Қытай мәдениеті
Б.з.б. 6 – 3 ғасырларда конфуцийшілдік, моизм, легизм мектептерінің қалыптасуы нәтижесінде Қытай философиясы пайда болды. Қытай халқы жаратылыстану және техникалық ғылымдарының дамуына елеулі үлес қосты. Көптеген маңызды ғылыми- техникалық жаңалықтар Қытайда басқа елдерден (соның ішінде Еуропа елдерінен де) бірнеше жүз жыл бұрын пайда болған (компас, сейсмоскоп, спидометр, қағаз, оқ-дәрі жасау, кітап шығару, тағы басқа). Математика Қытайда Хань әулеті тұсында-ақ дами бастаған.Ең көне жұлдыздар каталогін (807 жұлдыз) б.з.б. 4 ғасырда Ши-Шэн құрастырған. Күннің тұтылуы туралы ең алғашқы мәлімет Қытайда б.з.б. 720 жылы жазылған. Б.з.б. 138 – 126 жылы Чжан Цяньның Орта Азияға саяхат жасауы қытайлықтардың елдің батыс жағындағы халықтарды зерттеуіне мүмкіндік туғызды және «Ұлы Жібек жолы» арқылы керуен жүргізіп, сауда жасауына жол ашты.Сун дәуірінде (960 – 1279) Қытай араб елдерімен, Кореямен, Үнді-қытаймен және оңтүстік аралдармен теңіз арқылы сауда жасауды күшейтті. Осыған байланысты Қытайда кеме жасау, теңіз қатынасы өрістей бастады. Медицина тарихы Қытайда 3000 жылға созылады. Медицинадағы ең көне кітап – «Нэйцзин» Қытай медицинасының дамуында үлкен рөл атқарды. Тұңғыш «фармакология» кітабы Қытайда жазылды.Инемен емдеу әдісі Қытай медецина әдебиетінде Сун дәуірі деректерінде кездеседі. Қытай дүние жүзінде бірінші болып селитраны оқ-дәрі жасауға пайдаланды. 16 ғасырда Қытайда оқ-дәрі шығарыла бастады. 3 – 5 ғасырларда фарфор өндіру игерілді. Б.з.б. 6 ғасырда дүние жүзіндегі ең үлкен канал салу жұмысы басталып, ол 13 ғасырда Пекин мен Ханчжоуды су жолымен жалғастырды. Екінші бір үлкен құрылыс – Қытай қорғаны. Қытай халқының дүниежүзілік өркениетке қосқан аса зор үлесі – қағаз жасау (2 ғ.).Кітап шығару тарихы Қытайда 5 – 6 ғасырларға саяды. Қытайда кітапты 2 түсті баяумен басу 1340 жылы жүзеге асырылды. 20 ғасырдың басына дейін Қытайда оқу жүйесі ертедегі классик. конфуцийшілдік діни кітаптарды оқытуға негізделіп келді. 1902 – 03 жылы оқу жүйесінде тұңғыш реформа жасалып, еуропалық үлгідегі мектеп жүйесі қалыптасты. 1953 жылдан негізгі ғылыми бағыттардың бірі ядролық физика мен энергетика саласындағы зерттеулер болды. 1964 жылы қазанда Қытайда тұңғыш рет ядролық құрылғы сыналды (жер бетінде). Ал 1967 жылы маусымда бірінші рет термоядролық құрылғы сыналды.1966 жылы кезекті атомдық сынау кезінде басқару тетігі бар ракета қолданылып, ол бірнеше жүз километр қашықтыққа ұшты. 1970 жылы Қытай бірінші рет Жердің жасанды серігін (ЖЖС), ал 1971 жылы 2-ЖЖС-н ұшырды.
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қytaj mәdenietiB z b 6 3 gasyrlarda konfucijshildik moizm legizm mektepterinin kalyptasuy nәtizhesinde Қytaj filosofiyasy pajda boldy Қytaj halky zharatylystanu zhәne tehnikalyk gylymdarynyn damuyna eleuli үles kosty Koptegen manyzdy gylymi tehnikalyk zhanalyktar Қytajda baska elderden sonyn ishinde Europa elderinen de birneshe zhүz zhyl buryn pajda bolgan kompas sejsmoskop spidometr kagaz ok dәri zhasau kitap shygaru tagy baska Matematika Қytajda Han әuleti tusynda ak dami bastagan En kone zhuldyzdar katalogin 807 zhuldyz b z b 4 gasyrda Shi Shen kurastyrgan Kүnnin tutyluy turaly en algashky mәlimet Қytajda b z b 720 zhyly zhazylgan B z b 138 126 zhyly Chzhan Cyannyn Orta Aziyaga sayahat zhasauy kytajlyktardyn eldin batys zhagyndagy halyktardy zertteuine mүmkindik tugyzdy zhәne Ұly Zhibek zholy arkyly keruen zhүrgizip sauda zhasauyna zhol ashty Sun dәuirinde 960 1279 Қytaj arab elderimen Koreyamen Үndi kytajmen zhәne ontүstik araldarmen teniz arkyly sauda zhasaudy kүshejtti Osygan bajlanysty Қytajda keme zhasau teniz katynasy oristej bastady Medicina tarihy Қytajda 3000 zhylga sozylady Medicinadagy en kone kitap Nejczin Қytaj medicinasynyn damuynda үlken rol atkardy Tungysh farmakologiya kitaby Қytajda zhazyldy Inemen emdeu әdisi Қytaj medecina әdebietinde Sun dәuiri derekterinde kezdesedi Қytaj dүnie zhүzinde birinshi bolyp selitrany ok dәri zhasauga pajdalandy 16 gasyrda Қytajda ok dәri shygaryla bastady 3 5 gasyrlarda farfor ondiru igerildi B z b 6 gasyrda dүnie zhүzindegi en үlken kanal salu zhumysy bastalyp ol 13 gasyrda Pekin men Hanchzhoudy su zholymen zhalgastyrdy Ekinshi bir үlken kurylys Қytaj korgany Қytaj halkynyn dүniezhүzilik orkenietke koskan asa zor үlesi kagaz zhasau 2 g Kitap shygaru tarihy Қytajda 5 6 gasyrlarga sayady Қytajda kitapty 2 tүsti bayaumen basu 1340 zhyly zhүzege asyryldy 20 gasyrdyn basyna dejin Қytajda oku zhүjesi ertedegi klassik konfucijshildik dini kitaptardy okytuga negizdelip keldi 1902 03 zhyly oku zhүjesinde tungysh reforma zhasalyp europalyk үlgidegi mektep zhүjesi kalyptasty 1953 zhyldan negizgi gylymi bagyttardyn biri yadrolyk fizika men energetika salasyndagy zertteuler boldy 1964 zhyly kazanda Қytajda tungysh ret yadrolyk kurylgy synaldy zher betinde Al 1967 zhyly mausymda birinshi ret termoyadrolyk kurylgy synaldy 1966 zhyly kezekti atomdyk synau kezinde baskaru tetigi bar raketa koldanylyp ol birneshe zhүz kilometr kashyktykka ushty 1970 zhyly Қytaj birinshi ret Zherdin zhasandy serigin ZhZhS al 1971 zhyly 2 ZhZhS n ushyrdy Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet