Ұлтаралық қақтығыс түрлі ұлттардың, этникалық топтардың арасында тәуелсіздікке, саяси билікке ұмтылуға, жер дауына, діни, этникалық кемсітушілікке, т.б. себептерге байланысты туады. Қазіргі замандағы Ұ. қ-тың көрінісі ретінде Израиль — Палестина қақтығысын айтуға болады. Арабтар мен еврейлердің жерге таласуы 1947 — 48 жылдардан бастап қарулы қақтығыстар формасынан үздік-создық жалғасып келе жатыр. Ұлтаралық қақтығыстар қатысушы топтардың өшпенділігі мен жауығуы жағдайында өрши түседі. Мұны Түркиядағы күрд мәселесі де дәлелдеп келеді. Күрдтердің өздері жинақы тұратын аймақта Күрдістан мемлекетін құру мақсаты түрік-күрд қайшылықтарына себеп болуда. Батыс Еуропа елдерінде лаңкестіктің қаупін ислам дінімен байланыстырудың орын алуы мұсылман халықтарының өкілдерін қудалауға негіз болуда. Кейбір жағдайда жеке бір ұлттың шектен тыс шовинистік пиғылдары да Ұлтаралық қақтығысқа әкеледі. Мысалы, бұрынғы Югославия мемлекетіндегі сербтердің, албандардың шовинистік пиғылдары этн. тазалауға немесе екінші бір этнос өкілдеріне қарсы қудалаушылық саясат жүргізуге себепкер болды. Нәтижесінде Югославия халықтарының Ұлтаралық қақтығыстары біртұтас мемлекеттің ыдырауына алып келді. Әлемдік саяси қатынастарда Ұлтаралық қақтығыстар антисемиттік, яғни еврейлерге қарсы пиғылдарға байланысты да жиі қайталанды. Ресейде, Германияда, Италияда антисемиттік қырып-жоюлар, ұрып-соғулар болғаны белгілі. Ұлтаралық қақтығыстар ұлттық процестер мен ұлттық өмірдің құрамдас бөлшегі. Саяси тұрақтылықты, қоғамдық келісімді және ұлтаралық татулықты сақтау үшін үнемі Ұлтаралық қақтығыстарға себеп болатын қайшылықтар мен мәселелерді шешіп отыру қажет. Мысалы, Қазақстанда мемл. тіл мәселесінің шешілмеуі елдегі қазақ этносы өкілдерінің басым бөлшегінің ренішін тудыруда. Сол себепті, мемл. тілдің даму жолдарын қамтамасыз ету арқылы болуы ықтимал Ұлтаралық қақтығыстың алдын алуға мүмкіндік бар.
Тағы қараңыз
- Экономика
- Саясат
Дереккөздер
“Қазақ Энциклопедиясы”, 9 том.
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ұltaralyk kaktygys tүrli ulttardyn etnikalyk toptardyn arasynda tәuelsizdikke sayasi bilikke umtyluga zher dauyna dini etnikalyk kemsitushilikke t b sebepterge bajlanysty tuady Қazirgi zamandagy Ұ k tyn korinisi retinde Izrail Palestina kaktygysyn ajtuga bolady Arabtar men evrejlerdin zherge talasuy 1947 48 zhyldardan bastap karuly kaktygystar formasynan үzdik sozdyk zhalgasyp kele zhatyr Ұltaralyk kaktygystar katysushy toptardyn oshpendiligi men zhauyguy zhagdajynda orshi tүsedi Muny Tүrkiyadagy kүrd mәselesi de dәleldep keledi Kүrdterdin ozderi zhinaky turatyn ajmakta Kүrdistan memleketin kuru maksaty tүrik kүrd kajshylyktaryna sebep boluda Batys Europa elderinde lankestiktin kaupin islam dinimen bajlanystyrudyn oryn aluy musylman halyktarynyn okilderin kudalauga negiz boluda Kejbir zhagdajda zheke bir ulttyn shekten tys shovinistik pigyldary da Ұltaralyk kaktygyska әkeledi Mysaly buryngy Yugoslaviya memleketindegi serbterdin albandardyn shovinistik pigyldary etn tazalauga nemese ekinshi bir etnos okilderine karsy kudalaushylyk sayasat zhүrgizuge sebepker boldy Nәtizhesinde Yugoslaviya halyktarynyn Ұltaralyk kaktygystary birtutas memlekettin ydyrauyna alyp keldi Әlemdik sayasi katynastarda Ұltaralyk kaktygystar antisemittik yagni evrejlerge karsy pigyldarga bajlanysty da zhii kajtalandy Resejde Germaniyada Italiyada antisemittik kyryp zhoyular uryp sogular bolgany belgili Ұltaralyk kaktygystar ulttyk procester men ulttyk omirdin kuramdas bolshegi Sayasi turaktylykty kogamdyk kelisimdi zhәne ultaralyk tatulykty saktau үshin үnemi Ұltaralyk kaktygystarga sebep bolatyn kajshylyktar men mәselelerdi sheship otyru kazhet Mysaly Қazakstanda meml til mәselesinin sheshilmeui eldegi kazak etnosy okilderinin basym bolsheginin renishin tudyruda Sol sebepti meml tildin damu zholdaryn kamtamasyz etu arkyly boluy yktimal Ұltaralyk kaktygystyn aldyn aluga mүmkindik bar Қarabak zhanzhaly saldary 1993 zhylTagy karanyzEkonomika SayasatDerekkozder Қazak Enciklopediyasy 9 tom Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet