Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау электр тізбектері элементтерінің екі негізгі жалғау түрі Өткізгіштерді тіз

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау — электр тізбектері элементтерінің екі негізгі жалғау түрі.

Өткізгіштерді тізбектей жалғау

Түйін деп үштен кем емес өткізгіштердің тоғысқан нүктесін атайды. Бұл бөлікте $n$ өткізгіш бар (9,5 сурет). Оларды тізбектей жалғағанда өткізгіштің бойынан бірдей ток өтеді, себебі тоқ таратылмайды. Бөліктің ұштарындағы потенциалдар айырымы:

\phi _{1}-\phi _{n}=(\phi _{1}-\phi _{2})+(\phi _{2}-\phi _{3})+...+(\phi _{n-1}-\phi _{n})

немесе

U=U_{1}+U_{2}+...+U_{n}

Бөлік тізбегі үшін Ом заңынан $U=IR$ , $U_{1}=IR_{1}$ , т.с.с.

Сонда бөліктегі эквиваленттік кедергі $R=R_{1}+R_{2}+...+R_{n}$ болады. Осыдан өткізгіштерді тізбектей жалғау белгілерін аламыз.

$I=I_{1}=I_{2}=...=I_{n}$
$U=U_{1}+U_{2}+...+U_{n}$
$R=R_{1}+R_{2}+...+R_{n}$
$U_{1}:U_{2}:U_{3}=R_{1}:R_{2}:R_{3}$

Өткізгіштерді параллель жалғау

Параллель қосылған кезде өткізгіштердің ұштары мен шеттері екі түйінге жинақталады (9,6 сурет). $a$ түйінге қүйылатын ток күшінің одан шығатыын тоқтардың қосындысына тең болатын анық: $I=I_{1}=I_{2}=...=I_{n}$ (9,10) Кернеу $U=\phi _{a}-\phi _{b}$ әрбір өткізгіште бірдей, олай болса Ом заңынан сәйкес $I={\frac {U}{R}}$ , $I_{1}={\frac {U}{R_{1}}}$ . Тоқтың мәндерін (9,10)-ға қойып мынаны аламыз:

{\frac {1}{R}}={\frac {1}{R_{1}}}+{\frac {1}{R_{2}}}+...+{\frac {1}{R_{n}}}

мұндағы R - тізбек бөлігіндегі балама ( эквивалентті) кедергі. Алынған тұжырымдарды біріктіре отырып, өткізгіштерді параллель жалғау белгілерін жазамыз:

$U=U_{1}=U_{2}=...=U_{n}$
$I=I_{1}+I_{2}+...+I_{n}$
${\frac {1}{R}}={\frac {1}{R_{1}}}+{\frac {1}{R_{2}}}+...+{\frac {1}{R_{n}}}$
$I_{1}:I_{2}:I_{3}={\frac {1}{R_{1}}}:{\frac {1}{R_{2}}}:{\frac {1}{R_{3}}}$

Дереккөздер

Физика Б. Кронгарт, В. Кем, Н. Қойшыбаев (Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық) Алматы "Мектеп" 2006 ж.

[1] Физика Б. Кронгарт, В. Кем, Н. Қойшыбаев (Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық) Алматы "Мектеп" 2006 ж.