Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Альвар Гульстранд (швед. Allvar Gullstrand) (5 маусым 1862, , Швеция — 28 шілде 1930, Стокгольм, Швеция) — шведциялық офтальмолог, Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының 1911 жылғы лауреаты.
| Альвар Гульстранд | |
| швед. Allvar Gullstrand | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | , Швеция |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Стокгольм, Швеция |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны |
|
| Несімен белгілі | көз рефракциясын зерттеуші |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
Қаланың медициналық қызметінің басшысы София Матильда (Корселл) Гуллстрэнд пен Пер Альфред Гуллстрэндтің отбасында дүниеге келген. Бала механикаға қызығушылық танытып, инженер болуды армандағанымен, ол әлі де әкесінің жолын қуып, медициналық білім алуды шешті. Туған қаласы мен Дженкенингтің жалпы білім беретін мектептерінде оқығаннан кейін 1880 жылы Уппсала университетіне оқуға түсті.
1885 жылы медициналық курсын аяқтап, оқуын Венада жалғастырды. Келесі жылы Швецияға оралып, Стокгольмдегі Каролинска институтында екі жыл оқып, дәрігерлік қызметпен айналысуға мүмкіндік беретін емтихандарды тапсырды және офтальмология бойынша мамандануға шешім қабылдап, Серафим ауруханасында жұмыс істеді. 1890 жылы Каролинский институтында астигматтық бойынша кандидаттық диссертациясын қорғады.
Келесі жылы Каролинский институтында офтальмологиядан дәріс оқи бастады және Стокгольмдегі көз клиникасының бас дәрігері, ал 1892 жылы оның директоры болды. Бірақ 1894 жылы Уппсала университетінде офтальмология профессоры болып тағайындалғанға дейін геометриялық және физиологиялық оптика және биологиялық жүйелердегі көрнекі бейнелердің қалыптасуымен байланысты мәселелер бойынша зерттеулерін жалғастыра алмады.
Оның зерттеулері басталған кезде шыны линзалардың оптикасын егжей-тегжейлі әзірледі, атап айтқанда, неміс физигі Эрнст Аббе, оның есептеулері сыну қателіктерін болдырмай, жоғары дәлдіктегі оптикалық жүйелерді жасауға мүмкіндік берді. Гуллстрендтің еңбегі көздің сыну көрсеткішін және аккомодация механизмін есептеуде, сондай-ақ осы параметрлерді визуалды бейнелеудің біртұтас математикалық моделіне біріктіруде болды.
Күрделі математикалық есептеулерді қолдана отырып, көздің линзасы өзінің сыну көрсеткішін үнемі өзгертетінін анықтады, бұл торда дәл кескін алуға мүмкіндік береді. Гульстран жұмысы көздің аберрациялары мен астигматизм сияқты жағдайларды бұрынғыдан да сенімді және дәл түзетуді қамтамасыз етті. Ол өзінің зерттеу нәтижелерін 1909 жылы редакциялаған Герман фон Гельмгольцтың «Физиологиялық оптика туралы трактат» кітабына жазған түсініктемелерінде қорытындылады.
Екі жылдан кейін Гуллстранд көзді клиникалық тексеруде екі жаңа құралды – саңылау шамын және Венадағы Цейсс оптикалық компаниясымен бірлесіп жасаған Гуллстранд офтальмоскопын қолдануды ұсынды. Әдетте микроскоппен бірге қолданылатын саңылау шамы офтальмологқа қасаң қабықты және линзаны тексеруге және сулы юмордың (көз алмасын толтыратын сұйықтық) кез келген бөгде заттардың бар-жоғын анықтауға мүмкіндік береді. Офтальмоскоп әдетте атеросклероз және қант диабеті сияқты аурулары бар науқастарда көз түбін зерттеу үшін қолданылады.
1911 жылы оған «көздің диоптриясындағы жұмысы үшін» физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы берілді. Гуллстранд өзінің Нобельдік лекциясында көздің линзасы «линзаның екі бетінің астында әр түрлі тереңдікте аяқталатын және бір шетінен екінші шетіне спираль түрінде бағытталған шебер реттелген, микроскопиялық жіңішке талшықтардың шексіз санынан бүкіл ұзындығы бойынша». Содан кейін Нобель сыйлығын алған жұмысына шолу жасап, қорытындылады.
1914 жылы Уппсала университетінде Гуллстранд үшін физикалық және физиологиялық оптика кафедрасы құрылды. Мұнда ол өзінің зерттеулерін оптикалық аспаптар мен геометриялық оптиканың сыну беттерін жақсарту бойынша есептеулерге шоғырландырды. 1927 жылы Упсала университетінен зейнеткерлікке шыққаннан кейін оның денсаулығы нашарлап, шығармашылық қабілеті төмендеді.
Өзіне қойылатын жоғары талаптар мен Гуллстрэндтің жұмысына әкелген зерделілігі оны ғылыми ортада өте беделді тұлғаға айналдырды. Алғаш көргенде бейжай, немқұрайлы көрінгенімен, әріптестерінің арасында жылы жүзді, ақжарқын адам ретінде танылды.
1895 жылы Сигна Кристина Брейтолцқа үйленді. Олардың ерте қайтыс болған қызы болды. Стокгольмде инсульт салдарынан қайтыс болды.
Ол Упсала, Йена және Дублин университеттерінің құрметті дәрежелерімен марапатталған және Уппсала университетінің медицина факультетінің Бьоркен сыйлығымен (1906), «Швед медицина қауымдастығына 100 жыл» Алтын мерейтойлық медалімен (1908) марапатталды), Неміс офтальмология қоғамының Грефе медалі (1928) және басқа да көптеген марапаттар.
Естелік
1970 жылы Халықаралық астрономиялық одақ Альвар Гульстранд есімін берді.
Ғылыми жұмыстары
- 1904: "Zur Kenntnis der Kreispunkte", 29:59–100.
- 1906: "Vie réelle optische Abbildung", Kungl. Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 41
- 1908: "Die optische Abbildung im heterogenen Medien und die Dioptrik der Kristal-linse des Menschen", Kungl. Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 43
- 1905: "Über Astigmatismus, Koma und Aberration", Annalen der Physik,(4), 18: 941-973
- 1907: "Tatsachen und Fiktionen in der Lehre von der optischen Abbildung", Archiv für Optik, vol.1 p. 2;
- 1911: Speech at the Nobel Banquet in Stockholm, December 10, 1911
- 1919: "Preparation of non spherical surfaces for optical instruments", Kgl. Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar, vol. 60: 155, abstracted in Zeitschrift für Instrumentenkunde, vol. 41 (1921), pp. 123–25
- 1922: "Allgemeine Lösung des statischen Einkörperproblems in der Einsteinschen Gravitationstheorie", Arkiv för Matematik, Astronomi och Fysik 16(8):1–15
Дереккөздер
- Gullstrand, Allvar (1890) Skand. Arch. f. Physiol.; and (1901) Arch. f. Ophth., 53, pp. 2, 185.
- Ravin, James G. (1999). "Gullstrand, Einstein, and the Nobel Prize". Arch Ophthalmol 117 (5): 670–672. :10.1001/archopht.117.5.670. 0003-9950. 10326967.
- Gallardo, P. Grima A brief biography of Albert Einstein (May 2023).
Сыртқы сілтемелер
- Альвар Гульстрандтың Нобель комитетінің сайтындағы өмірбаяны.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Alvar Gulstrand shved Allvar Gullstrand 5 mausym 1862 Shveciya 28 shilde 1930 Stokgolm Shveciya shvedciyalyk oftalmolog Fiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygynyn 1911 zhylgy laureaty Alvar Gulstrandshved Allvar GullstrandTugan kүni5 mausym 1862 1862 06 05 Tugan zheri ShveciyaҚajtys bolgan kүni28 shilde 1930 1930 07 28 68 zhas Қajtys bolgan zheriStokgolm ShveciyaAzamattygy ShveciyaҒylymi ayasyOftalmologiyaZhumys ornyNesimen belgilikoz refrakciyasyn zertteushiMarapattaryFiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygy 1911 ӨmirbayanyҚalanyn medicinalyk kyzmetinin basshysy Sofiya Matilda Korsell Gullstrend pen Per Alfred Gullstrendtin otbasynda dүniege kelgen Bala mehanikaga kyzygushylyk tanytyp inzhener boludy armandaganymen ol әli de әkesinin zholyn kuyp medicinalyk bilim aludy sheshti Tugan kalasy men Dzhenkeningtin zhalpy bilim beretin mektepterinde okygannan kejin 1880 zhyly Uppsala universitetine okuga tүsti 1885 zhyly medicinalyk kursyn ayaktap okuyn Venada zhalgastyrdy Kelesi zhyly Shveciyaga oralyp Stokgolmdegi Karolinska institutynda eki zhyl okyp dәrigerlik kyzmetpen ajnalysuga mүmkindik beretin emtihandardy tapsyrdy zhәne oftalmologiya bojynsha mamandanuga sheshim kabyldap Serafim auruhanasynda zhumys istedi 1890 zhyly Karolinskij institutynda astigmattyk bojynsha kandidattyk dissertaciyasyn korgady Kelesi zhyly Karolinskij institutynda oftalmologiyadan dәris oki bastady zhәne Stokgolmdegi koz klinikasynyn bas dәrigeri al 1892 zhyly onyn direktory boldy Birak 1894 zhyly Uppsala universitetinde oftalmologiya professory bolyp tagajyndalganga dejin geometriyalyk zhәne fiziologiyalyk optika zhәne biologiyalyk zhүjelerdegi korneki bejnelerdin kalyptasuymen bajlanysty mәseleler bojynsha zertteulerin zhalgastyra almady Onyn zertteuleri bastalgan kezde shyny linzalardyn optikasyn egzhej tegzhejli әzirledi atap ajtkanda nemis fizigi Ernst Abbe onyn esepteuleri synu katelikterin boldyrmaj zhogary dәldiktegi optikalyk zhүjelerdi zhasauga mүmkindik berdi Gullstrendtin enbegi kozdin synu korsetkishin zhәne akkomodaciya mehanizmin esepteude sondaj ak osy parametrlerdi vizualdy bejneleudin birtutas matematikalyk modeline biriktirude boldy Kүrdeli matematikalyk esepteulerdi koldana otyryp kozdin linzasy ozinin synu korsetkishin үnemi ozgertetinin anyktady bul torda dәl keskin aluga mүmkindik beredi Gulstran zhumysy kozdin aberraciyalary men astigmatizm siyakty zhagdajlardy buryngydan da senimdi zhәne dәl tүzetudi kamtamasyz etti Ol ozinin zertteu nәtizhelerin 1909 zhyly redakciyalagan German fon Gelmgolctyn Fiziologiyalyk optika turaly traktat kitabyna zhazgan tүsiniktemelerinde korytyndylady Eki zhyldan kejin Gullstrand kozdi klinikalyk tekserude eki zhana kuraldy sanylau shamyn zhәne Venadagy Cejss optikalyk kompaniyasymen birlesip zhasagan Gullstrand oftalmoskopyn koldanudy usyndy Әdette mikroskoppen birge koldanylatyn sanylau shamy oftalmologka kasan kabykty zhәne linzany tekseruge zhәne suly yumordyn koz almasyn toltyratyn sujyktyk kez kelgen bogde zattardyn bar zhogyn anyktauga mүmkindik beredi Oftalmoskop әdette ateroskleroz zhәne kant diabeti siyakty aurulary bar naukastarda koz tүbin zertteu үshin koldanylady 1911 zhyly ogan kozdin dioptriyasyndagy zhumysy үshin fiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygy berildi Gullstrand ozinin Nobeldik lekciyasynda kozdin linzasy linzanyn eki betinin astynda әr tүrli terendikte ayaktalatyn zhәne bir shetinen ekinshi shetine spiral tүrinde bagyttalgan sheber rettelgen mikroskopiyalyk zhinishke talshyktardyn sheksiz sanynan bүkil uzyndygy bojynsha Sodan kejin Nobel syjlygyn algan zhumysyna sholu zhasap korytyndylady 1914 zhyly Uppsala universitetinde Gullstrand үshin fizikalyk zhәne fiziologiyalyk optika kafedrasy kuryldy Munda ol ozinin zertteulerin optikalyk aspaptar men geometriyalyk optikanyn synu betterin zhaksartu bojynsha esepteulerge shogyrlandyrdy 1927 zhyly Upsala universitetinen zejnetkerlikke shykkannan kejin onyn densaulygy nasharlap shygarmashylyk kabileti tomendedi Өzine kojylatyn zhogary talaptar men Gullstrendtin zhumysyna әkelgen zerdeliligi ony gylymi ortada ote bedeldi tulgaga ajnaldyrdy Algash korgende bejzhaj nemkurajly koringenimen әriptesterinin arasynda zhyly zhүzdi akzharkyn adam retinde tanyldy 1895 zhyly Signa Kristina Brejtolcka үjlendi Olardyn erte kajtys bolgan kyzy boldy Stokgolmde insult saldarynan kajtys boldy Ol Upsala Jena zhәne Dublin universitetterinin kurmetti dәrezhelerimen marapattalgan zhәne Uppsala universitetinin medicina fakultetinin Borken syjlygymen 1906 Shved medicina kauymdastygyna 100 zhyl Altyn merejtojlyk medalimen 1908 marapattaldy Nemis oftalmologiya kogamynyn Grefe medali 1928 zhәne baska da koptegen marapattar Estelik1970 zhyly Halykaralyk astronomiyalyk odak Alvar Gulstrand esimin berdi Ғylymi zhumystary1904 Zur Kenntnis der Kreispunkte 29 59 100 1906 Vie reelle optische Abbildung Kungl Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 41 1908 Die optische Abbildung im heterogenen Medien und die Dioptrik der Kristal linse des Menschen Kungl Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 43 1905 Uber Astigmatismus Koma und Aberration Annalen der Physik 4 18 941 973 1907 Tatsachen und Fiktionen in der Lehre von der optischen Abbildung Archiv fur Optik vol 1 p 2 1911 Speech at the Nobel Banquet in Stockholm December 10 1911 1919 Preparation of non spherical surfaces for optical instruments Kgl Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar vol 60 155 abstracted in Zeitschrift fur Instrumentenkunde vol 41 1921 pp 123 25 1922 Allgemeine Losung des statischen Einkorperproblems in der Einsteinschen Gravitationstheorie Arkiv for Matematik Astronomi och Fysik 16 8 1 15DerekkozderGullstrand Allvar 1890 Skand Arch f Physiol and 1901 Arch f Ophth 53 pp 2 185 Ravin James G 1999 Gullstrand Einstein and the Nobel Prize Arch Ophthalmol 117 5 670 672 10 1001 archopht 117 5 670 0003 9950 10326967 Gallardo P Grima A brief biography of Albert Einstein May 2023 Syrtky siltemelerAlvar Gulstrandtyn Nobel komitetinin sajtyndagy omirbayany