Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Евгеника - биологияның адамды генетикалық әдістермен жақсарту мүмкіншіліктерін баяндайтын саласы. Алғашқы селекциялық Евгеника, (1900-1930 жж.) күшпен көбейту немесе кейбір «тандамалы» нәсілдерін сақтап қалу мақсатында жеке бір адамдарды стерилизациялауға негізделген әдістерді ұсынады. Осы заманға онтайлы евгеника дәл адамгершілік, әдептілік қатынасында адамның генофондық сақтау үшін, денсаулығын жақсартып өмірін ұзарту үшін гендік инженерияға үміт артады.
Евгеника— адамның түқымқуалаушылығы және оны жақсарту жолдары туралы адам генетикасы мен медициналық генетиканы пайдалануға шақыратын ілім. Евгениканың кейбір бағыттары нәсілшілдік пен «өлеуметтік дарвинизм" ағымдарының теріс идеяларын пайдалана отырып, адамдардың мәдени теңсіздігі олардың психо-физиологиялық айырмашылықтарына байланысты және адамдардың "жаңа тұқымын" шығару керек деген антигумандық кағидаларды ұстанған. Бірақ Евгениканың және оның жаңғыртылған қазіргі бағыттарында көптеген маңызды адамдық мәселелер көтерілген. Неоевгениканың өкілдері (П.Рамсей, Ч.Фрэнкель, Дж. Ледерборг, Д. Рорвик, М. Эбон және т.б) тұқымдық инженерияның қойған жаңа мәселелеріне назар аударады. "Жасалып жатқан адам" еңбегінде Г.Рамрсей зиянды түқымдық мутацияларға қарсы күрес қажеттігін алғай қойды, сонымен бірге ол адам "фенотипін" жөндеу, жасанды пробиркалық нәресте, тұқымдық бақылау калық, демографиялык кысымды азайту мәселелерін гуманизм мен этика талаптарына сай шешуді қалайды. Ч.Френкель "Евгеника елесі" деген мақаласында биомедициналық биоэтикаға тәуелді болуын жақтап, жаңа евгеникалық жобалардың құндылықтарынан лашақтамауын қолдайды. Бірақ адамдарды генетикалық жолмен модификациялау көптеген гуманитарлық және этикалық қиындықтармен кездесті. М. Эбон "Адамда клондау; тамаша жаңа үміт немесе жаңа үрей" еңбегінде бұл мәселеге үлкен байыппен қарауға шақырады.
Евгениканың қағидаларын алғаш белгілеп берген - Ф.Гальтон. Өзінің "Таланттың тұқым қуалаушығы" атты кітабында мықты еркектер мен дені сау әйелдер арасындағы неке ақыр аяғында дарынды нәсілдің пайда болуына алып келеді деп болжады. 1926 жылы негізі қаланған американдық евгеникалық қоғам Гальтон теорияларын қолдады.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
- Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Evgenika biologiyanyn adamdy genetikalyk әdistermen zhaksartu mүmkinshilikterin bayandajtyn salasy Algashky selekciyalyk Evgenika 1900 1930 zhzh kүshpen kobejtu nemese kejbir tandamaly nәsilderin saktap kalu maksatynda zheke bir adamdardy sterilizaciyalauga negizdelgen әdisterdi usynady Osy zamanga ontajly evgenika dәl adamgershilik әdeptilik katynasynda adamnyn genofondyk saktau үshin densaulygyn zhaksartyp omirin uzartu үshin gendik inzheneriyaga үmit artady Evgenika adamnyn tүkymkualaushylygy zhәne ony zhaksartu zholdary turaly adam genetikasy men medicinalyk genetikany pajdalanuga shakyratyn ilim Evgenikanyn kejbir bagyttary nәsilshildik pen oleumettik darvinizm agymdarynyn teris ideyalaryn pajdalana otyryp adamdardyn mәdeni tensizdigi olardyn psiho fiziologiyalyk ajyrmashylyktaryna bajlanysty zhәne adamdardyn zhana tukymyn shygaru kerek degen antigumandyk kagidalardy ustangan Birak Evgenikanyn zhәne onyn zhangyrtylgan kazirgi bagyttarynda koptegen manyzdy adamdyk mәseleler koterilgen Neoevgenikanyn okilderi P Ramsej Ch Frenkel Dzh Lederborg D Rorvik M Ebon zhәne t b tukymdyk inzheneriyanyn kojgan zhana mәselelerine nazar audarady Zhasalyp zhatkan adam enbeginde G Ramrsej ziyandy tүkymdyk mutaciyalarga karsy kүres kazhettigin algaj kojdy sonymen birge ol adam fenotipin zhondeu zhasandy probirkalyk nәreste tukymdyk bakylau kalyk demografiyalyk kysymdy azajtu mәselelerin gumanizm men etika talaptaryna saj sheshudi kalajdy Ch Frenkel Evgenika elesi degen makalasynda biomedicinalyk bioetikaga tәueldi boluyn zhaktap zhana evgenikalyk zhobalardyn kundylyktarynan lashaktamauyn koldajdy Birak adamdardy genetikalyk zholmen modifikaciyalau koptegen gumanitarlyk zhәne etikalyk kiyndyktarmen kezdesti M Ebon Adamda klondau tamasha zhana үmit nemese zhana үrej enbeginde bul mәselege үlken bajyppen karauga shakyrady Evgenikanyn kagidalaryn algash belgilep bergen F Galton Өzinin Talanttyn tukym kualaushygy atty kitabynda mykty erkekter men deni sau әjelder arasyndagy neke akyr ayagynda daryndy nәsildin pajda boluyna alyp keledi dep bolzhady 1926 zhyly negizi kalangan amerikandyk evgenikalyk kogam Galton teoriyalaryn koldady DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan professor E Aryn Pavlodar 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3 Biekenov K Sadyrova M Әleumettanudyn tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2007 344 bet ISBN 9965 822 10 7Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul biologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz