Василий Никитич Татищев 19 сәуір 1686 15 шілде 1750 Ресейдің саяси қайраткері тарихшы Түркі текті помещик отбасында дүни

Василий Никитич Татищев (19 сәуір 1686, – 15 шілде 1750) – Ресейдің саяси қайраткері, тарихшы. Түркі текті помещик отбасында дүниеге келген. Мәскеудегі артиллерия мектебін бітірген.

Өмірбаяны

Солтүстік соғысына (1700 – 21) қатысып, Петр I-нің түрлі әскери, дипломаттық тапсырмаларын орындады.

1720 – 22, 1734 – 37 жылдарда Оралдағы қазына заттарын басқарды, Екатеринбург қ-ның негізін қалады.
Татищев 1738 – 41 ж. басқарып, қазақ билеушілерімен (Әбілқайыр, Абылай, т.б.) тікелей байланыс орнатты.

1741 – 45 ж. Астраханның губернаторы болды.

Татищев орыс тарихын зерттеуші және географ ретінде танылды. Ол орыс және шетел деректері негізінде “Ерте заманнан бергі Ресей тарихы” атты еңбек жазды. Бұл еңбек 19 ғ-дың 1-жартысына дейінгі аралықта 5 рет жарық көрді. Татищевтің тарихи көзқарасы Петр Қ-нің реформашылдық қызметінің әсерімен қалыптасты. Мемл. құрылысты монархия, аристократия, демократия сияқты үш түрге бөліп, билік жүргізудің самодержавиелік формасын жақтады.

Татищев Ресей тарихын үш кезеңге:

жеке биліктің үстемдігі (862 – 1132)

жеке биліктің бұзылуы (1132 – 1462)

жеке биліктің қалпына келтірілуі (1462 жылдан) кезеңдеріне бөлді.

Сөйтіп, Ресей тарихын самодержавие тарихы деп түсіндірді. Татищев жұртшылыққа үлкен ұйымдастырушылығымен танымал болды. Ол ескі кәсіпорындардың өнімділігін арттырып, жаңа кәсіпорындар құруға күш салды. Пайдалы қазбалар іздестіруді ұйымдастырды. Оның басшылығымен бастауыш және арнаулы кен мектептері ашылды. Татищев Ресейде алғаш энциклопед. сөздік әзірлеуді қолға алды. Ол “Ресейдің тарихи геогр., саяси және азаматтық лексиконы” сөздігін “К” әрпіне дейін жасады. Бұл еңбек ол қайтыс болғаннан кейін жарық көрді (1793).

Дереккөздер

Қазақ энциклопедиясы

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Василий Никитич Татищев

[1] Қазақ энциклопедиясы