Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Айғыр қияқ, еркек қияқ (лат. Léymus racemósus) - Қияқ туысына жататын өсімдік.
| Айғыр қияқ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 (лат. Léymus racemósus)  | ||||||
|
Айғырқияқ, еркекқияқ , құмқияқ (Elymus gіganteus) — астық тұқымдасына жататын көп жылдық тамыр сабақты шөптесін өсімдік. Қазақстанның барлық жазық аймақтарында, құмды, құмайт далаларында, сортаң жерлерінде, шабындықтарында өседі. Биіктігі 50-100 см, сабағы тік, қырлы, тықыр, тамыры ұзын, төселмелі келеді. Жапырағы таспа тәрізді, үстіңгі беті бұдырлы, сұрғылт жасыл түсті болады. Масақгүлі қалың, жасыл күлгін түсті, 3-6 гүлден тұрады. Өсімді (вегетативті) жолмен және тұқымынан көбейеді. Жемісі бір тұқымды. Тұқымында 11% белок, 12-18% протеин бар. Айғырқияқ — құнарлы мал азығы, сондықтан гүлдемес бұрын сүрлем, пішендеме даярлау үшін шабылады. Биологиялық бағалы қасиеттеріне байланысты будандастырып, өнімді өсімдіктер алу үшін де пайдаланылады. Айғырқияқ құмды бекіту үшін және жайылым өсімдігі ретінде кейбір аймақтарда қолдан өсіріледі.
Биологиялық сипаттамасы
Көпжылдық биіктігі 50-100 см шөптес өсімдік.
Жапырағы сұрғылт жасыл, қатты.
Тамыры ұзын да көлбеу.
Гүл шоғыры масақ тәрізді.
Таралуы
Оңтүстік-Шығыс Еуропа, Кавказда, Батыс және шығыс Сібірде, Орта Азияда өседі.
Пайдалауы
Масақ шығарғанға дейін және дәні сүттенген кезде мал жақсы жейді, пішенге, сүрлемге арнап гулдемес бұрын шабады. Тұқымында 10,9% қорытылатын ақуыз бар. Биологиялық құнды қасиеттеріне байланысты ол жаңа, өнімді будандар алу үші де пайдаланады .
Айғыр қияқ құмды бекіту үшін және жайылым өсімдігі ретіде бірталай жерлерде қолдан егіп өсіріледі.
Синонимдар
"The Plant List" мәліметі (2010 ж.) бойынша, синонимдары:
- Elymus arenarius|
- Elymus arenarius|var=giganteus|()
- Elymus arenarius|subsp=sabulosus|()
- Elymus arenarius|var=sabulosus|(M.Bieb.) Schmalh.
- Elymus attenuatus|()
- Elymus giganteus|Vahl
- Elymus giganteus|var=attenuatus|
- Elymus giganteus|f=attenuatus|Griseb.
- Elymus giganteus|var=crassinervius| &
- Elymus giganteus|f=crassinervius|Kar. & Kir.
- Elymus giganteus|var=cylindraceus|
- Elymus giganteus|var=sabulosus|(M.Bieb.)
- Elymus macrostachys|
- Elymus mexicanus|
- Elymus racemosus|
- Elymus racemosus|var=sabulosus|(M.Bieb.)
- Elymus sabulosus|M.Bieb.
- Elymus sabulosus|var=depauperatus|
- Hordeum giganteum|(Vahl)
- Leymus giganteus|(Vahl)
- Leymus racemosus|subsp=crassinervius|(Kar. & Kir.)
- Leymus racemosus|subsp=depauperatus|()
- Leymus racemosus|subsp=klokovii|Tzvelev
- Leymus racemosus|subsp=sabulosus|(M.Bieb.) Tzvelev
- Leymus sabulosus|(M.Bieb.) Tzvelev
- Triticum sabulosum|(M.Bieb.)
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ajgyr kiyak erkek kiyak lat Leymus racemosus Қiyak tuysyna zhatatyn osimdik Ajgyr kiyak lat Leymus racemosus Dүniesi ӨsimdikterTukymdasy PoaceaeTegi Leymus racemosus Ajgyrkiyak erkekkiyak kumkiyak Elymus giganteus astyk tukymdasyna zhatatyn kop zhyldyk tamyr sabakty shoptesin osimdik Қazakstannyn barlyk zhazyk ajmaktarynda kumdy kumajt dalalarynda sortan zherlerinde shabyndyktarynda osedi Biiktigi 50 100 sm sabagy tik kyrly tykyr tamyry uzyn toselmeli keledi Zhapyragy taspa tәrizdi үstingi beti budyrly surgylt zhasyl tүsti bolady Masakgүli kalyn zhasyl kүlgin tүsti 3 6 gүlden turady Өsimdi vegetativti zholmen zhәne tukymynan kobejedi Zhemisi bir tukymdy Tukymynda 11 belok 12 18 protein bar Ajgyrkiyak kunarly mal azygy sondyktan gүldemes buryn sүrlem pishendeme dayarlau үshin shabylady Biologiyalyk bagaly kasietterine bajlanysty budandastyryp onimdi osimdikter alu үshin de pajdalanylady Ajgyrkiyak kumdy bekitu үshin zhәne zhajylym osimdigi retinde kejbir ajmaktarda koldan osiriledi Biologiyalyk sipattamasyKopzhyldyk biiktigi 50 100 sm shoptes osimdik Zhapyragy surgylt zhasyl katty Tamyry uzyn da kolbeu Gүl shogyry masak tәrizdi TaraluyOntүstik Shygys Europa Kavkazda Batys zhәne shygys Sibirde Orta Aziyada osedi PajdalauyMasak shygarganga dejin zhәne dәni sүttengen kezde mal zhaksy zhejdi pishenge sүrlemge arnap guldemes buryn shabady Tukymynda 10 9 korytylatyn akuyz bar Biologiyalyk kundy kasietterine bajlanysty ol zhana onimdi budandar alu үshi de pajdalanady Ajgyr kiyak kumdy bekitu үshin zhәne zhajylym osimdigi retide birtalaj zherlerde koldan egip osiriledi Sinonimdar The Plant List mәlimeti 2010 zh bojynsha sinonimdary Elymus arenarius Elymus arenarius var giganteus Elymus arenarius subsp sabulosus Elymus arenarius var sabulosus M Bieb Schmalh Elymus attenuatus Elymus giganteus Vahl Elymus giganteus var attenuatus Elymus giganteus f attenuatus Griseb Elymus giganteus var crassinervius amp Elymus giganteus f crassinervius Kar amp Kir Elymus giganteus var cylindraceus Elymus giganteus var sabulosus M Bieb Elymus macrostachys Elymus mexicanus Elymus racemosus Elymus racemosus var sabulosus M Bieb Elymus sabulosus M Bieb Elymus sabulosus var depauperatus Hordeum giganteum Vahl Leymus giganteus Vahl Leymus racemosus subsp crassinervius Kar amp Kir Leymus racemosus subsp depauperatus Leymus racemosus subsp klokovii Tzvelev Leymus racemosus subsp sabulosus M Bieb Tzvelev Leymus sabulosus M Bieb Tzvelev Triticum sabulosum M Bieb Derekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998Қazak ulttyk enciklopediyasy