Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Мәдени қарабидай (лат. Secale cereale) – астық тұқымдасының қарабидай туысына жататын бір түрі және тағамдық дақыл.Құнарлы мал азығы ретінде де пайдаланылады. Республикада негізінен күздік Қарабидай Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Қостанай, Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында өсіріледі.
| Мәдени қарабидай | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Secale cereale Карл Линней | ||||||||||||||||||
| Secale fragile |
Ботаникалық сипаттамасы
Сабағы – қуыс сабан, биіктігі 110 – 180 см. Жапырағы таспа пішіндес. Тамыр жүйесі – шашақты, топыраққа 2 м-дей тереңдейді. Гүлшоғыры – күрделі масақ. Гүлінің 2 гүл қауызы бар. Жемісі – дәнек. 1000 түйір дәні 15 – 37 г тартады. Қарабидай жел арқылы тозаңданады. Ол күздік дәнді дақылдардың ең суыққа төзімдісі, тұқымы 1 – 2°С жылылықта өніп, 9 – 14°С жылылықта көктейді. Көктегеннен кейін 12 – 16 күн өтісімен түптенеді. Көктемде 5°С жылылықта (кейде одан да жоғары) арамшөптерді басып өсе бастайды. Оңтүстікте вегетац. кезеңі 257 – 272 күн, солтүстікте 345 – 375 күн. Қарабидай сондай-ақ ауыспалы егісте де өсіріледі. Қарабидай егісіне түйіршіктелген суперфосфат, азотты, фосфорлы тыңайтқыштар, калий тыңайтқыштары беріледі. Қосымша қорек ретінде әр га жерге 0,75 – 1,0 ц аммиакты селитра және 1,5 – 2,0 ц суперфосфат шашылады. Республиканың солтүстік батыс және шығыс облыстарында қарабидай әдетте, тамыздың 10 – 25-інде қатарлап себіледі; бөлектеп ору әдісімен 4 – 6 күн ішінде жинап алынады. Қазақстанда күздік қарабидайдың егіс көлемі 49,3 га (2008). 1 га-дан ортa есеппен 14,0 ц өнім алынады. Аудандастырылған сорттары: Шолпан, Саратовская 4, Долинская, Харьковская 55, т.б. Негізгі зиянкестері – , күздік көбелек, астық қандаласы т.б.; аурулары – қастауыш, қатты және сабақ қаракүйесі, қара зең және склеротиниоз.
-
![image]()
Қарабидай дәндері -
![image]()
Қарабидай -
![image]()
Қарабидай Егістігі -
![image]()
Secale cereale - Museum specimen
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Mәdeni karabidaj lat Secale cereale astyk tukymdasynyn karabidaj tuysyna zhatatyn bir tүri zhәne tagamdyk dakyl Қunarly mal azygy retinde de pajdalanylady Respublikada negizinen kүzdik Қarabidaj Batys Қazakstan Aktobe Қostanaj Shygys Қazakstan zhәne Қaragandy oblystarynda osiriledi Mәdeni karabidajDүniesi Өsimdikter unranked Dara zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy PoaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi SecaleTүri S cerealeSecale cereale Karl LinnejSecale fragileBotanikalyk sipattamasySabagy kuys saban biiktigi 110 180 sm Zhapyragy taspa pishindes Tamyr zhүjesi shashakty topyrakka 2 m dej terendejdi Gүlshogyry kүrdeli masak Gүlinin 2 gүl kauyzy bar Zhemisi dәnek 1000 tүjir dәni 15 37 g tartady Қarabidaj zhel arkyly tozandanady Ol kүzdik dәndi dakyldardyn en suykka tozimdisi tukymy 1 2 S zhylylykta onip 9 14 S zhylylykta koktejdi Koktegennen kejin 12 16 kүn otisimen tүptenedi Koktemde 5 S zhylylykta kejde odan da zhogary aramshopterdi basyp ose bastajdy Ontүstikte vegetac kezeni 257 272 kүn soltүstikte 345 375 kүn Қarabidaj sondaj ak auyspaly egiste de osiriledi Қarabidaj egisine tүjirshiktelgen superfosfat azotty fosforly tynajtkyshtar kalij tynajtkyshtary beriledi Қosymsha korek retinde әr ga zherge 0 75 1 0 c ammiakty selitra zhәne 1 5 2 0 c superfosfat shashylady Respublikanyn soltүstik batys zhәne shygys oblystarynda karabidaj әdette tamyzdyn 10 25 inde katarlap sebiledi bolektep oru әdisimen 4 6 kүn ishinde zhinap alynady Қazakstanda kүzdik karabidajdyn egis kolemi 49 3 ga 2008 1 ga dan orta eseppen 14 0 c onim alynady Audandastyrylgan sorttary Sholpan Saratovskaya 4 Dolinskaya Harkovskaya 55 t b Negizgi ziyankesteri kүzdik kobelek astyk kandalasy t b aurulary kastauysh katty zhәne sabak karakүjesi kara zen zhәne sklerotinioz Қarabidaj dәnderi Қarabidaj Қarabidaj Egistigi Secale cereale Museum specimenDerekkozderҚazak Enciklopediyasy