Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Үшкірқұрт (лат. enterobius vermicularis)- энтеробиоз ауруын тудыратын, кең таралған және жиі кездесетін адам паразиті. Үшкірқұрт адамның аш ішегінің (жіңішке ішек) төменгі, тоқ ішектің алдыңғы бөлімінде кездеседі.
Морфофизиологиялық ерекшеліктері Ұрғашылары 10-12мм, еркек даралары 2-5мм болып келетін ақ түсті құрт. Ауыз қуысын кутикула ісіндісі-везикула қоршап тұрады, ол ішек қабырғасына бекіну үшін қажет. Жұтқыншақтың артқы жағында да шар тәрізді ісінді- бульбос болды, ол да бекіну қызметін атқарады. Үшкірқұрт ішекте қорытылған аспен, кейде қанды жұтып қоректенеді.
Тіршілік циклы
Ішек ішінде ұрықтанады, ұрықтанғаннан кейін еркек даралары өліп қалады. Ұрғашы дараларының жұмыртқаға толтырылған жатыры өте ұлғайып, бульбосты қысады да, құрттың ішек қабырғасынан босануына мүмкіншілік туғызады. Олар ас ағынымен, ішектің жиырылуы салдарынан тік ішекке келіп жетедеі. Түнде анустан сыртқа шығыпанус айналасындағы тері бетіне, шапқа жұмыртқалайды (13000 данаға дейін). Содан кейін, құрт өліп қалады. Жұмыртқалардың әрі қарай дамуы үшін 34-36 градус жылылық, 70-90% ылғал қажет. Анус айналасында, шапта жоғарыдағыдай жағдайлар болғандықтан 4-6 сағат ішінде жұмытқалар дамып инвазиялық сатыға жетеді. Инвазиялық жұмыртқа адам ішегіне түсіп ересек формаға айналады. Ересек даралар ішекте 30 тәулікке дейін өмір сүреді. Энтеробиозды толық емдеу өте қиын, себебі бұл аурумен көбінесе жас балалар ауырады, және ауру адамдар үшкірқұрт жұмыртқаларын өздеріне өздері жұқтырады. Ұрғашы даралары жұмыртқалағанда теріні қышытады, сол кезде ол инвазиялық сатығы жетеді. Лас қолмен тамақ жеген адам оларды ішке жұтады.
Патогендік әсері
Қышу, тәбеттің болмауы, әш өту, мазасызданып ұйқының бұзылуы.
Лабораториялық анықтау
Шап терісінің жұғындысын микроскоп арқылы зерттеу.
Алдын алу шаралары
Жеке тазалықты сақтау.
Суреттер
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
- "Медициналық биология және генетика"/Бас редактор С.А.Әбилаева, Е.О.Қуандықова- Алматы-Шымкент, 2004
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Үshkirkurt lat enterobius vermicularis enterobioz auruyn tudyratyn ken taralgan zhәne zhii kezdesetin adam paraziti Үshkirkurt adamnyn ash isheginin zhinishke ishek tomengi tok ishektin aldyngy boliminde kezdesedi Үshkirkurt Morfofiziologiyalyk erekshelikteri Ұrgashylary 10 12mm erkek daralary 2 5mm bolyp keletin ak tүsti kurt Auyz kuysyn kutikula isindisi vezikula korshap turady ol ishek kabyrgasyna bekinu үshin kazhet Zhutkynshaktyn artky zhagynda da shar tәrizdi isindi bulbos boldy ol da bekinu kyzmetin atkarady Үshkirkurt ishekte korytylgan aspen kejde kandy zhutyp korektenedi Tirshilik ciklyIshek ishinde uryktanady uryktangannan kejin erkek daralary olip kalady Ұrgashy daralarynyn zhumyrtkaga toltyrylgan zhatyry ote ulgajyp bulbosty kysady da kurttyn ishek kabyrgasynan bosanuyna mүmkinshilik tugyzady Olar as agynymen ishektin zhiyryluy saldarynan tik ishekke kelip zhetedei Tүnde anustan syrtka shygypanus ajnalasyndagy teri betine shapka zhumyrtkalajdy 13000 danaga dejin Sodan kejin kurt olip kalady Zhumyrtkalardyn әri karaj damuy үshin 34 36 gradus zhylylyk 70 90 ylgal kazhet Anus ajnalasynda shapta zhogarydagydaj zhagdajlar bolgandyktan 4 6 sagat ishinde zhumytkalar damyp invaziyalyk satyga zhetedi Invaziyalyk zhumyrtka adam ishegine tүsip eresek formaga ajnalady Eresek daralar ishekte 30 tәulikke dejin omir sүredi Enterobiozdy tolyk emdeu ote kiyn sebebi bul aurumen kobinese zhas balalar auyrady zhәne auru adamdar үshkirkurt zhumyrtkalaryn ozderine ozderi zhuktyrady Ұrgashy daralary zhumyrtkalaganda terini kyshytady sol kezde ol invaziyalyk satygy zhetedi Las kolmen tamak zhegen adam olardy ishke zhutady Patogendik әseriҚyshu tәbettin bolmauy әsh otu mazasyzdanyp ujkynyn buzyluy Laboratoriyalyk anyktauShap terisinin zhugyndysyn mikroskop arkyly zertteu Aldyn alu sharalaryZheke tazalykty saktau SuretterDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 Medicinalyk biologiya zhәne genetika Bas redaktor S A Әbilaeva E O Қuandykova Almaty Shymkent 2004Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet