Қызылту (обалар)

Қызылту I, II - тас және топырақ үйінділерінен тұратын обалар. Шығыс Қазақстан облысы Күршім ауданы Қызылту ауылының жанында. 1950, 1952 - 53 жылдары Шығыс Қазақстан археологиялық экспедициясы (С.С. Черников) зерттеген. Қызылту I, ІІ-де барлығы 8 оба бар. Қызылту І-ден 4 оба қазылды. Оның екеуінде солтүстік-шығысқа немесе оңтүстік-батысқа бағыттап қазылған ұзынша қабірде жалпақ тастардан жәшік секілді жасалған табыт ішіне шалқасынан жатқызып жерленген. Табыттан көзе, ағаш ыдыстар қалдығы, қой сүйектері табылды. Ал тек тастан тұрғызылған бір обадан айналасын ағашпен өріп шығарған қабір ішінен жанына екі жылқыны бірге көмген баланың сүйегі, қоладан және темірден жасалған ауыздықтар, сүйектен жасалған алқалар, тоқымның қалдықтары табылды. Бұлар - б.з.б. 5-3 ғасырлырда өмір сүрген сақтардың бұйымдары. Тастан үйілген екінші бір обаға өлген адамдар екі мезгілде жерленген. Үстіңгі қабаттағы қабірге басы солтүстікке қаратылып 4 адам қатар жерленген, мүрденің жанына қыш ыдыстар, қақталған алтын қола алқалардың сынықтары, темір ілгектер, сопақша моншақтар, қойдың сүйектері қойылған. Төменгі қабаттағы қабірге басын батысқа және оңтүстікке қаратып, сол жақ бүйірінен бір қырына жатқызылған үш адам жерленген. Мүрденің қасына қола айна мен алқалар, жұқа алтын сынықтары, екі темір қанжар, қыш ыдыстар, мүйізден жасалған біз, ақ моншақтар, алтынмен нақышталған т.б. заттар табылды. Бұл заттар - б.з.б. 3 - 1 ғасырларда өмір сүрген тайпалардікі. Қызылту II-дегі жерден казылған қабірлерге мүрделер басын батысқа қаратып, шалқасынан жатқызып жерленген. Қабірдің ішінен б.з. 9-12 ғасырларына жататын темір пышақ, үш қырлы жебе, ердің сынығы, сүйек алқалар, т.б. заттар табылды.

Дереккөздер

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8