Қырдың қызыл сиыры

Қырдың қызыл сиыры — сиырдың сүтті асыл тұқымы. 18 ғ-да остфрисландия бұқаларымен шағылыстыру арқылы алынған. 19 ғ-да Украина жерінде Қырдың қызыл сиырын өзара, кейін ангельн бұқаларымен асылдандырды. Қазақстанда жергілікті тұқымның сиырын қырдың қызыл асыл тұқымды бұқаларымен шағылыстыру арқылы жерсіндірілді. Асылдандыру тәсілі сиырдың сүттілігін, сүтінің майлылығын, экстерьерін (жануардың сыртқы дене бітімі) іріктеп таңдау жолымен жүргізілді.

Қырдың Қызыл Сиыры құрғақ континентті ауа-райына бейім келеді. Малдың түсі қызыл, дене тұрқы созылыңқы және сүт бездері мен кеудесінің орта бөлігі, едәуір жақсы дамыған, құйымшақы ұзын. Бұлшық еттері, кеудесі, тері асты клетчаткалары орташа дамыған. Артқы жағы жалпақтау әрі түзу және ұзын, ішті келеді. Сирақтары жіңішке, тұяқ бітісі мықты. Асыл тұқымды ш-тарда орташа сүт өнімд. 3000 — 4500 кг, сүтінің майлылығы 3,6 — 3,8%.

Кейбір асыл тұқымдарының сүттілігі 9000-нан 12500 кг-ға дейін жетеді. Сиырының тірілей орташа салм. 445 — 550 кг, ал бұқалары — 800 — 1000 кг. Бордақыланған сиырдың үлес салмағы 50 — 56%.

Қырдың қызыл асыл тұқымының бұқасы мен сиырын шағылыстыру арқылы , , Ахмет, , , , т.б. линиялары шығарылған..

Дереккөздер

1. “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998