Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Нұр әд-дін Абд әр-Рахман Жәми (парсы: نورالدین عبدالرحمن جامی; 7 қараша 1414 жыл, Жәм, Хорасан – 9 қараша 1492, Ғират, Хорасан) — парсы ақыны, филолог, философ, музыка зерттеушісі. Әуелі Гераттағы , кейін Самарқандағы білім алған. Самарқанда ғалымдармен тікелей араласып, олардын арасында білімділігімен даңқы шыққан. Ғиратқа оралған соң, сарай қызметінен бас тартып, сопылық жолға түскен. Ақын шығармаларында сопылықты насихаттау, халықтың азапты өміріне жаны ашып, қанаушыларды әшкерелеу кабаттаса жырланды. 1456 жылдан Ғиратқа X. Байқараның сарайында қызмет атқаррды.
| Әбдіррахман Жәми | |
| парсы: عبدالرحمن جامی | |
 | |
| Толық есімі | Мәулен Нұр әд-дін Абд әр-Рахман немесе |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | Жәм, Темір мемлекеті |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Ғират, Темір мемлекеті |
| Азаматтығы | Темір мемлекеті (Хорасан) |
| Ұлты | Парсы |
| Қызметі | Ақын, Рухани ақын, Жазушы, Мистик, Тарихшы, Теолог, Пәлсапашы |
| Әкесі | Низамеддин Ахмет Шамсуддин Мұхаммед |
Ортаққордағы Әбдіррахман Жәми | |
Осы кезде Әлішер Науаимен танысты. Абд өр-Рахман Жәмидің алғашқы шығармасы - өз дәуірінің энцилопедиясы іспеттес “Алтын шынжыр” дастаны. 1468 ж. Науаидің X. Байқара сүлтанның уәзірі болуы ақын жағдайын жақсартты. Ақын діни-филос. кағидаларында сопылықтың тәңірмен бірігу, сүйіспеншілік туралы категорияларындағы мистикалық мәннің жігін ажыратьп, оған филос. адамгершілік мағына берді. Адамға деген сүйіспеншілікті, гуманизмді, әдептілікті жырлады. Ол, негізінен, дінді жақтағанмен, табиғат шындығын жоққа шығармады.
Абд өр-Рахман Жәмидің даңқын шығарған туындылары лирикалық үш жинақ(1479 - 91) пен жетідастаннан тұратын “һәфт авранг” Атты кітабы. Ал “”(1483), “Ләйлі - Мәжнүн” (1484), “” (1479 - 80) дастандары парсы әдебиетіндегі нағыз шыншыл, гуманистік рухта жазылған туынды болады. “” (1487) атты прозалық шығармасында мұсылмандық шығыс әдебиетінің ірі тұлғалары, оның ішінде өзінің досы Науаи туралы құнды мәліметтер қалдырды.
Соңдай-ақ Әбу Наср әл-Фараби, , Абд ул-Қадыр сияқты ғалымдардың музыкаға байланысты еңбектерін жете зерттеді. Соның нәтижесінде музыканттардың теориялық қағидалары мен муз. тәжірибелерін өз трактатында ғыл. тұрғыдан жан-жақты қорытты. Музыканың шығуы, интервалдардың арақатынасы, ладтардың мәнерлік мазмұны сияқтьі муз. теориясына қатысты мәселелердің барлығын түгел қамтыды. Абд әр-Рахиан Жәми шығармалары қазақ халқына ертеден таныс. Оның “Жүсіп - Зылиқасы” мен “Ләйлі - Мәжнүні” халық арасында кең тараған. Шығармалары көптеген тілдерге аударылып, мол тиражбен тарады. Казақ тілінде “ Өлеңдер мен дастандар” атты жинағы жарияланды (1968).
Дереккөздер
- Қазақстан. Ұлттық энциклопедия — 1998. — ISBN 5-89800-123-9.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nur әd din Abd әr Rahman Zhәmi parsy نورالدین عبدالرحمن جامی 7 karasha 1414 zhyl Zhәm Horasan 9 karasha 1492 Ғirat Horasan parsy akyny filolog filosof muzyka zertteushisi Әueli Gerattagy kejin Samarkandagy bilim algan Samarkanda galymdarmen tikelej aralasyp olardyn arasynda bilimdiligimen danky shykkan Ғiratka oralgan son saraj kyzmetinen bas tartyp sopylyk zholga tүsken Akyn shygarmalarynda sopylykty nasihattau halyktyn azapty omirine zhany ashyp kanaushylardy әshkereleu kabattasa zhyrlandy 1456 zhyldan Ғiratka X Bajkaranyn sarajynda kyzmet atkarrdy Әbdirrahman Zhәmiparsy عبدالرحمن جامی Tolyk esimiMәulen Nur әd din Abd әr Rahman nemese Abd әr Rahman Nur әd din MuhammedTugan kүni7 karasha 1414 1414 11 07 Tugan zheriZhәm Temir memleketiҚajtys bolgan kүni9 karasha 1492 1492 11 09 78 zhas Қajtys bolgan zheriҒirat Temir memleketiAzamattygyTemir memleketi Horasan ҰltyParsyҚyzmetiAkyn Ruhani akyn Zhazushy Mistik Tarihshy Teolog PәlsapashyӘkesiNizameddin Ahmet Shamsuddin MuhammedOrtakkordagy Әbdirrahman Zhәmi Osy kezde Әlisher Nauaimen tanysty Abd or Rahman Zhәmidin algashky shygarmasy oz dәuirinin encilopediyasy ispettes Altyn shynzhyr dastany 1468 zh Nauaidin X Bajkara sүltannyn uәziri boluy akyn zhagdajyn zhaksartty Akyn dini filos kagidalarynda sopylyktyn tәnirmen birigu sүjispenshilik turaly kategoriyalaryndagy mistikalyk mәnnin zhigin azhyratp ogan filos adamgershilik magyna berdi Adamga degen sүjispenshilikti gumanizmdi әdeptilikti zhyrlady Ol negizinen dindi zhaktaganmen tabigat shyndygyn zhokka shygarmady Abd or Rahman Zhәmidin dankyn shygargan tuyndylary lirikalyk үsh zhinak 1479 91 pen zhetidastannan turatyn һәft avrang Atty kitaby Al 1483 Lәjli Mәzhnүn 1484 1479 80 dastandary parsy әdebietindegi nagyz shynshyl gumanistik ruhta zhazylgan tuyndy bolady 1487 atty prozalyk shygarmasynda musylmandyk shygys әdebietinin iri tulgalary onyn ishinde ozinin dosy Nauai turaly kundy mәlimetter kaldyrdy Sondaj ak Әbu Nasr әl Farabi Abd ul Қadyr siyakty galymdardyn muzykaga bajlanysty enbekterin zhete zerttedi Sonyn nәtizhesinde muzykanttardyn teoriyalyk kagidalary men muz tәzhiribelerin oz traktatynda gyl turgydan zhan zhakty korytty Muzykanyn shyguy intervaldardyn arakatynasy ladtardyn mәnerlik mazmuny siyakti muz teoriyasyna katysty mәselelerdin barlygyn tүgel kamtydy Abd әr Rahian Zhәmi shygarmalary kazak halkyna erteden tanys Onyn Zhүsip Zylikasy men Lәjli Mәzhnүni halyk arasynda ken taragan Shygarmalary koptegen tilderge audarylyp mol tirazhben tarady Kazak tilinde Өlender men dastandar atty zhinagy zhariyalandy 1968 DerekkozderҚazakstan Ұlttyk enciklopediya 1998 ISBN 5 89800 123 9