Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қойлық, Қаялық — Ӏле алабындағы аса ірі ежелгі қала. Деректемелерде 11 ғасырдан бастап белгілі, бір кезде ол Қарлұқ кағаны — Арыслан ханның ордасы болды. Франция королі IX Людовиктің елшісі Вильгельм де Рубрук Қойлықта 1253 жылы күзде болған. Бұрынғы Ӏле кыстағының жанындағы өткел аркылы Ӏле өзенінен өткеннен кейін ол былай деп жазды: "Келесі оған көптеген көпестер қатынап тұрған Қаялық деген үлкен кала таптық". Қаланың тұрған орны туралы түрліше жорамалдар бар. Қазақстан FA археологиялық зерттеулер Қойлықтың орны Лепсі алабындағы Антоновка аулындағы қираған құрылыстар екенін анықтады. Мұнда 1964 жылы Жетісу археологиялық экспедедициясы барлау жұмыстарын жүргізген. 1997 жылы Оңтүстік Қазақстан кешенді археологиялық экспедициясы (жетекші К. Байпақов) ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеді. Қаланы қоршаған дуалдың биіктігі 3,5—4,5 м.
| Қойлық | |
| Қазіргі жері | |
|---|---|
| Басқаша атаулары | Қаялық |
| Орналасуы | 45°39′50″ с. е. 80°15′42″ ш. б. / 45.66389° с. е. 80.26167° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°39′50″ с. е. 80°15′42″ ш. б. / 45.66389° с. е. 80.26167° ш. б. (G) (O) (Я) |
| | |
Бұрыштарының сұлбасы дүниенің төрт тарапынан бағыттас орналасқан төртбұрышты төбе. Солтүстік-шығыс қабырғасының ұзындығы 1200 м, оңтүстік-батыс кабырғасының ұзындығы 750 м. Сыртқы қабырғасының бойында, бір-бірінен 30—40 м қашықтықта орналасқан дөңгелек мұнаралардың қалдықтары сақталған. Олардың кейбіреулерінің қазіргі биіктігі 6—8 м-ге жетеді. Қойлықтың орнын қазғанда 1—14 ғасырлардағы қала адамдарының тұрақтары, қыштан жасалған ыдыс-аяқтар —құмыралар, , кеселер табылды. Одан табылған қола теңгелер қаланың 8—14 ғасырларда ірі өркениет орны болғанын дәлелдейді. Соңғы жылдары қала аумағынан бірнеше тұрғын үй, будда ғибадатханасының орны аршылған. Сондай-ақ кейінгі жылдардағы қазба жұмыстары нәтижесінде мешіт орындары да табылған. Олардың құрылысы мен нобайы Оңтүстік Қазақстан, оның ішінде Отырар алқабындағы мешіттерге өте ұқсас. Соған қарағанда мұндағы ислам діні- не енген қауымдастықтардың орталығы Отырар төңірегінде болған сияқты.
Дереккөздер
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қojlyk Қayalyk Ӏle alabyndagy asa iri ezhelgi kala Derektemelerde 11 gasyrdan bastap belgili bir kezde ol Қarluk kagany Aryslan hannyn ordasy boldy Franciya koroli IX Lyudoviktin elshisi Vilgelm de Rubruk Қojlykta 1253 zhyly kүzde bolgan Buryngy Ӏle kystagynyn zhanyndagy otkel arkyly Ӏle ozeninen otkennen kejin ol bylaj dep zhazdy Kelesi ogan koptegen kopester katynap turgan Қayalyk degen үlken kala taptyk Қalanyn turgan orny turaly tүrlishe zhoramaldar bar Қazakstan FA arheologiyalyk zertteuler Қojlyktyn orny Lepsi alabyndagy Antonovka aulyndagy kiragan kurylystar ekenin anyktady Munda 1964 zhyly Zhetisu arheologiyalyk ekspedediciyasy barlau zhumystaryn zhүrgizgen 1997 zhyly Ontүstik Қazakstan keshendi arheologiyalyk ekspediciyasy zhetekshi K Bajpakov gylymi zertteu zhumystaryn zhүrgizip keledi Қalany korshagan dualdyn biiktigi 3 5 4 5 m ҚojlykҚazirgi zheri Қazakstan Zhetisu oblysyBaskasha ataularyҚayalykOrnalasuy45 39 50 s e 80 15 42 sh b 45 66389 s e 80 26167 sh b 45 66389 80 26167 G O Ya Koordinattar 45 39 50 s e 80 15 42 sh b 45 66389 s e 80 26167 sh b 45 66389 80 26167 G O Ya T Қojlyk Buryshtarynyn sulbasy dүnienin tort tarapynan bagyttas ornalaskan tortburyshty tobe Soltүstik shygys kabyrgasynyn uzyndygy 1200 m ontүstik batys kabyrgasynyn uzyndygy 750 m Syrtky kabyrgasynyn bojynda bir birinen 30 40 m kashyktykta ornalaskan dongelek munaralardyn kaldyktary saktalgan Olardyn kejbireulerinin kazirgi biiktigi 6 8 m ge zhetedi Қojlyktyn ornyn kazganda 1 14 gasyrlardagy kala adamdarynyn turaktary kyshtan zhasalgan ydys ayaktar kumyralar keseler tabyldy Odan tabylgan kola tengeler kalanyn 8 14 gasyrlarda iri orkeniet orny bolganyn dәleldejdi Songy zhyldary kala aumagynan birneshe turgyn үj budda gibadathanasynyn orny arshylgan Sondaj ak kejingi zhyldardagy kazba zhumystary nәtizhesinde meshit oryndary da tabylgan Olardyn kurylysy men nobajy Ontүstik Қazakstan onyn ishinde Otyrar alkabyndagy meshitterge ote uksas Sogan karaganda mundagy islam dini ne engen kauymdastyktardyn ortalygy Otyrar tonireginde bolgan siyakty DerekkozderOtyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2 Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet