Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Борсық (лат. Meles) – сусарлар тұқымдасына жататын жыртқыш сүтқоректі аң туысы.
| Борсық Қазбалық ауқымы: to present | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 M. meles, M. leucurus, M. anakuma. | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||
|
Көбінесе шөпті және оның тамыры мен тұқымын, майда жәндіктерді жеп қоректенеді. Көктемде құстарды, олардың балапандарын жейді, кейде қозының да құйрығын сорады. Борсық ін қазады, ұрғашысы қыстың аяғында 2—6 күшік табады. Терісінен ішік, қылшығынан щетка жасауға болады; халық арасында оның майын көксау ауруға даруға береді, оны басқа да қажеттерге жұмсайды. Етін жеуге болмайды, харам.
Қазақстандағы борсықтың 4 түр тармағы
- (Meles meles)
- (Meles meles severzovi)
- (Meles leucurus)
- (Meles leucurus tianschanensis)
- (Meles leucurus arenarius)
- (Meles leucurus sibiricus).
Дене тұрқы 60 — 90 см, салмағы 8 — 16 кг-дай. Олардың түсі ақшыл-сұрдан қара-қоңырға дейін өзгеріп отырады. Жүні қылшықты, салалы, сирек. Тұмсығынан желкесіне дейін созылған қара жолағы бар. Бауыры, төбесі, табандары қара, аяқтарында сәл иілген, ұзын тырнақтары болады. Інде тіршілік еткендіктен, маусымдық көшуі байқалмайды. Іңір түсісімен қорек іздеуге шығады. Борсық қорек талғамайды. Ол ұсақ кеміргіштермен, құстармен, олардың жұмыртқаларымен, жыланмен, кесірткелермен, көлбақалармен, ұсақ жәндіктермен, жеміс және бақша дақылдарымен де қоректенеді. Күзге қарай бойына май жинайды да, қысқы ұйқыға кетеді. Олар наурыз — маусымда мауығып, 1 жылдан кейін 1 — 5 күшік табады. Терісі мен майы үшін ауланады. Борсықтың майы витаминдерге бай, сондықтан халық медицинасында оны буын ауруларын, туберкулез және іріңді жараларды емдеуге қолданады. Ауыл шаруашылығы және орман зиянкестерін жеп пайда келтіреді. Кәсіпшілік маңыздылығы онша емес (терісі онша құнды емес жүні қылқалам үшін қолданылады майы емдік болып есептелінеді).
Дереккөздер
- Madurell-Malapiera, J. (2011). "The taxonomic status of European Plio-Pleistocene badgers". Journal of Vertebrate Paleontology 31 (4): 885–894. :10.1080/02724634.2011.589484. 0272-4634.
- Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
- [[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997
- Қазақ Энциклопедиясы
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Borsyk lat Meles susarlar tukymdasyna zhatatyn zhyrtkysh sүtkorekti an tuysy Borsyk Қazbalyk aukymy to presentM meles M leucurus M anakuma Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerYksham taby ҰrykzholdastylarSaby ZhyrtkyshtarTukymdasy MustelidaeKishi tukymdasy Tegi Meles 1762tүrleri Kobinese shopti zhәne onyn tamyry men tukymyn majda zhәndikterdi zhep korektenedi Koktemde kustardy olardyn balapandaryn zhejdi kejde kozynyn da kujrygyn sorady Borsyk in kazady urgashysy kystyn ayagynda 2 6 kүshik tabady Terisinen ishik kylshygynan shetka zhasauga bolady halyk arasynda onyn majyn koksau auruga daruga beredi ony baska da kazhetterge zhumsajdy Etin zheuge bolmajdy haram Қazakstandagy borsyktyn 4 tүr tarmagy Meles meles Meles meles severzovi Meles leucurus Meles leucurus tianschanensis Meles leucurus arenarius Meles leucurus sibiricus Dene turky 60 90 sm salmagy 8 16 kg daj Olardyn tүsi akshyl surdan kara konyrga dejin ozgerip otyrady Zhүni kylshykty salaly sirek Tumsygynan zhelkesine dejin sozylgan kara zholagy bar Bauyry tobesi tabandary kara ayaktarynda sәl iilgen uzyn tyrnaktary bolady Inde tirshilik etkendikten mausymdyk koshui bajkalmajdy Inir tүsisimen korek izdeuge shygady Borsyk korek talgamajdy Ol usak kemirgishtermen kustarmen olardyn zhumyrtkalarymen zhylanmen kesirtkelermen kolbakalarmen usak zhәndiktermen zhemis zhәne baksha dakyldarymen de korektenedi Kүzge karaj bojyna maj zhinajdy da kysky ujkyga ketedi Olar nauryz mausymda mauygyp 1 zhyldan kejin 1 5 kүshik tabady Terisi men majy үshin aulanady Borsyktyn majy vitaminderge baj sondyktan halyk medicinasynda ony buyn aurularyn tuberkulez zhәne irindi zharalardy emdeuge koldanady Auyl sharuashylygy zhәne orman ziyankesterin zhep pajda keltiredi Kәsipshilik manyzdylygy onsha emes terisi onsha kundy emes zhүni kylkalam үshin koldanylady majy emdik bolyp eseptelinedi DerekkozderMadurell Malapiera J 2011 The taxonomic status of European Plio Pleistocene badgers Journal of Vertebrate Paleontology 31 4 885 894 10 1080 02724634 2011 589484 0272 4634 T Musakulov ORYSShA ҚAZAҚShA TҮSINDIRMELI BIOLOGIYaLYҚ SӨZDIK I tom ҚAZAҚMEMLEKETBASPASY Almaty 1959 Redakciyasyn baskargan Biologiya gylymynyn doktory professor T Darkanbaev Mangystau enciklopediyasy Almaty 1997 Қazak Enciklopediyasy Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet