Дерекқор, деректер базасы (франц. base, грек. basіs – негіз) – ұзақ мерзімге сақтауға (әдетте, компьютердің жадында), өңдеуге және күнделікті қолдануға арналған деректердің (мәліметтердің) реттелген жиынтығы.
Жазба деректерді реттелген жүйеге келтіру адамзат мәдениетінің ажырамас белгісі болып табылады. Компьютерлік дерекқордың негізін түрлі кестелер, каталогтар, , күнтізбелер, карталар мен атластар, әртүрлі картотекалар, анықтамалық басылымдар, құжаттар, т.б. құруы мүмкін.
Ақпарат қорын бір жерге шоғырландыру (ЭЕМ-нің жадында) ақпараттарды сақтауды әрі оны толықтырып отыруды қамтамасыз етеді; ал орталық ЭЕМ-мен желілік байланыс арқылы ақпаратты тұрақты әрі жылдам алуға болады. Компьютерлік дерекқор деректерді сақтауды, реттеуді, іздеуді және ЭЕМ-нің сыртқы құрылғыларына жіберуді қамтамасыз ететін белгілі бір файлдық жүйеге сүйенеді. Пайдаланушылар мен дерекқор арасындағы қарым-қатынас дерекқорды басқару жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Басқару жүйесі пайдаланушының сұранысын қабыл алады да файлдық жүйеге қажетті бұйрықтар беріп, ақпараттық хабарды пайдаланушының қолдануына ыңғайлы түрге келтіріп береді.
Дерек алмасу бірлігі ретінде арнаулы жазу өлшемі қабылданған. Әр жазудың құрамында өзіндік тақырып немесе осы жазуды іздейтін кілт («кілттік сөз») болады. Жазу тақырыптары дерекқордың мазмұны іспетті анықтамалық кестелерге біріктіріледі. Кілттер мен анықтамалық кестелер жасау дерекқордағы ақпараттарды іздеу мәселесін толықтай автоматтандыруды қамтамасыз ететін формальдық ережелерге бағынады. Дерекқорға өзгерту енгізу әрі толықтырып отыру компьютерлік желі әкімгерлері арқылы орындалады.
Мәліметтер базасы
Мәліметтер базасы (орыс т. База данных; ағылш. database). Мәліметтерді пайдаланушының көзқарасы тұрғысынан қарастырғанда мәліметтер базасын былайша түсіндіруге болады:
- нақты атауы бар біртекті өнімдердің жиымы. Бұл жиымның ішкі құрылымына тәуелсіз іздестіру жұмыстарын жүргізуге рұқсат етілген. Жиымда магниттік таспаға немесе дискетке жазылған ауыл шаруашылығының барлық салалары мен ғылым саласы бойынша баспада жарияланған және жарияланбаған құжаттардың библиографиялық немесе фактографиялық алғашқы және соңғы сипаттамалары тұрады;
- жүйелі түрде ұйымдастырылған және пайдалануға ұсынылған мәліметтер жиынтығының объективтік формасы. Бүл мәліметтер компьютер көмегімен оңай табылады және өңделеді;
- мәліметтердің реттелген жиынтығы;
- мәліметтердің өзара байланысты жиынтығы. Оны ұйымдастырудың ережесі мәліметтерді сипаттаудың, сақтаудың және амалды әрекет жасаудың жалпы принципіне негізделген.
Мәліметтер базасынан библиографиялық және библиографиялық емес деп бөлу қабылданған. Библиографиялық Мәліметтер базасында құжаттар жайында екінші ретті ақпарат берілген. Мұнда рефераттар мен аннотациялар да қамтылған. Библиографиялық емес мәліметтер базасының көптеген түрлері бар: алуан түрлі объектілер мен құбылыстар жайындағы анықтамалық мәліметтер базасы алғашқы ақпараты бар мәліметтер базасының толық мәтіні, объектілер мен құбылыстардың сандық сипаттамалары мен параметрлері бар сандық мәліметтер базасы объектлердің бейнеленуі мен сипаттамалары бар мәтіндік-сандық мәліметтер базасы банктер, биржалар, фирмалар және т.б. берген қаржылық ақпараты бар қаржылық мәліметтер базасы салалар, аймақтар, елдер бойынша құқықтық құжаттары бар заңды мәліметтер базасы. Мәліметтерді өңдеу технологиясы бойынша мәліметтер базасы — орталықтандырылған мәліметтер базасы және үлестірілген мәліметтер базасы болып екіге бөлінеді. Орталықтандырылған мәліметтер базасы есептеуіш жүйенің жадында сақталады. Егер бұл есептеуіш жүйе компьютер желісінің құраушысы болса, онда мұндай базаға үлестірілген қатынас құруға мүмкіндік болады! Мәліметтер базасынан н пайдаланудың мұндай тәсілі дербес компьютердің жергілікті желілерінде жиі пайдаланылады. Үлестірілген мәліметтер базасы есептеу желісінің алуан түрлі компьютерлерінде сақталатын ' бірнеше бөліктерден, тіпті бірін-бірі қайталайтын бөліктерден тұрады. Мұндай базамен жұмыс істеу үлестірілген мәліметтер базасынан басқару жүйесінің көмегімен орындалады. Мәліметтерге қатынас құру тәсілі бойынша мәліметтер базасы жергілікті қатынас құру мәліметтер базасы және қашықтан (желілік) қатынас құру мәліметтер базасы болып екіге бөлінеді. Мәліметтер базасынан пайдаланушыларға алуан түрлі қолданбалы программалар, программалық кешендер, сондай-ақ, тұтынушы рөліндегі пән салаларының немесе мәліметтер көзінің мамандары жатады. Мәліметтер базасының қазіргі замангы технологиясында мәліметтер базасынан жасау, оны толықтыру және мәліметтерді пайдаланушылардың оған қатынас құруын жасақтау арнайы программалық аспаптар арқылы, яғни мәліметтер базасынан басқару жүйесі арқылы орталықтандырылған түрде жүзеге асырылады.
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А. Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Әскери іс. Алматы:"Мектеп" ААҚ , 2001
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3
Сыртқы сілтемелер
http://www.enu.kz/nauka/nauch_izd/knigi/andasova/index.php Мұрағатталған 18 қазанның 2011 жылы.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Derekkor derekter bazasy franc base grek basis negiz uzak merzimge saktauga әdette kompyuterdin zhadynda ondeuge zhәne kүndelikti koldanuga arnalgan derekterdin mәlimetterdin rettelgen zhiyntygy Derekkor mysaly Zhazba derekterdi rettelgen zhүjege keltiru adamzat mәdenietinin azhyramas belgisi bolyp tabylady Kompyuterlik derekkordyn negizin tүrli kesteler katalogtar kүntizbeler kartalar men atlastar әrtүrli kartotekalar anyktamalyk basylymdar kuzhattar t b kuruy mүmkin Akparat koryn bir zherge shogyrlandyru EEM nin zhadynda akparattardy saktaudy әri ony tolyktyryp otyrudy kamtamasyz etedi al ortalyk EEM men zhelilik bajlanys arkyly akparatty turakty әri zhyldam aluga bolady Kompyuterlik derekkor derekterdi saktaudy retteudi izdeudi zhәne EEM nin syrtky kurylgylaryna zhiberudi kamtamasyz etetin belgili bir fajldyk zhүjege sүjenedi Pajdalanushylar men derekkor arasyndagy karym katynas derekkordy baskaru zhүjesi arkyly zhүzege asyrylady Baskaru zhүjesi pajdalanushynyn suranysyn kabyl alady da fajldyk zhүjege kazhetti bujryktar berip akparattyk habardy pajdalanushynyn koldanuyna yngajly tүrge keltirip beredi Derek almasu birligi retinde arnauly zhazu olshemi kabyldangan Әr zhazudyn kuramynda ozindik takyryp nemese osy zhazudy izdejtin kilt kilttik soz bolady Zhazu takyryptary derekkordyn mazmuny ispetti anyktamalyk kestelerge biriktiriledi Kiltter men anyktamalyk kesteler zhasau derekkordagy akparattardy izdeu mәselesin tolyktaj avtomattandyrudy kamtamasyz etetin formaldyk erezhelerge bagynady Derekkorga ozgertu engizu әri tolyktyryp otyru kompyuterlik zheli әkimgerleri arkyly oryndalady Mәlimetter bazasyMәlimetter bazasy orys t Baza dannyh agylsh database Mәlimetterdi pajdalanushynyn kozkarasy turgysynan karastyrganda mәlimetter bazasyn bylajsha tүsindiruge bolady nakty atauy bar birtekti onimderdin zhiymy Bul zhiymnyn ishki kurylymyna tәuelsiz izdestiru zhumystaryn zhүrgizuge ruksat etilgen Zhiymda magnittik taspaga nemese disketke zhazylgan auyl sharuashylygynyn barlyk salalary men gylym salasy bojynsha baspada zhariyalangan zhәne zhariyalanbagan kuzhattardyn bibliografiyalyk nemese faktografiyalyk algashky zhәne songy sipattamalary turady zhүjeli tүrde ujymdastyrylgan zhәne pajdalanuga usynylgan mәlimetter zhiyntygynyn obektivtik formasy Bүl mәlimetter kompyuter komegimen onaj tabylady zhәne ondeledi mәlimetterdin rettelgen zhiyntygy mәlimetterdin ozara bajlanysty zhiyntygy Ony ujymdastyrudyn erezhesi mәlimetterdi sipattaudyn saktaudyn zhәne amaldy әreket zhasaudyn zhalpy principine negizdelgen Mәlimetter bazasynan bibliografiyalyk zhәne bibliografiyalyk emes dep bolu kabyldangan Bibliografiyalyk Mәlimetter bazasynda kuzhattar zhajynda ekinshi retti akparat berilgen Munda referattar men annotaciyalar da kamtylgan Bibliografiyalyk emes mәlimetter bazasynyn koptegen tүrleri bar aluan tүrli obektiler men kubylystar zhajyndagy anyktamalyk mәlimetter bazasy algashky akparaty bar mәlimetter bazasynyn tolyk mәtini obektiler men kubylystardyn sandyk sipattamalary men parametrleri bar sandyk mәlimetter bazasy obektlerdin bejnelenui men sipattamalary bar mәtindik sandyk mәlimetter bazasy bankter birzhalar firmalar zhәne t b bergen karzhylyk akparaty bar karzhylyk mәlimetter bazasy salalar ajmaktar elder bojynsha kukyktyk kuzhattary bar zandy mәlimetter bazasy Mәlimetterdi ondeu tehnologiyasy bojynsha mәlimetter bazasy ortalyktandyrylgan mәlimetter bazasy zhәne үlestirilgen mәlimetter bazasy bolyp ekige bolinedi Ortalyktandyrylgan mәlimetter bazasy esepteuish zhүjenin zhadynda saktalady Eger bul esepteuish zhүje kompyuter zhelisinin kuraushysy bolsa onda mundaj bazaga үlestirilgen katynas kuruga mүmkindik bolady Mәlimetter bazasynan n pajdalanudyn mundaj tәsili derbes kompyuterdin zhergilikti zhelilerinde zhii pajdalanylady Үlestirilgen mәlimetter bazasy esepteu zhelisinin aluan tүrli kompyuterlerinde saktalatyn birneshe bolikterden tipti birin biri kajtalajtyn bolikterden turady Mundaj bazamen zhumys isteu үlestirilgen mәlimetter bazasynan baskaru zhүjesinin komegimen oryndalady Mәlimetterge katynas kuru tәsili bojynsha mәlimetter bazasy zhergilikti katynas kuru mәlimetter bazasy zhәne kashyktan zhelilik katynas kuru mәlimetter bazasy bolyp ekige bolinedi Mәlimetter bazasynan pajdalanushylarga aluan tүrli koldanbaly programmalar programmalyk keshender sondaj ak tutynushy rolindegi pәn salalarynyn nemese mәlimetter kozinin mamandary zhatady Mәlimetter bazasynyn kazirgi zamangy tehnologiyasynda mәlimetter bazasynan zhasau ony tolyktyru zhәne mәlimetterdi pajdalanushylardyn ogan katynas kuruyn zhasaktau arnajy programmalyk aspaptar arkyly yagni mәlimetter bazasynan baskaru zhүjesi arkyly ortalyktandyrylgan tүrde zhүzege asyrylady DerekkozderҚazak Enciklopediyasy Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Informatika zhәne kompyuterlik tehnika Zhalpy redakciyasyn baskargan tүsindirme sozdikter toptamasyn shygaru zhonindegi gylymi baspa bagdarlamasynyn gylymi zhetekshisi pedagogika gylymdarynyn doktory professor Қazakstan Respublikasy Memlekettik syjlygynyn laureaty A Қ Қusajynov Almaty Mektep baspasy ZhAҚ 2002 zhyl 456 bet ISBN 5 7667 8284 5 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Әskeri is Almaty Mektep AAҚ 2001 Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Ғylymtanu Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar ҒӨF EKO 2006 zhyl 430 b ISBN 9965 808 78 3Syrtky siltemelerhttp www enu kz nauka nauch izd knigi andasova index php Muragattalgan 18 kazannyn 2011 zhyly Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet