Ұқсастық аналогия құқықтық реттеуді талап ететін алайда тікелей заңмен немесе заңнан туындайтын актімен көзделмеген құқы

Ұқсастық, аналогия — құқықтық реттеуді талап ететін, алайда тікелей заңмен немесе заңнан туындайтын актімен көзделмеген құқықтық реттеуді қажет ететін қоғамдық қарым-қатынастарға ұқсас қарым-қатынастарды реттейтін құқықтық нормаларды қолдану (заң ұқсастығы), ал ондай нормалар болмаған жағдайда құқықтың немесе құқықтық институттың тиісті саласын құқықтық реттеудің жалпы ережелері мен қағидатттарын қолдану (құқық ұқсастығы).

Ұқсастық құқықта ақтаңдақтар ұшырасқан кезде нақты істің шешімін табудың құралы ретінде пайдаланылады, яғни бір мәселе заңды жолмен шешілуге тиіс болса, бірақ мұндай шешім жолы заңдарда көзделмеген немесе толықтай көзделмеген жағдайда қолданылады. Құқық қорғаушы органдардың ұқсастықты қолдануы құқықтағы ақтаңдақтың орнын толтырмайды әрі жаңа норма жасау актісі болып саналмайды. ҚР Азаматтық кодексінде заңның ұқсастығына, ал нақты жағдайда құқықтың ұқсастығына жол берілген. Егер белгілі бір қарым-қатынастар заңдармен немесе тараптардың келісімімен тікелей реттелмеген болса және оларға қолдануға келетін әдет-ғұрып болмаған жағдайда мұндай қатынастарға, бұл олардың мәніне қайшы келмейтіндіктен, азаматтық заңдардың ұқсас қарым-қатынастарды реттейтін қалыптары қолданылады (заң ұқсастығы). Заң ұқсастығын пайдалану мүмкін болмаған кезде тараптардың құқықтары мен міндеттері азаматтық заңдардың жалпы негіздері мен мәнін (құқық ұқсастығы) және адалдық, парасаттылық, әділеттілік талаптарын басшылыққа ала отырып айқындалады. Отбасылық қатынастарға да неке-отбасы заңдары мен азаматтық заңдарды Ұқсастық бойынша қолдануға жол беріледі (Қазақстан Республикасының “Неке және отбасы туралы” Заңы, 5-бап). Қылмыстық заң ұқсастық бойынша қолданылмайды.

Заң ұқсастығы

Тікелей заңмен немесе соған ұқсас қатынастарды реттейтін заңға тәуелді актімен, қарастырылмаған, құқықтық реттеуді талап ететін, нақты қоғамдық қатынастарға қолдану.

Құқық ұқсастығы

Құқықта ақтаңдақ болған кезде, белгілі бір мәселе заң құралдарымен шешілуі қажет болғанда, бірақ мұндай шешім заңнамамен қарастырылмаған кезде немесе толық қарастырылмаған жағдайда, заңнаманың мағынасы мен жалпы басталуын негізге ала отырып, нақты іс бойынша шешім қабылдау.

Тау-кен саласындағы ұқсастық

Анология (гр. analogia — ұқсастық) — ұқсастық, сәйкестік — құбылыстардың, процестердің, ұғымдардың, заттардың белгілі бір шартты қатынастарының арасындағы сәйкестік..

Тағы қараңыз

Дереккөздер

Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. (Тау-кен ісі, кен байыту және металлургия салалары бойынша) Жалпы редакциясын басқарған Ә. Бектібаев. Алматы: Ғылым, 1999.ISBN5—628—00001—9

[1] Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9

[2] Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6

[3] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. (Тау-кен ісі, кен байыту және металлургия салалары бойынша) Жалпы редакциясын басқарған Ә. Бектібаев. Алматы: Ғылым, 1999.ISBN5—628—00001—9