Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Емелья́н Ива́нович Пугачёв (1742 — 21 қаңтар 1775, Мәскеу) — дон казагы, Шаруалар көтерілісінің басшысы.
| Емельян Иванович Пугачёв | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Қайтыс болған күні | |
Қазақтардың 1773—1775 жылдары Е. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісіне қатысуы.
Кіші жүздің ірі ақсүйектері — Ералы мен Досалы, Айшуақ сұлтандар көтерілісті қолдады, тіпті 1773 жылы 17 қарашада Нұралының өкілі Зәбір молда Пугачевқа арнайы сыйлықты табыс етуге аттанды. Одан Пугачев Кіші жүз қазақтарының көмегі ретінде әскер жіберуін сұрайды.
Нұралы, бір жағынан, Пугачевқа қылыш, шапан, арғымақ сыйлай отырып, екінші жағынан, Орынборға көтеріліс қимылдары туралы хабарлап отыруды да ұмытқан жоқ. Пугачев көтерілісі Жайық қалашығы ауданында басталды. Ол негізгі күшімен Жайық бойымен жоғары жылжиды. Форпост, қамалдар, соның ішінде Илецк қалашығы Пугачевқа ұрыссыз беріледі. Көтеріліс Қазақстанның солтүстік-батысын қамтып, өлкенің негізгі әкімшілік және әскери орталығы — Орынборды қоршауға тырысты. 1773 жылы 5 қазанда 2500 адам, 20 зеңбірекпен қамалды алуға ұмтылды. Оған башқұрт халқының батыры Салауат Юлаев, Оңтүстік Орал зауытының жұмысшылары қатысты. Орынборды қоршау кезінде тама, табын, жағалбайлы руларынан шыққан қазақ қолдары Пугачев жасағына белсенді қолдау көрсетіп, орыс бекінісіне шабуыл жасайды. Досалы сұлтан өзінің ұлы Сейдалыны бас етіп, Пугачевқа көмек ретінде топ жөнелтті. Деректерге қарағанда, Орынборды қоршау кезінде 2 мыңға жуық қазақтар бекіністерді шабуылдауға қатысқан. Орта жүз руларынан келген топтар Орынборды қоршауға, Илецкіні алуға қатысты.
1774 жылы Орынборды қоршау тоқтатылды. Енді Нұралы хан езінің патша үкіметін қолдайтындығын неғұрлым ашық көрсете бастады. Көтеріліс ошағы Кіші жүзден басқа жаққа ауысқаннан кейін де қазақтардың патша үкіметі бекіністеріне шабуылы тоқтамады. Тек 1774 жылы жазда осындай 240 шабуыл жасалынды. 1775 жылы қаңтар айында Нұралы хан патша үкіметінен қазақ жайылымдарына жазалау жасағын жіберуін сұрап өтініш білдірді. 1775 жылғы ақпанда 300 орал-қазақ әскері, 500 башқұрттан тұратын Мансуров бастаған жазалау жасағы Гурьев пен Орал қаласынан шығып, Кіші жүздің ортасына бет түзейді. Осы кезде Сырым Датұлы халық көтерілісінің басшысы ретінде сахнаға шығады. Көтеріліс тоқтатылғаннан кейін II Екатерина Жайық өзенін Орал, Жайық қалашығын Уральск деп өзгерту жөнінде шешім қабылдатады.
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Emelya n Iva novich Pugachyov 1742 21 kantar 1775 Mәskeu don kazagy Sharualar koterilisinin basshysy Emelyan Ivanovich PugachyovTugan kүni1742 1742 Қajtys bolgan kүni1775 1775 Қazaktardyn 1773 1775 zhyldary E Pugachev bastagan sharualar koterilisine katysuy Kishi zhүzdin iri aksүjekteri Eraly men Dosaly Ajshuak sultandar koterilisti koldady tipti 1773 zhyly 17 karashada Nuralynyn okili Zәbir molda Pugachevka arnajy syjlykty tabys etuge attandy Odan Pugachev Kishi zhүz kazaktarynyn komegi retinde әsker zhiberuin surajdy Nuraly bir zhagynan Pugachevka kylysh shapan argymak syjlaj otyryp ekinshi zhagynan Orynborga koterilis kimyldary turaly habarlap otyrudy da umytkan zhok Pugachev koterilisi Zhajyk kalashygy audanynda bastaldy Ol negizgi kүshimen Zhajyk bojymen zhogary zhylzhidy Forpost kamaldar sonyn ishinde Ileck kalashygy Pugachevka uryssyz beriledi Koterilis Қazakstannyn soltүstik batysyn kamtyp olkenin negizgi әkimshilik zhәne әskeri ortalygy Orynbordy korshauga tyrysty 1773 zhyly 5 kazanda 2500 adam 20 zenbirekpen kamaldy aluga umtyldy Ogan bashkurt halkynyn batyry Salauat Yulaev Ontүstik Oral zauytynyn zhumysshylary katysty Orynbordy korshau kezinde tama tabyn zhagalbajly rularynan shykkan kazak koldary Pugachev zhasagyna belsendi koldau korsetip orys bekinisine shabuyl zhasajdy Dosaly sultan ozinin uly Sejdalyny bas etip Pugachevka komek retinde top zhoneltti Derekterge karaganda Orynbordy korshau kezinde 2 mynga zhuyk kazaktar bekinisterdi shabuyldauga katyskan Orta zhүz rularynan kelgen toptar Orynbordy korshauga Ileckini aluga katysty 1774 zhyly Orynbordy korshau toktatyldy Endi Nuraly han ezinin patsha үkimetin koldajtyndygyn negurlym ashyk korsete bastady Koterilis oshagy Kishi zhүzden baska zhakka auyskannan kejin de kazaktardyn patsha үkimeti bekinisterine shabuyly toktamady Tek 1774 zhyly zhazda osyndaj 240 shabuyl zhasalyndy 1775 zhyly kantar ajynda Nuraly han patsha үkimetinen kazak zhajylymdaryna zhazalau zhasagyn zhiberuin surap otinish bildirdi 1775 zhylgy akpanda 300 oral kazak әskeri 500 bashkurttan turatyn Mansurov bastagan zhazalau zhasagy Gurev pen Oral kalasynan shygyp Kishi zhүzdin ortasyna bet tүzejdi Osy kezde Syrym Datuly halyk koterilisinin basshysy retinde sahnaga shygady Koterilis toktatylgannan kejin II Ekaterina Zhajyk ozenin Oral Zhajyk kalashygyn Uralsk dep ozgertu zhoninde sheshim kabyldatady Tagy karanyzEmelyan Pugachevtin murazhaj үji