Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Дәрілік жаужапырақ (лат. Melissa officinalis) – ерінгүлділер тұқымдасының жаужапырақ туысына жататын биіктігі 70-120 см, көп жылдық шөп тектес өсімдік. Сабағы түзу, төрт қырлы, сыртын түгелдей түк басқан, бұтақшалары көп.
| Дәрілік жаужапырақ | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Melissa officinalis Linnaeus |
Жапырақтары – ақшыл-көк түсті, бір-біріне қарама-қарсы орналасқан, сағақтары – ұзын, пішіні сопақша келген, жұмыртқа тәріздес. Жапырақтарынан лимон иісіндей иіс шығып тұрады, дәмі ащылау болады. Гүлдері майда, 6-10-ы жиналып, сабақтың ұш жағына шоғырланған. Гүл тостағаншасы түтікше тәріздес, 5-6 қалақшасы бар. Өсімдік шілде-тамыз айында гүлдейді. Гүлінен де лимон иісі шығады.
Жапырақтарда, гүлінде лимонның иісі болғандықтан, халық мұны лимон шөбі, лимондық мелисса деп те атай береді.
Таралуы
Негізінен, Шымкент, Жамбыл, Қызылорда, Алматы облыстарының жерлерінде жиі кездеседі. Олар көбіне жабайы өсетін бұталардың арасында, тоғайлардың күн сәулесі көп түсетін тұстарында, тұрғын үйлердің, ескі мал қораларының майында өседі.
Құрамы
Өсімдік жапырағының құрамында 0,3 пайызға дейін эфир майлары, 6-7 мг/пайыз шамасында протеин, 120-150 мг/пайыз аскорбин қышқылы, смолалар, илік заттар, кофеин, урсол қышқылдары және басқа да заттар болады.
Пайдасы
Дәрілік шикізат ретінде сабағы, жапырағы, гүлі жинап алынады. Өсімдік гүлдей бастағанда жиналған дәрілік шикізаттың шипалық қасиеті жоғары болады. Дәрілік шикізат сапалы түрде кептіріліп, құрғақ орында сақталынады.
Өсімдіктің дәрілік шикізатының құрамында эфир майлары болғандықтан, оны жүйке жүйесін тыныштандыру, ауырсынуды басу үшін қолданады. Сондай-ақ, дәрілік мелиссаның жүрек жұмысын жақсартатын, орталық жүйке жүйесінің қозуын тежейтін қасиеттері бар.
Қолданылуы.
Мал дәрігерлігі практикасында дәрілік мелиссанаң тұнбасы жоғарыда көрсетілген аурулармен қатар малдың азыққа тәбетін арттыру, асқазан – ішек жұмысын жақсарту, іш кепкенді, жүрек нервозын басу үшін қолданылады.
Судағы тұнба 1:20 қатынаста жасалынады. Ол малдың орта есеппен бір килограмм тірілей салмағына 0,8 – 1,0 мл тұнба есебімен беріледі. Мәселен, тірілей салмағы 50 кг бұзауға 40 миллилитрден күніне екі рет, тірілей салмағы 300 кг тартары өгізшеге, сақа сиырға күніне бір рет 250 мл, салмағы 20 кг қозыға 15-16 мл тұнба ішкізіледі.
Дереккөздер
- Melissa officinalis information from NPGS/GRIN. www.ars-grin.gov. Тексерілді, 4 наурыз 2008.
- Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану. - Алматы: Қайнар, 1988. - 248 б.
Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Дәрілік мелисса — "Қайнар", 1988. — Б. 111-112. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dәrilik zhauzhapyrak lat Melissa officinalis eringүldiler tukymdasynyn zhauzhapyrak tuysyna zhatatyn biiktigi 70 120 sm kop zhyldyk shop tektes osimdik Sabagy tүzu tort kyrly syrtyn tүgeldej tүk baskan butakshalary kop Dәrilik zhauzhapyrakDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy LamiaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Tegi MelissaTүri M officinalisMelissa officinalis Linnaeus Zhapyraktary akshyl kok tүsti bir birine karama karsy ornalaskan sagaktary uzyn pishini sopaksha kelgen zhumyrtka tәrizdes Zhapyraktarynan limon iisindej iis shygyp turady dәmi ashylau bolady Gүlderi majda 6 10 y zhinalyp sabaktyn ush zhagyna shogyrlangan Gүl tostaganshasy tүtikshe tәrizdes 5 6 kalakshasy bar Өsimdik shilde tamyz ajynda gүldejdi Gүlinen de limon iisi shygady Zhapyraktarda gүlinde limonnyn iisi bolgandyktan halyk muny limon shobi limondyk melissa dep te ataj beredi TaraluyNegizinen Shymkent Zhambyl Қyzylorda Almaty oblystarynyn zherlerinde zhii kezdesedi Olar kobine zhabajy osetin butalardyn arasynda togajlardyn kүn sәulesi kop tүsetin tustarynda turgyn үjlerdin eski mal koralarynyn majynda osedi ҚuramyӨsimdik zhapyragynyn kuramynda 0 3 pajyzga dejin efir majlary 6 7 mg pajyz shamasynda protein 120 150 mg pajyz askorbin kyshkyly smolalar ilik zattar kofein ursol kyshkyldary zhәne baska da zattar bolady PajdasyDәrilik shikizat retinde sabagy zhapyragy gүli zhinap alynady Өsimdik gүldej bastaganda zhinalgan dәrilik shikizattyn shipalyk kasieti zhogary bolady Dәrilik shikizat sapaly tүrde keptirilip kurgak orynda saktalynady Өsimdiktin dәrilik shikizatynyn kuramynda efir majlary bolgandyktan ony zhүjke zhүjesin tynyshtandyru auyrsynudy basu үshin koldanady Sondaj ak dәrilik melissanyn zhүrek zhumysyn zhaksartatyn ortalyk zhүjke zhүjesinin kozuyn tezhejtin kasietteri bar Қoldanyluy Mal dәrigerligi praktikasynda dәrilik melissanan tunbasy zhogaryda korsetilgen aurularmen katar maldyn azykka tәbetin arttyru askazan ishek zhumysyn zhaksartu ish kepkendi zhүrek nervozyn basu үshin koldanylady Sudagy tunba 1 20 katynasta zhasalynady Ol maldyn orta eseppen bir kilogramm tirilej salmagyna 0 8 1 0 ml tunba esebimen beriledi Mәselen tirilej salmagy 50 kg buzauga 40 millilitrden kүnine eki ret tirilej salmagy 300 kg tartary ogizshege saka siyrga kүnine bir ret 250 ml salmagy 20 kg kozyga 15 16 ml tunba ishkiziledi DerekkozderMelissa officinalis information from NPGS GRIN www ars grin gov Tekserildi 4 nauryz 2008 Pajdaly osimdikterdi mal dәrigerliginde koldanu Almaty Қajnar 1988 248 b Shәripbaev N Maldyn tynys alu mүshelerinin aurularyn emdeu үshin koldanylatyn dәrilik osimdikter Dәrilik melissa Қajnar 1988 B 111 112 Pajdaly osimdikterdi mal dәrigerliginde koldanu 5700 taralym ISBN 5 629 00074 5