Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Ву Цзяньсюн (мадам Ву атымен де танымал;ағылш. Chien-Shiung Wu; 31 мамыр 1912, Тайцан — 16 ақпан 1997, Нью-Йорк) — Қытайдан шыққан американдық физик. Манхэттен жобасына қатысқан. Әлсіз өзара әрекеттесулерде кеңістіктік паритетінің бұзылуын эксперименталды түрде дәлелдеді, бұл эксперимент оның есімімен аталды.
| Ву Цзяньсюн | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Тайцан, Цзянсу, Қытай |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | Қытай, |
| Ғылыми аясы | физика |
| Жұмыс орны | Берклидегі Калифорния Университеті, |
| Альма-матер | Нанкин Университеті, |
| Ғылыми жетекші | Эрнест Орландо Лоуренс |
АҚШ Ұлттық Ғылым академиясының мүшесі (1958), Қытай Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1994).
Биография
Мадам Вудың ата-бабалары Тайюань қаласы, Шаньси провинциясынан шыққан, бірақ өзі Цзянсу провинциясының Тайцан қаласында дүниеге келген, 1929 жылы Ұлттық Орталық университетке түскен, 1930-1934 жылдары Нанкин орталық университетінің физика факультетінде оқыған, 1934-1936 жылдары университетте ғылыми жұмыспен айналысқан.
1936 жылы АҚШ-қа Тайюаньдық құрбысы, химик Дун Жофэньмен бірге оқуға кетті. Ву Берклидегі Калифорния университетінде оқуын бітіріп, 1940 жылы физика бойынша философия докторы дәрежесін алды. Екінші дүниежүзілік соғыстың және Қытайдағы биліктің ауысуы салдарынан Ву АҚШ-та қалып, физик Люк Юаньға тұрмысқа шықты. Сексистік шектеулерге байланысты жұмыста қиындықтар туындағаннан кейін, ол күйеуімен бірге шығыс жағалауға көшіп, Принстон мен Колумбия университеттерінде сабақ берді. 1944 жылы ол Манхэттен жобасына қатысып, уранды байытумен айналысты.
1965 жылы Ву-дің "Бета-ыдырау" монографиясы жарық көрді.
1973 жылы Қытайға барды. Осы сапар барысында ата-анасының қабірлері қирап, ағасы мен көкесінің мәдени революция кезінде қайтыс болғандығын білді.
1975 жылы ол Америкалық физикалық қоғамның президенті болды, Ву — бұл лауазымдағы алғашқы әйел еді.
1997 жылы инсульттан қайтыс болды.
Қытайда әкесінің өзіне арнап құрған мектебінің жанында жерленген, осы мектептің ауласында Ву Цзяньсюннің ескерткіші тұр.
Ғылымға қосқан үлесі
1956 жылы Ли Чжэндао мен Янг Чжэньнин Вуға кеңістіктік паритетті сақтау заңын қолданбай салынған әлсіз өзара әрекеттесудің жаңа теориясын тексеру үшін эксперимент жүргізуді ұсынды. Қазіргі уақытта "Ву тәжірибесі" деп аталатын бұл тәжірибе 1956 жылы оның басшылығымен жасалды және Паритет Заңы әлсіз өзара әрекеттесуде жұмыс істемейтінін көрсетті. Алдымен ғылыми қауымдастық бұл нәтижені сенімсіздікпен қабылдады, бірақ Ву тәжірибесіне ұқсас және түбегейлі ерекшеленетін эксперименттердің қайталануы оның нәтижелерін растады. Кейінірек Ли және Ян физика бойынша Нобель сыйлығына ие болды, ал Ву марапатсыз қалды, оны көптеген адамдар сексизмнің көрінісі ретінде қабылдады.
Кейініректе Ву орақтәрізді жасушалы анемияны тудыратын гемоглобиннің молекулалық өзгерістерін зерттеді.
Ву Цзянсюн көпшілік алдында сөйлеген сөздерінде сексизмге жол берілмейтіндігін және әйелдердің ғылыммен айналысуға тең құқығы жайында: "мен әйелдерді ғылым мен техникада жұмыс істеу үшін Интеллектуалды емес деп санайтын адам бар екеніне күмәнім бар"; "менің ойымша, кішкентай атомдар мен ядролардың, математикалық символдардың немесе ДНҚ молекулаларының айырмашылығы жоқ, олармен айналысатын - ерлер немесе әйелдер".
Марапаттары мен мойындаулары
- 1948 — американдық физикалық қоғамның мүшесі болып сайланды
- 1962 — John Price Wetherill Medal
- 1963 — Комсток Премиясы
- 1975 ж. — АҚШ-тың Ұлттық ғылыми медалі, «For her ingenious experiments that led to new and surprising understanding of the decay of the * radioactive nucleus»
- 1975 ж. — Том Боннер премиясы «For her pioneering work in beta decay, and particularly for carrying out beautifully precise experiments, * crucial for unraveling of the nature of the weak interactions»
- 1978 ж. — Физика бойынша Вольф премиясы
- 1986 — Эллис аралының құрмет медалі
- 1990 — Ву құрметіне 2752 Ву Цзяньсюн астероиды аталды.
Дереккөздер
- https://www.atomicheritage.org/profile/chien-shiung-wu
- Encyclopædia Britannica
- C. S. Wu
- Backdrop: CAS Foreign members (1994-2002)
- Молчанова М. Ву Цзяньсюн : Королева лаборатории : [арх. 10 ноября 2020] / Марина Молчанова // Квантик : журн. — 2020. — № 4.
- Chien-Shiung Wu | National Science and Technology Medals Foundation
- The President's National Medal of Science: Recipient Details | NSF - National Science Foundation
- Prize Recipient
- Tom W. Bonner Prize in Nuclear Physics
- עמוד הבית - קרן וולף Мұрағатталған 11 қыркүйектің 2014 жылы.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2021 08 03 15 49 kezinde 3 zhyl buryn InternetArchiveBot zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2122 2 zheltoksan 2020 Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2021 08 03 15 49 kezinde 3 zhyl buryn InternetArchiveBot zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2122 2 zheltoksan 2020 Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2021 08 03 15 49 kezinde 3 zhyl buryn InternetArchiveBot zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2122 2 zheltoksan 2020 Vu Czyansyun madam Vu atymen de tanymal agylsh Chien Shiung Wu 31 mamyr 1912 Tajcan 16 akpan 1997 Nyu Jork Қytajdan shykkan amerikandyk fizik Manhetten zhobasyna katyskan Әlsiz ozara әrekettesulerde kenistiktik paritetinin buzyluyn eksperimentaldy tүrde dәleldedi bul eksperiment onyn esimimen ataldy Vu CzyansyunTugan kүni31 mamyr 1912 1912 05 31 Tugan zheriTajcan Czyansu ҚytajҚajtys bolgan kүni16 akpan 1997 1997 02 16 84 zhas Қajtys bolgan zheriNyu JorkAzamattygyҚytaj AҚShҒylymi ayasyfizikaZhumys ornyBerklidegi Kaliforniya Universiteti Prinston Universiteti Kolumbiya UniversitetiAlma materNankin Universiteti Berklidegi Kaliforniya UniversitetiҒylymi zhetekshiErnest Orlando Lourens AҚSh Ұlttyk Ғylym akademiyasynyn mүshesi 1958 Қytaj Ғylym akademiyasynyn sheteldik mүshesi 1994 BiografiyaMadam Vudyn ata babalary Tajyuan kalasy Shansi provinciyasynan shykkan birak ozi Czyansu provinciyasynyn Tajcan kalasynda dүniege kelgen 1929 zhyly Ұlttyk Ortalyk universitetke tүsken 1930 1934 zhyldary Nankin ortalyk universitetinin fizika fakultetinde okygan 1934 1936 zhyldary universitette gylymi zhumyspen ajnalyskan 1936 zhyly AҚSh ka Tajyuandyk