«Алмагеске түсініктеме» (араб. ), «Қысқартылған Альмагест» — Әбу Насыр Әл-Фарабидің белгілі астрономиялық шығармасы. Птолемейдің «Альмагесін» түсіндіру, өңдеу, кемелдендіру мақсатымен жазылған.
Ғылымға белгілі арабша жалғыз қолжазбасы Лондондағы Британ музейінің қорында сақтаулы. ҚР ҒМ–ҒА-да фотокөшірмесі бар. Қолжазба 222 бет, аяғында һижра бойынша 628 жылы көшірілді» деген жазу бар. Бұл еур. жыл есебі бойынша 1231 жылға сәйкес келеді. 13 кітаптан тұрады. Оның бастапқы 5 кітабы орысшаға аударылып, 1975 ж. Алматыда «Ғылым» баспасынан жарық көрді. «Альмагеске Түсініктемеге» кіріспесінде Әбу Насыр Әл-Фараби өзінің бұл еңбекті жазуда алдына қойған мақсат-жоспарын: «Біз ұлы Птолемейдің астрономия жөнінде жазған шығармасы «Альмагестің» мазмұнын түсіндіруге кірісуді мақұл көрдік. Біз мұнда оның сөзінен көп ауытқымаймыз, замандастарымыздың Птолемейден өзгеше әдістерін кейбір жерлерде ғана келтіреміз… Біздің мұндағы көздеген негізгі мақсатымыз – бұл кітаптың мазмұнының көпшілікке барынша түсінікті болуы» деп тұжырымдайды
Әбу Насыр Әл-Фараби өз баяндауында Птолемей деңгейінде қалып қоймай, реті келгенде оның кемшілігін көрсетіп, маңызды толықтырулар жасайды. Мысалы, Птолемейдің Күн апогейінің орны жұлдыздарға қатысты қозғалыста болмайды деген пікіріне қарсы шығып, өз бақылауларына сүйеніп, жаңа пайым жасайды. «Алмагеске түсініктеме» шығыс ғалымдарының Птолемейдің аса бай астрономия, математика мұраларын игеруінде үлкен ықпалын тигізді. Мұның айқын дәлелі ретінде әйгілі Әбу Әли ибн Синаның энциклопедия туындысы – «Медет кітабының» астрономия тарауына осы түсініктемелерді өзгертпей, сол күйінде енгізгенін айтуға болады.
Дереккөздер
- Кубесов А. Астрономия в трудах Аль-Фараби, А., 1981.
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы: «Арыс» баспасы, 2005. ISBN 9965-17-272-2
Сілтемелер
- Комментарии к „Альмагесту“(қолжетпейтін сілтеме)
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Almageske tүsinikteme arab Қyskartylgan Almagest Әbu Nasyr Әl Farabidin belgili astronomiyalyk shygarmasy Ptolemejdin Almagesin tүsindiru ondeu kemeldendiru maksatymen zhazylgan Әbu Nasr әl Farabi Ғylymga belgili arabsha zhalgyz kolzhazbasy Londondagy Britan muzejinin korynda saktauly ҚR ҒM ҒA da fotokoshirmesi bar Қolzhazba 222 bet ayagynda һizhra bojynsha 628 zhyly koshirildi degen zhazu bar Bul eur zhyl esebi bojynsha 1231 zhylga sәjkes keledi 13 kitaptan turady Onyn bastapky 5 kitaby orysshaga audarylyp 1975 zh Almatyda Ғylym baspasynan zharyk kordi Almageske Tүsiniktemege kirispesinde Әbu Nasyr Әl Farabi ozinin bul enbekti zhazuda aldyna kojgan maksat zhosparyn Biz uly Ptolemejdin astronomiya zhoninde zhazgan shygarmasy Almagestin mazmunyn tүsindiruge kirisudi makul kordik Biz munda onyn sozinen kop auytkymajmyz zamandastarymyzdyn Ptolemejden ozgeshe әdisterin kejbir zherlerde gana keltiremiz Bizdin mundagy kozdegen negizgi maksatymyz bul kitaptyn mazmunynyn kopshilikke barynsha tүsinikti boluy dep tuzhyrymdajdy Әbu Nasyr Әl Farabi oz bayandauynda Ptolemej dengejinde kalyp kojmaj reti kelgende onyn kemshiligin korsetip manyzdy tolyktyrular zhasajdy Mysaly Ptolemejdin Kүn apogejinin orny zhuldyzdarga katysty kozgalysta bolmajdy degen pikirine karsy shygyp oz bakylaularyna sүjenip zhana pajym zhasajdy Almageske tүsinikteme shygys galymdarynyn Ptolemejdin asa baj astronomiya matematika muralaryn igeruinde үlken ykpalyn tigizdi Munyn ajkyn dәleli retinde әjgili Әbu Әli ibn Sinanyn enciklopediya tuyndysy Medet kitabynyn astronomiya tarauyna osy tүsiniktemelerdi ozgertpej sol kүjinde engizgenin ajtuga bolady DerekkozderKubesov A Astronomiya v trudah Al Farabi A 1981 Otyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2SiltemelerKommentarii k Almagestu kolzhetpejtin silteme Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet