Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шаяноттар тұқымдасы , Ароид тұқымдасы (лат. Araceae) – 3000-нан астам биологиялық түрлері, 113 тегі бар дара жарнақты өсімдіктердің ірі тұқымдасы. Халықаралық APG жүйесінде дара жарнақты өсімдіктердің лат. Alismatales сабына жатады.
| Шаяноттар тұқымдасы | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Xanthosoma sagittifolium | ||||||||||
| ||||||||||
| Тектері 14 түрлері | ||||||||||
| 107 тегі мен 3700 түрі белгілі |
Таралуы
Бүкіл жер шарына кең таралған өсімдік. 3000-нан астам түрі белгілі. Көбі тропикалық және субтропикалық өңірде өседі. Басқа аймақтарда 3000 түрінен 10% ғана өседі.
Қазақстанда Ертіс және Зайсан жағаларында, Алтайда, Жоңғар Алатауында, Қаратауда, Батыс Тянь-Шаньда кездеседі.
Ботаникалық сипаттамасы
Көп жылдық шөптесін, шырмалғыш бұта, шала бұта, сирек те болса ағаш түрінде өседі.
Жапырақтары кезек орналасқан, пішіні әр түлі, бірақ барлық дара жарнақты өсімдіктердікіндей - сопақша келген, ұзын, паралельді жүйкеленген, сапсыз.
Гүлдері ұсақ, дара жынысты. Аталығы 2-4 не 6, аналығында 1 не 3 ұялы түйіні болады.
Өсімдіктің гүлдері алуан гүлшоғырлар құрайды. Көбіне гүлшоғыр дара гүл сияқты көрінеді, гүлдің қасындағы жабылғыш сияқты жапырақ, гүлсерік сияқты болып көрінеді. Осы жапырақтың түрлі-түсті пішінінен өсімдіктің гүлі орхидеяға ұқсайды.
Жидек тәрізді не құрғақ жемісі болады. Тұқымы ұсақ.
Тұқымдастың тектері
Жалпы тұқымдаста 113 тегі бар, оларды зерделеп анықтағанға үлесі зор австриялық ботаник Генрих Вильгельм Шотт. Ғалымның сипаттаған тектерінің қасына «Schott» деген белгі ксылады.
| латынша аты | қазақша аты | тегі | Триба |
|---|---|---|---|
| Aroideae | Aglaonemateae | ||
| () | Aroideae | ||
| Aroideae | |||
| ex | Аморфофаллус | Aroideae | |
| Monsteroideae | Monstereae | ||
| Monsteroideae | |||
| Lasioideae | |||
| Aroideae | |||
| Антуриум | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | Colocasieae | ||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Шаянот | Aroideae | ||
| & | Aroideae | ||
| & | |||
| Aroideae | Areae | ||
| & | Aroideae | ||
| Aroideae | Schismatoglottideae | ||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | Arophyteae | ||
| Aroideae | |||
| Aroideae | Caladieae | ||
| Aroideae | Arophyteae | ||
| Aroideae | Colocasieae | ||
| ex | Aroideae | ||
| Aroideae | Culcasieae | ||
| Lasioideae | |||
| Диффенбахия | Aroideae | Dieffenbachieae | |
| Lasioideae | |||
| Lasioideae | |||
| , или | Aroideae | Areae | |
| () | Aroideae | Areae | |
| Monsteroideae | Monstereae | ||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| ex | Aroideae | ||
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| Aroideae | Caladieae | ||
| Aroideae | Areae | ||
| Monsteroideae | |||
| Monsteroideae | |||
| Aroideae | Homalomeneae | ||
| Aroideae | Caladieae | ||
| Aroideae | Cryptocoryneae | ||
| & | |||
| Lasioideae | |||
| Lasioideae | |||
| Lemnoideae | |||
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| Монстера | Monsteroideae | Monstereae | |
| Aroideae | |||
| Aroideae | Nephthytideae | ||