kurbysy himik Dun Zhofenmen birge okuga ketti Vu Berklidegi Kaliforniya universitetinde okuyn bitirip 1940 zhyly fizika bojynsha filosofiya doktory dәrezhesin aldy Ekinshi dүniezhүzilik sogystyn zhәne Қytajdagy biliktin auysuy saldarynan Vu AҚSh ta kalyp fizik Lyuk Yuanga turmyska shykty Seksistik shekteulerge bajlanysty zhumysta kiyndyktar tuyndagannan kejin ol kүjeuimen birge shygys zhagalauga koship Prinston men Kolumbiya universitetterinde sabak berdi 1944 zhyly ol Manhetten zhobasyna katysyp urandy bajytumen ajnalysty 1965 zhyly Vu din Beta ydyrau monografiyasy zharyk kordi 1973 zhyly Қytajga bardy Osy sapar barysynda ata anasynyn kabirleri kirap agasy men kokesinin mәdeni revolyuciya kezinde kajtys bolgandygyn bildi 1975 zhyly ol Amerikalyk fizikalyk kogamnyn prezidenti boldy Vu bul lauazymdagy algashky әjel edi 1997 zhyly insulttan kajtys boldy Қytajda әkesinin ozine arnap kurgan mektebinin zhanynda zherlengen osy mekteptin aulasynda Vu Czyansyunnin eskertkishi tur Ғylymga koskan үlesi1956 zhyly Li Chzhendao men Yang Chzhennin Vuga kenistiktik paritetti saktau zanyn koldanbaj salyngan әlsiz ozara әrekettesudin zhana teoriyasyn tekseru үshin eksperiment zhүrgizudi usyndy Қazirgi uakytta Vu tәzhiribesi dep atalatyn bul tәzhiribe 1956 zhyly onyn basshylygymen zhasaldy zhәne Paritet Zany әlsiz ozara әrekettesude zhumys istemejtinin korsetti Aldymen gylymi kauymdastyk bul nәtizheni senimsizdikpen kabyldady birak Vu tәzhiribesine uksas zhәne tүbegejli erekshelenetin eksperimentterdin kajtalanuy onyn nәtizhelerin rastady Kejinirek Li zhәne Yan fizika bojynsha Nobel syjlygyna ie boldy al Vu marapatsyz kaldy ony koptegen adamdar seksizmnin korinisi retinde kabyldady Kejinirekte Vu oraktәrizdi zhasushaly anemiyany tudyratyn gemoglobinnin molekulalyk ozgeristerin zerttedi Vu Czyansyun kopshilik aldynda sojlegen sozderinde seksizmge zhol berilmejtindigin zhәne әjelderdin gylymmen ajnalysuga ten kukygy zhajynda men әjelderdi gylym men tehnikada zhumys isteu үshin Intellektualdy emes dep sanajtyn adam bar ekenine kүmәnim bar menin ojymsha kishkentaj atomdar men yadrolardyn matematikalyk simvoldardyn nemese DNҚ molekulalarynyn ajyrmashylygy zhok olarmen ajnalysatyn erler nemese әjelder Marapattary men mojyndaulary1948 amerikandyk fizikalyk kogamnyn mүshesi bolyp sajlandy 1962 John Price Wetherill Medal 1963 Komstok Premiyasy 1975 zh AҚSh tyn Ұlttyk gylymi medali For her ingenious experiments that led to new and surprising understanding of the decay of the radioactive nucleus 1975 zh Tom Bonner premiyasy For her pioneering work in beta decay and particularly for carrying out beautifully precise experiments crucial for unraveling of the nature of the weak interactions 1978 zh Fizika bojynsha Volf premiyasy 1986 Ellis aralynyn kurmet medali 1990 Vu kurmetine 2752 Vu Czyansyun asteroidy ataldy Derekkozderhttps www atomicheritage org profile chien shiung wu Encyclopaedia Britannica C S Wu Backdrop CAS Foreign members 1994 2002 Molchanova M Vu Czyansyun Koroleva laboratorii arh 10 noyabrya 2020 Marina Molchanova Kvantik zhurn 2020 4 Chien Shiung Wu National Science and Technology Medals Foundation The President s National Medal of Science Recipient Details NSF National Science Foundation Prize Recipient Tom W Bonner Prize in Nuclear Physics עמוד הבית קרן וולף Muragattalgan 11 kyrkүjektin 2014 zhyly