Әзіл оспақ бір адамның екінші бір адамды ұялту сөзге араластыру не тоқтату үшін айтылатын ұрымтал да астарлы көңілді де

Әзіл-оспақ - бір адамның екінші бір адамды ұялту, сөзге араластыру не тоқтату үшін айтылатын ұрымтал да астарлы, көңілді де күлкілі, логикасы мықты сөз тіркесі. Бұл болмысқа, әр түрлі құбылыстарға, нақты оқиғаға қатысты өзіндік көзқарасты білдірудің, оған баға берудің бір түрі. Бұл жәйт адам психологиясын, оның тапқырлығы мен шешендігіне, кез-келгеннің назарына түсе бермейтін жәй жағдайда елене бермейтін, түймедейден түйедейді көре алатын, "сөз тапқанға қолға жоқты" өзіне ұстаным еткен, біреуді сынап-мінеуге құмар (бірақ тәлкек етпейтін) адамдарға жарасып тұрады. Өмірдегі әр нәрсені іліп-шалып, шын ниетпен, көңілге ауыр тимейтін әдемі "әзіл-оспақ" ретінде жүзеге асып отырады. Дегенмен әзіл-қалжыңның уытты, кісіні шымшитын, Ахмет Байтұрсынов айтқандай аямай шағып алатын түрлері де болады, бірақ бұлардың қайсысы болмасын көңілге қаяу түсірмейтіндей болғаны абзал. Қалжыңның мұндай түрлері юмор деп аталады. Соңғысы, сезім-эмоцияның молдығын, тапқырлықты қажет етеді, ақыл-ойдың, білгірліктің жемісі әзіл-оспақтың қарапайым түрлері құрбы-құрдас, жезде мен балдыз, жеңге мен қайын, құда мен құдаша арасында айтыла береді. Сондай-ақ ол отбасы, ошақ қасы, той-томалақ секілді түрлі отырыстарда да орын алып жатады. Сайып келгенде әзіл-оспақ негізінен сөз қағысьыруды әдетке айналдырған адамдар арасында өріс алып отырады. Бірақ дана халқымыз жас ұрпаққа "Әзілің жарасса атаңмен ойна" деп әзіл-оспақты кек тұтпай, әркез қолдап отырған.

Дереккөздер

Қазақ ұлттық энциклопедиясы
Психологиялық энциклопедиялық сөздік

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ ұлттық энциклопедиясы

[2] Психологиялық энциклопедиялық сөздік