Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қуандық/Орынбор дәлізі — Орынбор облысы (кейде көрші ) белгілеу үшін пайдаланылатын геосаяси термин. Мынадай екі мағынада қолданылады:
- Ресейдің Европалық және Азиялық бөліктерін, оның орыстары көп облыстарын байланыстыратын аумақ ретінде;
- Орынбор облысының орталық және шығыс бөліктерін байланыстыратын аумақ ретінде;
Бірінші мағынасында ресейлік "патриоттық" бағыттағы алармист-саясаткерлер арасында 1990 жылдары КСРО-ның ыдырауынан соң Орынбор облысы шекаралық аймақ болған соң аса танымал болды. Бұл мағынада тәуелсіз Қазақстан мен Ресейдің бір мұсылман-түркі халқы тұратын федералды республикасы - Башқұртстан арасында тар "маңдайшаның" болуы Ресейдің тұтастығының сақталуының шарты ретінде қарастырылды. Басқа жағынан Башқұртстанның жеке шенеуніктері Қуандық коридорын мұсылман халықтарын ажырататын "империялық анклав" ретінде пікір білдірді.
Екінші мағынасы кейінірек шыққан және бейтарап болып табылады және де қазіргі кітаптарда, оқулықтарды және өңірлік маңыздағы жарияланымдарда қолданылады.
Тарихы
Қуандық коридоры формальды түрде 1935 жылдын наурыз айында (Кіші Башқұртстанның перифериялық аудандарының бірі) Башқұрт АКСР құрамынан Орынбор облысы құрамына өткенде пайда болды. Бұл Қазақстан мен Башқұртстан арасындағы 1919 (автономияллық Башқұртстанның жариялануы)-1920 (Қазақстанға Орынбор губерниясының қосылуы) жылдардан болған ортақ шекараның жойылуына әкеп соқтырды.
1924 жылы Орынбор мен Қазақстанның бөлінуі болып, содан бері 10 жылдай Орынбор облысы өзінің жаңа келпетін қалыптастырды. Қуандық коридорының оның құрамына берілуі облыс территориясын шығыс аудандар арқасында айтарлықтай арттырды
1930 жылдардың ортасында КСРО-ның барлық территориясында коммунистердің толық бақылауы жағдайында Қуандық коридоры қазақ-башқұрт бірлігіне нақты қарсы салмақ? болып қарастырылғандығы екіталай.
Бұндай бірлік гипотетикалық түрде шынымен тоталитарлық мемлекет жақтастарын қорқытуы мүмкін болса да, 1991 жылға дейін Қуандық коридоры деген сұрақ қойылмады және саяси мазмұны болмады.
Дереккөздер
- Ислам на Урале. энциклопедический словарь
- https://interpretive.ru/termin/kuvandykskii-koridor.html Мұрағатталған 8 наурыздың 2020 жылы.
Әдебиет
- http://idel-ural.org/archives/%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB-%D0%BA%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9/
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қuandyk Orynbor dәlizi Orynbor oblysy kejde korshi belgileu үshin pajdalanylatyn geosayasi termin Mynadaj eki magynada koldanylady Resejdin Evropalyk zhәne Aziyalyk bolikterin onyn orystary kop oblystaryn bajlanystyratyn aumak retinde Orynbor oblysynyn ortalyk zhәne shygys bolikterin bajlanystyratyn aumak retinde Ontүstik Oraldyn sayasi kartasyndagy Қuvandyk dәlizi Birinshi magynasynda resejlik patriottyk bagyttagy alarmist sayasatkerler arasynda 1990 zhyldary KSRO nyn ydyrauynan son Orynbor oblysy shekaralyk ajmak bolgan son asa tanymal boldy Bul magynada tәuelsiz Қazakstan men Resejdin bir musylman tүrki halky turatyn federaldy respublikasy Bashkurtstan arasynda tar mandajshanyn boluy Resejdin tutastygynyn saktaluynyn sharty retinde karastyryldy Baska zhagynan Bashkurtstannyn zheke sheneunikteri Қuandyk koridoryn musylman halyktaryn azhyratatyn imperiyalyk anklav retinde pikir bildirdi Ekinshi magynasy kejinirek shykkan zhәne bejtarap bolyp tabylady zhәne de kazirgi kitaptarda okulyktardy zhәne onirlik manyzdagy zhariyalanymdarda koldanylady TarihyҚuandyk koridory formaldy tүrde 1935 zhyldyn nauryz ajynda Kishi Bashkurtstannyn periferiyalyk audandarynyn biri Bashkurt AKSR kuramynan Orynbor oblysy kuramyna otkende pajda boldy Bul Қazakstan men Bashkurtstan arasyndagy 1919 avtonomiyallyk Bashkurtstannyn zhariyalanuy 1920 Қazakstanga Orynbor guberniyasynyn kosyluy zhyldardan bolgan ortak shekaranyn zhojyluyna әkep soktyrdy 1924 zhyly Orynbor men Қazakstannyn bolinui bolyp sodan beri 10 zhyldaj Orynbor oblysy ozinin zhana kelpetin kalyptastyrdy Қuandyk koridorynyn onyn kuramyna berilui oblys territoriyasyn shygys audandar arkasynda ajtarlyktaj arttyrdy 1930 zhyldardyn ortasynda KSRO nyn barlyk territoriyasynda kommunisterdin tolyk bakylauy zhagdajynda Қuandyk koridory kazak bashkurt birligine nakty karsy salmak bolyp karastyrylgandygy ekitalaj Bundaj birlik gipotetikalyk tүrde shynymen totalitarlyk memleket zhaktastaryn korkytuy mүmkin bolsa da 1991 zhylga dejin Қuandyk koridory degen surak kojylmady zhәne sayasi mazmuny bolmady DerekkozderIslam na Urale enciklopedicheskij slovar https interpretive ru termin kuvandykskii koridor html Muragattalgan 8 nauryzdyn 2020 zhyly Әdebiethttp idel ural org archives D1 81 D0 B2 D0 BE D0 B1 D0 BE D0 B4 D0 BD D1 8B D0 B9 D0 B8 D0 B4 D0 B5 D0 BB D1 8C D1 83 D1 80 D0 B0 D0 BB D0 BA D1 83 D0 B2 D0 B0 D0 BD D0 B4 D1 8B D0 BA D1 81 D0 BA D0 B8 D0 B9