| Orontioideae | |||
| Pothoideae | Potheae | ||
| Aroideae | |||
| Aroideae | |||
| Aroideae | Schismatoglottideae | ||
| Aroideae | Arisaemateae | ||
| Aroideae | Schismatoglottideae | ||
| Aroideae | |||
| Lasioideae | |||
| Pothoideae | Potheae | ||
| Pothoideae | Potheae | ||
| Aroideae | Colocasieae | ||
| Aroideae | Thomsonieae | ||
| Aroideae | Nephthytideae | ||
| ex | Lasioideae | ||
| Aroideae | Colocasieae | ||
| Monsteroideae | Monstereae | ||
| Monsteroideae | Monstereae | ||
| ex | Aroideae | Caladieae | |
| & | Aroideae | Schismatoglottideae | |
| Сциндапсус | Monsteroideae | Monstereae | |
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| Спатифиллум | Monsteroideae | Spathiphylleae | |
| Lemnoideae | |||
| Monsteroideae | Monstereae | ||
| Aroideae | Colocasieae | ||
| Aroideae | |||
| ex | Orontioideae | ||
| Aroideae | Spathicarpeae | ||
| Сингониум | Aroideae | Caladieae | |
| ex | Aroideae | Spathicarpeae | |
| Aroideae | Areae | ||
| Aroideae | Areae | ||
| Aroideae | Peltandreae | ||
| Aroideae | Zomicarpeae | ||
| Lasioideae | |||
| ex | Lemnoideae | ||
| () | Lemnoideae | ||
| Aroideae | Caladieae | ||
| Замиокулькас | Aroideae | Zamioculcadeae | |
| Aroideae | |||
| Aroideae | Zomicarpeae | ||
| Aroideae | Zomicarpeae |
Химиялық құрамы
Ароид тұқымдасының өсімдіктерінде сантонин т.б. улы заттар және тамыр сабағында крахмал болады.
Ароид тұқымдасының көптеген түрлері әсемдік үшінқаолдан өсіріледі. Кейбір түрлері медицинада, парфюмерияда пайдаланылады.
Галерея
-
![image]()
Bunga Bangkay -
![image]()
red anthurium -
![image]()
Anthurium andraeanum -
![image]()
Calla -
![image]()
Spathiphyllum -
![image]()
Zantedeschia aethiopica -
![image]()
-
![image]()
Anthurium scherzerianum -
![image]()
Amorphophallus paeoniifolius -
![image]()
Dracunculus vulgaris -
![image]()
Anthurium obtusum -
![image]()
Caladium bicolor
Дереккөздер
- [https://web.archive.org/web/20160118071941/http://www.theplantlist.org/browse/A/Araceae/ Мұрағатталған 18 қаңтардың 2016 жылы. Araceae on ]
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Araceae |
- Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 1 том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shayanottar tukymdasy Aroid tukymdasy lat Araceae 3000 nan astam biologiyalyk tүrleri 113 tegi bar dara zharnakty osimdikterdin iri tukymdasy Halykaralyk APG zhүjesinde dara zharnakty osimdikterdin lat Alismatales sabyna zhatady Shayanottar tukymdasyXanthosoma sagittifoliumDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy Aroid tukymdasyTekteri 14 tүrleri107 tegi men 3700 tүri belgiliTaraluyBүkil zher sharyna ken taralgan osimdik 3000 nan astam tүri belgili Kobi tropikalyk zhәne subtropikalyk onirde osedi Baska ajmaktarda 3000 tүrinen 10 gana osedi Қazakstanda Ertis zhәne Zajsan zhagalarynda Altajda Zhongar Alatauynda Қaratauda Batys Tyan Shanda kezdesedi Botanikalyk sipattamasyKop zhyldyk shoptesin shyrmalgysh buta shala buta sirek te bolsa agash tүrinde osedi Zhapyraktary kezek ornalaskan pishini әr tүli birak barlyk dara zharnakty osimdikterdikindej sopaksha kelgen uzyn paraleldi zhүjkelengen sapsyz Gүlderi usak dara zhynysty Atalygy 2 4 ne 6 analygynda 1 ne 3 uyaly tүjini bolady Өsimdiktin gүlderi aluan gүlshogyrlar kurajdy Kobine gүlshogyr dara gүl siyakty korinedi gүldin kasyndagy zhabylgysh siyakty zhapyrak gүlserik siyakty bolyp korinedi Osy zhapyraktyn tүrli tүsti pishininen osimdiktin gүli orhideyaga uksajdy Zhidek tәrizdi ne kurgak zhemisi bolady Tukymy usak Tukymdastyn tekteriZhalpy tukymdasta 113 tegi bar olardy zerdelep anyktaganga үlesi zor avstriyalyk botanik Genrih Vilgelm Shott Ғalymnyn sipattagan tekterinin kasyna Schott degen belgi ksylady latynsha aty kazaksha aty tegi TribaAroideae Aglaonemateae AroideaeAroideaeex Amorfofallus AroideaeMonsteroideae MonstereaeMonsteroideaeLasioideaeAroideaeAnturiumAroideaeAroideaeAroideae ColocasieaeAroideaeAroideaeAroideaeShayanot Aroideae amp Aroideae amp Aroideae Areae amp AroideaeAroideae SchismatoglottideaeAroideaeAroideaeAroideae ArophyteaeAroideaeAroideae CaladieaeAroideae ArophyteaeAroideae Colocasieaeex AroideaeAroideae CulcasieaeLasioideaeDiffenbahiya Aroideae DieffenbachieaeLasioideaeLasioideae ili Aroideae Areae Aroideae AreaeMonsteroideae MonstereaeAroideaeAroideaeAroideae Spathicarpeaeex AroideaeAroideae SpathicarpeaeAroideae CaladieaeAroideae AreaeMonsteroideaeMonsteroideaeAroideae HomalomeneaeAroideae CaladieaeAroideae Cryptocoryneae amp LasioideaeLasioideaeLemnoideaeAroideae SpathicarpeaeMonstera Monsteroideae MonstereaeAroideaeAroideae NephthytideaeOrontioideaePothoideae PotheaeAroideaeAroideaeAroideae SchismatoglottideaeAroideae ArisaemateaeAroideae SchismatoglottideaeAroideaeLasioideaePothoideae PotheaePothoideae PotheaeAroideae ColocasieaeAroideae ThomsonieaeAroideae Nephthytideaeex LasioideaeAroideae ColocasieaeMonsteroideae MonstereaeMonsteroideae Monstereaeex Aroideae Caladieae amp Aroideae SchismatoglottideaeScindapsus Monsteroideae MonstereaeAroideae SpathicarpeaeAroideae SpathicarpeaeSpatifillum Monsteroideae SpathiphylleaeLemnoideaeMonsteroideae MonstereaeAroideae ColocasieaeAroideaeex OrontioideaeAroideae SpathicarpeaeSingonium Aroideae Caladieaeex Aroideae SpathicarpeaeAroideae AreaeAroideae AreaeAroideae PeltandreaeAroideae ZomicarpeaeLasioideaeex Lemnoideae LemnoideaeAroideae CaladieaeZamiokulkas Aroideae ZamioculcadeaeAroideaeAroideae ZomicarpeaeAroideae ZomicarpeaeHimiyalyk kuramyAroid tukymdasynyn osimdikterinde santonin t b uly zattar zhәne tamyr sabagynda krahmal bolady Aroid tukymdasynyn koptegen tүrleri әsemdik үshinkaoldan osiriledi Kejbir tүrleri medicinada parfyumeriyada pajdalanylady GalereyaBunga Bangkay red anthurium Anthurium andraeanum Calla Spathiphyllum Zantedeschia aethiopica Anthurium scherzerianum Amorphophallus paeoniifolius Dracunculus vulgaris Anthurium obtusum Caladium bicolorDerekkozder https web archive org web 20160118071941 http www theplantlist org browse A Araceae Muragattalgan18 kantardyn 2016 zhyly Araceae on Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar AraceaeҚazak Sovet enciklopediyasy Bas redaktory M Қ Қarataev Almaty 1972 1 tom