 808 88 0 Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Rahimbekova Z M Materialdar mehanikasy terminderinin agylshynsha oryssha kazaksha tүsindirme sozdigi ISBN 9965 769 67 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet