Снаряд-ұшақ немесе Қанатты зымыран — әдетте ядролық зарядпен және реактивті қозғалтқышпен, сондай-ақ ұшуды басқару және оны нысанаға туралау үшін арнайы құралдармен жабдықталған бір рет қолдануға арналган ұшқышсыз қанатты ұшу аппараты.
Снаряд-ұшақтың негізгі бөліктеріне жойғыш бөлік, басқару аппараты, қозғалтқыш және планер жатады. Снаряд-ұшақтың марштық қозғалтқыштары әуе реактивті класына жатады, яғни тотықтандырғыш ретінде атмосфералық оттегін қолданатын қозғалтқыштар қолданылады.
Снаряд-ұшақтың сыртқы пішіні жойғыш типтегі реактивті ұшаққа ұқсайды. Ол кез келген метеорологиялық жағдайда жер үсті жылжымалы старттық қондырғыларынан, кеменің және сүңгуір кайықтың (су үстіндегі жағдайында) ұшыру қондырғыларынан, сонымен қатар ұшақтардан ұшырылуы мүмкін.
Снаряд-ұшақ нысанаға дейінгі өз жолының негізгі бөлігін қазіргі заманғы реактивті жойғыш ұшақ жылдамдығымен, 15-30 км биіктікте ұшып өтеді де, содан кейін нысанаға шұғыл шүйлігеді.
Снаряд-ұшақ ірі және маңызды нысаналарды: әкімшілік және өнеркәсіп орталықтарын, темір жол тораптарын, теңіз базалары мен порттарды, әскерлер мен техникалардың шоғырлану аудандарын және т.б. жоюға арналады. Снаряд-ұшақты радиолокациялық құралдар аркылы байқап, зенитті ракеталармен, жойғыш ұшақтармен тосып алып, жоюга болады.
Қанатты зымыран (Крылатая ракета) — бір рет колданылатын, ұшқышсыз қанатты ұшу аппараты. Ол әдетте ядролық зарядты тасиды және ұшуды басқаратын, оны нысанаға бағыттайтын реактивті қозғалтқышпен және арнайы аспаптармен жабдықталады. Қанатты ракетаның негізгі бөліктері: ұрыс бөлігі, басқару аппараты, қозғалтқыш пен планер. Қанатты ракетаның қозғалтқышы әуе-реактивтік, яғни тотықтандырғыш ретінде атмосфераның оттегі пайдаланылатын қозғалтқыш түріне жатады. Сырт тұлғасы жағынан қанатты ракета секідді. Оны жер үсті жылжымалы қондырғылардан, кемелер мен сүңгуір қайықтардың (су бетінен) ұшыру қондырғысынан, сондай-ақ ұшақтардан кез келген метерологиялық жағдайда ұшыруға болады. Нысанаға дейінгі өз жолының негізгі бөлігін қанатты ракета 15-30 км биіктікте көлденең, казіргі реактивтік жойғыштардың жылдамдығынан әлдеқайда төмен 900-1000 км/сағ жылдамдықта ұшады.Бұндай жылдамдық керемет болып көрінгенімен қазіргі заман талабында өте төмен себебі қазіргі жойғыштардың ең баяуы МиГ-19 жылдамдығы 1419 км/сағ. Алайда қанатты зымыранның негізгі көзірі оның өте төмен ұшуында. Өйткені кез-келген әуе қорғанысы радарлары 20 м ден төмен биіктіктегі нысандарды байқай ала алмайды. Осы себепті қанатты зымырандар қазіргі супер-күштердің қолшоқпарына айналды. Қанатты зымыран ірі де маңызды нысаналарды: әкімшілік және өнеркәсіптік орталықтарды, темір жол тораптарын, теңіз базалары мен порттарын, әскерлер мен ұрыс техникасының шоғырланған аудандарын, т.б. талқандауға арналады. Қанатты зымыран жоғарыда айтылғандай төмен ұшуына байланысты радиолокация құралдарымен анықталуы аса қиын бірақ мүмкін емес деп айтуға да болмайды. Оны жақын қашықтыққа арналған зенитті зымырандармен жоюға болады.
Қанатты зымырандардың жіктелуі
Қанатты ракеталар мынадай негізгі белгілеріне қарай бөлінеді:
- траектория түріне қарай — қалықтайтын снарядты ұшақтар және ауыспалы биіктікте ұшатын зымырандар;
- қозғалтқыш санына қарай — 1 қозғалтқышты және 2 ;
- аэродинамикалық cызбасына қарай — басқару жүйесі бір-бірімен перпендикуляр бір немесе екі жазықтықта жататын зымыран;
- басқару жүйесіне қарай жеке, навигадиялық, телебасқарылатын және өздігінен бағытталатын;
- әскери міндетіне қарай "Жер — Жер", "Кеме — Жер", "Әуе — Жер", ұшқышсыз барлау жасайтын зымырандар класы болып бөлінеді.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Әскери іс. Алматы:"Мектеп" ААҚ , 2001
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Snaryad ushak nemese Қanatty zymyran әdette yadrolyk zaryadpen zhәne reaktivti kozgaltkyshpen sondaj ak ushudy baskaru zhәne ony nysanaga turalau үshin arnajy kuraldarmen zhabdyktalgan bir ret koldanuga arnalgan ushkyshsyz kanatty ushu apparaty Tomagavk Snaryad ushaktyn negizgi bolikterine zhojgysh bolik baskaru apparaty kozgaltkysh zhәne planer zhatady Snaryad ushaktyn marshtyk kozgaltkyshtary әue reaktivti klasyna zhatady yagni totyktandyrgysh retinde atmosferalyk ottegin koldanatyn kozgaltkyshtar koldanylady Snaryad ushaktyn syrtky pishini zhojgysh tiptegi reaktivti ushakka uksajdy Ol kez kelgen meteorologiyalyk zhagdajda zher үsti zhylzhymaly starttyk kondyrgylarynan kemenin zhәne sүnguir kajyktyn su үstindegi zhagdajynda ushyru kondyrgylarynan sonymen katar ushaktardan ushyryluy mүmkin Snaryad ushak nysanaga dejingi oz zholynyn negizgi boligin kazirgi zamangy reaktivti zhojgysh ushak zhyldamdygymen 15 30 km biiktikte ushyp otedi de sodan kejin nysanaga shugyl shүjligedi Snaryad ushak iri zhәne manyzdy nysanalardy әkimshilik zhәne onerkәsip ortalyktaryn temir zhol toraptaryn teniz bazalary men porttardy әskerler men tehnikalardyn shogyrlanu audandaryn zhәne t b zhoyuga arnalady Snaryad ushakty radiolokaciyalyk kuraldar arkyly bajkap zenitti raketalarmen zhojgysh ushaktarmen tosyp alyp zhoyuga bolady Amerikandyk Tomagavk kanatty zymyrany Қanatty zymyran Krylataya raketa bir ret koldanylatyn ushkyshsyz kanatty ushu apparaty Ol әdette yadrolyk zaryadty tasidy zhәne ushudy baskaratyn ony nysanaga bagyttajtyn reaktivti kozgaltkyshpen zhәne arnajy aspaptarmen zhabdyktalady Қanatty raketanyn negizgi bolikteri urys boligi baskaru apparaty kozgaltkysh pen planer Қanatty raketanyn kozgaltkyshy әue reaktivtik yagni totyktandyrgysh retinde atmosferanyn ottegi pajdalanylatyn kozgaltkysh tүrine zhatady Syrt tulgasy zhagynan kanatty raketa sekiddi Ony zher үsti zhylzhymaly kondyrgylardan kemeler men sүnguir kajyktardyn su betinen ushyru kondyrgysynan sondaj ak ushaktardan kez kelgen meterologiyalyk zhagdajda ushyruga bolady Nysanaga dejingi oz zholynyn negizgi boligin kanatty raketa 15 30 km biiktikte koldenen kazirgi reaktivtik zhojgyshtardyn zhyldamdygynan әldekajda tomen 900 1000 km sag zhyldamdykta ushady Bundaj zhyldamdyk keremet bolyp koringenimen kazirgi zaman talabynda ote tomen sebebi kazirgi zhojgyshtardyn en bayauy MiG 19 zhyldamdygy 1419 km sag Alajda kanatty zymyrannyn negizgi koziri onyn ote tomen ushuynda Өjtkeni kez kelgen әue korganysy radarlary 20 m den tomen biiktiktegi nysandardy bajkaj ala almajdy Osy sebepti kanatty zymyrandar kazirgi super kүshterdin kolshokparyna ajnaldy Қanatty zymyran iri de manyzdy nysanalardy әkimshilik zhәne onerkәsiptik ortalyktardy temir zhol toraptaryn teniz bazalary men porttaryn әskerler men urys tehnikasynyn shogyrlangan audandaryn t b talkandauga arnalady Қanatty zymyran zhogaryda ajtylgandaj tomen ushuyna bajlanysty radiolokaciya kuraldarymen anyktaluy asa kiyn birak mүmkin emes dep ajtuga da bolmajdy Ony zhakyn kashyktykka arnalgan zenitti zymyrandarmen zhoyuga bolady Қanatty zymyrandardyn zhikteluiҚanatty raketalar mynadaj negizgi belgilerine karaj bolinedi traektoriya tүrine karaj kalyktajtyn snaryadty ushaktar zhәne auyspaly biiktikte ushatyn zymyrandar kozgaltkysh sanyna karaj 1 kozgaltkyshty zhәne 2 aerodinamikalyk cyzbasyna karaj baskaru zhүjesi bir birimen perpendikulyar bir nemese eki zhazyktykta zhatatyn zymyran baskaru zhүjesine karaj zheke navigadiyalyk telebaskarylatyn zhәne ozdiginen bagyttalatyn әskeri mindetine karaj Zher Zher Keme Zher Әue Zher ushkyshsyz barlau zhasajtyn zymyrandar klasy bolyp bolinedi Resejlik Kalibr kanatty zymyranyDerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Әskeri is Almaty Mektep AAҚ 2001 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet