Мырза Тұрсынзаде

Мырза Тұрсынзаде (2.5. 1911, Тәжікстан, Регар ауданы Қаратаг ауылы – 24.9.1977, Душанбе) – жазушысы, қоғам қайраткері. Тәжікстанның халық ақыны (1961), Cоциалистік Еңбек Ері (1967). Алғашқы туындыларын 1930 жылдан жаза бастаған. “Жеңіс туы” атты тұңғыш өлеңдер жинағы 1932 жылы шыққан. “Үкім” (1935), “Ел күні” (1936), “Күз бен көктем” (1937) поэмалары, “Жырлар” атты жинағы (1939) жарияланған. Тұрсын-Заде поэзиясына өзгеше мәнер, асқақ пафос, патриоттық әуен тән. “Отан үшін” (1941, А.Дехотимен бірге), “Отан ұлы” (1942) поэмаларында 2-дүниежүзілік соғыстың ауыртпалығын, соғыс жылдарындағы халықтар достығын жырлады. Соғыстан кейінгі дәуір ақын шығармашылық үшін ерекше өрлеу кезеңі болды. “Мәскеуден келген қалыңдық” поэмасы (1945), “Үндістан қиссасы” (1947 – 48, КСРО Мемлекеттік сыйл., 1948), “Мен азат Шығыстанмын” (1950) атты өлеңдер топтамасы, “Хасан – арбакеш” (1954), “Азия дауысы” (1956, екеуі де Лениндік сыйл., 1960), “Мәңгі шұғыла” (1957), “Қымбаттым менің” (1960), т.б. поэмалары жарық көрген. Ол “Азаматтық лирика туралы ойлар” (1954), “Әдебиет пен өмір” (1959), т.б. бірнеше әдеби-сын еңбектерін жариялаған. Тұрсын-Заде шығармалары дүние жүзінің көптеген тілдеріне аударылған. Қазақ тілінде “Үндістан қиссасы” (1950), “Өлеңдер мен поэма” (1972) атты жеке кітаптары шыққан. Тұрсын-Заде Тәжікстанның Рудаки атындағы Мемлекеттік сыйл-ның (1963) және Үндістанның Дж.Неру атынд. ұлттық сыйл-ның иегері, 2 – 9-сайланған КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты, Дүниежүзілік Бейбітшілік кеңесі төралқасының мүшесі болған. 4 мәрте Ленин орденімен және көптеген орден-медальдармен марапатталған.

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том