Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жорға дуадақ (лат. Chlamydotis undulata) – отрядының дуадақ тұқымдасына жататын құс. Қазақстанда Каспий теңізінің солтүстік жағалауынан бастап, Зайсан қазаншұңқырына дейінгі шөлейт және шөлді өңірде кездеседі. Өсімдігі аз, сексеуілі мен жүзгіні басым өскен сортаң, құмдауыт жерлерді мекендейді. Тұрқы 65 – 75 см, қанатының ұзындығы 35 – 40 см, салмағы 1,5 – 2,4 кг-дай. Мекиені қоразынан кішірек. Арқа қауырсыны сарғыш сұр түсті, бауыры ақшыл, мойнында “жаға тәрізді” қара ала ұзын қауырсындары бар. Жорға дуадақ – жыл құсы. Жұптасып жүреді. Наурыз айында келіп, бұта түбіне, ашық жерлерге ұялайды. Сәуірде 3 – 4 сарғыш жұмыртқа салып, мекиені 24 – 28 күн басады, балапандары бір айда қанаттанады. Қыркүйекте жылы жаққа, Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне ұшып кетеді. Жәндіктермен, ұсақ кесіртке, жыландармен, көктемде өсімдікпен қоректенеді. Жорға дуадақтың жауы – қасқыр, [[түлкі, қарсақ, бүркіт, т.б. Жорға дуадақтың жылдан-жылға саны азаюына байланысты қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген (1996).
| Жорға дуадақ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
 (IUCN3.1) | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Chlamydotis undulata (, 1784) |
Мекендеген жерлері
Өзінің таралу аймағының әр жерінде жойылып кету қаупы бар түр. Қазақстанда оның саны әліде жеткілікті. Шөл мен шөлей таймақтарын - Қазақстан жазықтығының оңтүстік бөлігін түгел мекен етеді. Республикамыздағы жалпы саны 30 мың шамасындай. Үстірт қорығында тіршілік ететін популяциясының шамалы бөлігі ғана қорғалады. Бұл түрді заңсыз аулайтындардан қорғау үшін тағы да екі қорық үйымдастырып, Бетпақдала мен Қызылқұмда, сонымен қатар заңсыз аулайтындармен күрес шараларын қатайту керек.
Қолдан өсіру, тұқымын көбейту шаралары
Жорға дуадақтардың Арабия түбегіндегі және бүкіл әлемдегі тұқымы құрып кету алдында. Тұқымы құрып кетуінің алдын алу үшін Түркістан облысы Бәйдібек ауданында араб шейхтырының инвестицисына салынған құс фабрикасы жұмыс істейді. 2016 жылғы 11 қазандағы ҚР Өкіметінің қаулысына сәйкес Біріккен Араб Әмірліктерінің шейхтарына Қазақстан ұлттық парктерінде дуадақ аулауға рұхсат берілген.
2020 жылы бұл құс фабрикасынан 4160 дуадақ өсіріліп, табиғатқа бос жіберілген.
Дереккөздер
- BirdLife Species Factsheet.
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9
- Арабским шейхам разрешили охоту на краснокнижную дрофу-красотку в заповедниках Казахстана
- В дикую природу Казахстана выпущены 4160 особей дрофы-красотки
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhorga duadak lat Chlamydotis undulata otryadynyn duadak tukymdasyna zhatatyn kus Қazakstanda Kaspij tenizinin soltүstik zhagalauynan bastap Zajsan kazanshunkyryna dejingi sholejt zhәne sholdi onirde kezdesedi Өsimdigi az sekseuili men zhүzgini basym osken sortan kumdauyt zherlerdi mekendejdi Turky 65 75 sm kanatynyn uzyndygy 35 40 sm salmagy 1 5 2 4 kg daj Mekieni korazynan kishirek Arka kauyrsyny sargysh sur tүsti bauyry akshyl mojnynda zhaga tәrizdi kara ala uzyn kauyrsyndary bar Zhorga duadak zhyl kusy Zhuptasyp zhүredi Nauryz ajynda kelip buta tүbine ashyk zherlerge uyalajdy Sәuirde 3 4 sargysh zhumyrtka salyp mekieni 24 28 kүn basady balapandary bir ajda kanattanady Қyrkүjekte zhyly zhakka Ontүstik Shygys Aziya elderine ushyp ketedi Zhәndiktermen usak kesirtke zhylandarmen koktemde osimdikpen korektenedi Zhorga duadaktyn zhauy kaskyr tүlki karsak bүrkit t b Zhorga duadaktyn zhyldan zhylga sany azayuyna bajlanysty korgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen 1996 Zhorga duadak IUCN3 1 Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby ҚustarSaby Tukymdasy Tegi Tүri C undulataChlamydotis undulata 1784 Chlamydotis undulataMekendegen zherleriӨzinin taralu ajmagynyn әr zherinde zhojylyp ketu kaupy bar tүr Қazakstanda onyn sany әlide zhetkilikti Shol men sholej tajmaktaryn Қazakstan zhazyktygynyn ontүstik boligin tүgel meken etedi Respublikamyzdagy zhalpy sany 30 myn shamasyndaj Үstirt korygynda tirshilik etetin populyaciyasynyn shamaly boligi gana korgalady Bul tүrdi zansyz aulajtyndardan korgau үshin tagy da eki koryk үjymdastyryp Betpakdala men Қyzylkumda sonymen katar zansyz aulajtyndarmen kүres sharalaryn katajtu kerek Қoldan osiru tukymyn kobejtu sharalaryZhorga duadaktardyn Arabiya tүbegindegi zhәne bүkil әlemdegi tukymy kuryp ketu aldynda Tukymy kuryp ketuinin aldyn alu үshin Tүrkistan oblysy Bәjdibek audanynda arab shejhtyrynyn investicisyna salyngan kus fabrikasy zhumys istejdi 2016 zhylgy 11 kazandagy ҚR Өkimetinin kaulysyna sәjkes Birikken Arab Әmirlikterinin shejhtaryna Қazakstan ulttyk parkterinde duadak aulauga ruhsat berilgen 2020 zhyly bul kus fabrikasynan 4160 duadak osirilip tabigatka bos zhiberilgen DerekkozderBirdLife Species Factsheet Batys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 ISBN 9965 607 02 8 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 Arabskim shejham razreshili ohotu na krasnoknizhnuyu drofu krasotku v zapovednikah Kazahstana V dikuyu prirodu Kazahstana vypusheny 4160 osobej drofy krasotkiBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet