Көмекші есім – лексикалық мағынасынан айрыла бастаған, сөйлемде зат есімдердің жетегінде қолданылып, олардың кеңістікке, уақытқа қатысын білдіретін есім сөздер. Мысалы: түбі, шеті, жаны, маңы, төңірегі сөздері затқа жақын қашықтықты білдірсе, алды, арты, беті, бойы – заттың тараптарына қатысын; арасы, ортасы – заттың ара қатынасындағы кеңістікті, орынды, ал іші – заттың өз шеңберіндегі мекенді, басы – заттың басталар шегін, жағы – бағыттық мағына береді. Кейбір көмекші есімдер мезгілдік мағына беретін сөздермен тіркесіп, оның мезгілін айқындап, нақтылап тұрады: жаз ортасы, түн іші, таң алды, т.б. Көмекші есім тәуелдік жалғаудың үшінші жағында тұрып, изафеттік байланыста қолданылады: ауылдың жаны, үйдің жаны, мектеп іші. Бірқатар көмекші есімдер изафеттен тыс тіркесте жұмсалып, толық мағыналы сөз ретінде қолданылып, жеке сөйлем мүшесі бола алады. Олар: төңірек, айнала, маң, жақ. Мысалы:Төңірек мүлгіген орман. Кейбір Көмекші есімдер лексикаланып, идиомаланып кеткен: ат үсті, аяқ асты, көз алдында, т.б. Көмекші есімдер зат есіммен тіркесіп, сөйлемнің бір ғана мүшесі бола алады. Мысалы: Дина ауылы теңіз бойына көшті (С.Бақбергенов). Әдеб.: Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар, А., 1992; Қазақ тілі, А., 1996; Айтбаев Ө., Қазақ сөзі (қазақ терминологиясының негіздері), А., 1997.
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Komekshi esim leksikalyk magynasynan ajryla bastagan sojlemde zat esimderdin zheteginde koldanylyp olardyn kenistikke uakytka katysyn bildiretin esim sozder Mysaly tүbi sheti zhany many toniregi sozderi zatka zhakyn kashyktykty bildirse aldy arty beti bojy zattyn taraptaryna katysyn arasy ortasy zattyn ara katynasyndagy kenistikti oryndy al ishi zattyn oz shenberindegi mekendi basy zattyn bastalar shegin zhagy bagyttyk magyna beredi Kejbir komekshi esimder mezgildik magyna beretin sozdermen tirkesip onyn mezgilin ajkyndap naktylap turady zhaz ortasy tүn ishi tan aldy t b Komekshi esim tәueldik zhalgaudyn үshinshi zhagynda turyp izafettik bajlanysta koldanylady auyldyn zhany үjdin zhany mektep ishi Birkatar komekshi esimder izafetten tys tirkeste zhumsalyp tolyk magynaly soz retinde koldanylyp zheke sojlem mүshesi bola alady Olar tonirek ajnala man zhak Mysaly Tonirek mүlgigen orman Kejbir Komekshi esimder leksikalanyp idiomalanyp ketken at үsti ayak asty koz aldynda t b Komekshi esimder zat esimmen tirkesip sojlemnin bir gana mүshesi bola alady Mysaly Dina auyly teniz bojyna koshti S Bakbergenov Әdeb Қazirgi kazak tilindegi negizgi grammatikalyk ugymdar A 1992 Қazak tili A 1996 Ajtbaev Ө Қazak sozi kazak terminologiyasynyn negizderi A 1997 Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz