Көгілдір ақық

Көгілдір ақық — фосфаттар класының минералы. Химия формуласы CuAl₆[PO₄]₄Һ(OH)₈Һ5H₂O. Кристалдары тығыз масса, қабыршық, талшық түрінде кездеседі. Жеке кристалдары қысқа призма пішінді болады. Аспан түстес көгілдір немесе жасыл, жылтырлығы күңгірт, балауыз тәрізді. Қаттылық 5 — 6, морт сынады, сынған жері бұдыр келеді. Меншікті салмақ 2,6 — 2,8 г/см3. Бирюза алюминий оксиді мен фосфаттарға бай дала шпаты бар жыныстар үгінділеріне мысты су әсер еткенде түзіледі. Бирюза — асыл тас ретінде қолданылады. Басты кен орындары — Иранда (Нишапур), Тәжікстанда (), Өзбекстанда (Қызылқұм) және Қазақстанда бар.

Көгілдір ақық

Оптикалық оңқай; 2u = 40°, Ng=1,65, Nm = 1,62, Np =1,61.

Сингониясы триклиндік; пинакоида пішіндес. Кристалдары майда, кәбінесе тұтас жұмыр формада кездеседі.

• Жаратылысы. Бирюза үгілуден лимонитпен қатар пайда болады.

Бирюзаның әдемі түрлері (асыл тастары) көркемдікке қолданылады. Нашар түрлері бояуға жұмсалады. Бирюзит кендері Иранда (Мадан кендері) бар.

Дереккөздер

1. Қазақ Энциклопедиясы
2. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69