Меңзеу

Меңзеу(синекдоха) – бүтіннің орнына бөлшекті, жалпының орнына жалқыны, көптің орнына жекені немесе керісінше ауыстырып қолдану тәсілі.

Жалпыхалықтық сөйлеу тілінде мұндай құбылыстар ұшан теңіз. Мәселен, “мал-жаның аман ба?”, “үй-ішің қалай?” дегенде малға немесе үй ішіне қатысты ғана емес, отбасындағы жандардың амандығы түгелдей сұралады. Сондай-ақ елдің бәрі жиылды – “тайлы-тұяғы қалмай келді”, қанша балаң бар? – “қарғаң нешеу?”, “мал басы түгел”, “бағар көбейсін” деген секілді сөз қолданыстарында меңзеу көрініс тапқан. Көркем шығармада меңзеудің алуан түрі кездеседі. “Абайлардай ақын қазақта туа бермейді ғой” деп айту меңзеуге мысал бола алатынын А. Байтұрсынов көрсетеді. Меңзеудің тағы бір түрі “Ақылды қара қылды қырыққа бөлмек” (Абай) немесе “Толғауы тоқсан қызыл тіл” деген секілді көптік ұғымды “қырық”, “тоқсан” ретінде нақтылы сандармен көрсетуімен ерекшеленеді.

Меңзеу - парақтың төменгі жағында орналасқан және мәтін мен меңзеу белгісі-сан нөмірі, не аркылы байланысқан түсіндіретін немесе анықтама сипатты мәтінінен түратын (, , ) басылым аппаратының элементі.

Дереккөздер

1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9

Синекдоха