Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Капител (лат. capitellum – заттың ұшар басы) – тіреу бағанының немесе белдеудің арқалықпен жалғасатын жері; архитектурада үйлесімді түрде арнайы көрсетілген ұшар басы. Капительдің алғашқы түрлері ежелгі Шығыста, әсіресе, көне Мысырда, көбінесе, ағаш құрылыстарда, кейін тастан салынған сарайларда қолданылды (Шумер, Мысыр мемлекеттері, біздің заманымыздан бұрын 3 – 2 мыңжылдық). Әсіресе, Мысыр перғауындары өздері тұрғызған сұсты да ғаламат храмдарының колонналарының ұшар басын салтанатты капительмен көркемдеуді мақсат етті. Ол заманғы К-дер түрлі гүл, өсімдік жапырағы түрінде кездеседі (папирус, лотос). Кейінгі дәуірлерде (біздің заманымыздан бұрын8 – 4 ғасырлар) ежелгі Шығыс пен Мысыр сәулет өнері игі ықпал еткен Жерорта территориясы маңайындағы елдерде, соның ішінде Ежелгі Грекияда колонналы храмдар тұрғызу жаппай қолға алынды. Ежелгі дәуірде капительдің тоскандық, дорилік, ионилік және коринфтік деп аталатын классик. түрлері қалыптасты (қ. Архитектуралық ордерлер). Капительдің соңғы үш түрі Еуропа архитектурасында кең тарады. Ионилік және коринфтік капительдің үйлесімді тұтасқан түрі композициялық капительді құрайды. Қытай мен Жапонияда, Мексика мен Византияда, роман және готика стильдерінде, ежелгі орыс архитектурасында, Армения мен Грузияда, Орта Азия мемлекеттерінің сәулет өнерінде капительдің өзіндік түрлері пайда болды. Қайта өрлеу дәуірінен бастап ұлттық өрнектермен толықтырылған капительдің көне түрлері кеңінен пайдаланылды. Кейіннен әр елдің өзіндік ою-өрнегімен, өнер стилімен жасалған капительдер өркен жайып, ұлттық сәулет кешендерін көркейтті. Қазақтың орта ғасырдағы тамаша сәулет ескерткіші (12 ғасыр) өзіндік капительмен ерекшеленеді. Сондай-ақ, қазіргі заманда тұрғызылған Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының, Қазақ опера және балет театры ғимараттарының тіреуіш колонналары қазақи өнер стилімен безендірілген, капительмен өрнектелген.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kapitel lat capitellum zattyn ushar basy tireu baganynyn nemese beldeudin arkalykpen zhalgasatyn zheri arhitekturada үjlesimdi tүrde arnajy korsetilgen ushar basy Kapiteldin algashky tүrleri ezhelgi Shygysta әsirese kone Mysyrda kobinese agash kurylystarda kejin tastan salyngan sarajlarda koldanyldy Shumer Mysyr memleketteri bizdin zamanymyzdan buryn 3 2 mynzhyldyk Әsirese Mysyr pergauyndary ozderi turgyzgan susty da galamat hramdarynyn kolonnalarynyn ushar basyn saltanatty kapitelmen korkemdeudi maksat etti Ol zamangy K der tүrli gүl osimdik zhapyragy tүrinde kezdesedi papirus lotos Kejingi dәuirlerde bizdin zamanymyzdan buryn8 4 gasyrlar ezhelgi Shygys pen Mysyr sәulet oneri igi ykpal etken Zherorta territoriyasy manajyndagy elderde sonyn ishinde Ezhelgi Grekiyada kolonnaly hramdar turgyzu zhappaj kolga alyndy Ezhelgi dәuirde kapiteldin toskandyk dorilik ionilik zhәne korinftik dep atalatyn klassik tүrleri kalyptasty k Arhitekturalyk orderler Kapiteldin songy үsh tүri Europa arhitekturasynda ken tarady Ionilik zhәne korinftik kapiteldin үjlesimdi tutaskan tүri kompoziciyalyk kapiteldi kurajdy Қytaj men Zhaponiyada Meksika men Vizantiyada roman zhәne gotika stilderinde ezhelgi orys arhitekturasynda Armeniya men Gruziyada Orta Aziya memleketterinin sәulet onerinde kapiteldin ozindik tүrleri pajda boldy Қajta orleu dәuirinen bastap ulttyk ornektermen tolyktyrylgan kapiteldin kone tүrleri keninen pajdalanyldy Kejinnen әr eldin ozindik oyu ornegimen oner stilimen zhasalgan kapitelder orken zhajyp ulttyk sәulet keshenderin korkejtti Қazaktyn orta gasyrdagy tamasha sәulet eskertkishi 12 gasyr ozindik kapitelmen erekshelenedi Sondaj ak kazirgi zamanda turgyzylgan Қazakstan Ұlttyk gylym akademiyasynyn Қazak opera zhәne balet teatry gimarattarynyn tireuish kolonnalary kazaki oner stilimen bezendirilgen kapitelmen ornektelgen Үsh klassikalyk kapitel tүriDerekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet