Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қозы көрпеш – Баян сұлу мазары — X–XI ғғ. тұрғызылған сәулет өнерінің ескерткіші. Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы Таңсық ауылына таяу, Аягөз өзенінің оң жағалауында орналасқан.
| Қозы Көрпеш – Баян сұлу мазары | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы | Мемлекет қорғауында |
| Орналасуы | Қазақстан Республикасы, Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы |
| Биіктігі | 11,65 м |
| Техникалық сипаттамасы | |
| Басқа да өлшемдері | 7,1x7,1 м (сыртқы ауданы) |
| Ғимараттың ішкі ауданы | 3,38x3,38 м |
Сипаттамасы
Мазар табаны төрт бұрышты таған түрінде (сырт жағынан ауданы 7,10x7,10 м, ішкі жағынан 3,38x3,38 м), жоғары қарай сүйірленіп, күмбезделіп өрілген. Биіктігі 11,65 м, еденінен күмбезіне дейінгі биіктігі 4,35 метр. Қабырғасы гранит қалақ тастан сабан аралас балшықпен қаланған, қалыңдығы 1,86 метр Кірер есігі шығысқа қаратылған. Оңтүстік-шығыс қабырғасында өлшемі 0,7x0,5 м саңылау бар (қабырғадан 2,3 м биіктікте). Қозы көрпеш – Баян сұлу мазарының жанында төрт тас мүсін болған. Олардың кескінін ең бірінші болып 1771 жылы Г.Волошин қағаз бетіне түсірген. Тас мүсіндерде үш әйел мен бір ер адам бейнеленген. Халық арасындағы аңыз бойынша, үш әйелдің біріншісі – Баян сұлу, екіншісі – сіңлісі Айғыз, үшіншісі – апасы Айтаңсық, ер адам – Қозы болса керек. Өкінішке орай, қазір бұл тас мүсіндер жоғалып кеткен. Ел ішіндегі аңыз-әңгімеде Қозы көрпеш – Баян сұлу мазарын және оның жанындағы тас мүсіндерді Сарыбайдың інісі Тайлақ би жасатқан деп айтылады.
Зерттелу тарихы
1768–1774 жылдары қазақ даласына Ресей империясының ұйымдастырған екінші зерттеу саяхаты барысында Х. Барданес Аягөздің бойында тастан қаланған Қозы Көрпеш есімді ғимараттың сақталғанын жазған.
1840–1843 жылдары А.И. Шренктің Орталық Қазақстанның тарихи ескерткіштерін зерттеу барысында мазар туралы деректері кезедседі.
1856 жылы Шоқан Уәлиханов мазар мен оның айналасында орналасқан тас мүсіндердің кескінін қағаз бетіне түсірген.
1915 жылы атақты өлкетанушы А.Н. Белослюдовтың "Қозы Көрпеш – Баян Сұлу эпосын зерттеген" Г.Н. Потанинге хатында мынадай жолдар кездеседі: "...Қозы Көрпеш-Баян Сұлу мазарына екі рет барып келдім. Ол (4 мүсін) мүсіндер жоқ. Мазар қаптал жағынан зеңбірекпен атқыланып, құлап жатыр. Менің марқұм ағамның (Виктор Николаевич) айтуы бойынша, мүсіндерді Германияға алып кетті." Белослюдов мазардың биіктігі 18 метрден 11-12 метрге дейін кемігені туралы болжамдаған.
1952 жылғы Әлкей Хақанұлы Марғұлан жетекшілік еткен Қазақ КСР Ғылым академиясының археологиялық экспедициясы
1982 жылы мазар Қазақ КСР-нің тарихи және мәдени маңызы бар ескерткіштерінң тізіміне еніп, мемлекет қорғауына алынды.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қozy korpesh Bayan sulu mazary X XI gg turgyzylgan sәulet onerinin eskertkishi Shygys Қazakstan oblysy Ayagoz audany Tansyk auylyna tayau Ayagoz ozeninin on zhagalauynda ornalaskan Қozy Korpesh Bayan sulu mazaryZhalpy mәlimetStatusyMemleket korgauyndaOrnalasuyҚazakstan Respublikasy Shygys Қazakstan oblysy Ayagoz audanyBiiktigi11 65 mTehnikalyk sipattamasyBaska da olshemderi7 1x7 1 m syrtky audany Ғimarattyn ishki audany3 38x3 38 mSipattamasyMazar tabany tort buryshty tagan tүrinde syrt zhagynan audany 7 10x7 10 m ishki zhagynan 3 38x3 38 m zhogary karaj sүjirlenip kүmbezdelip orilgen Biiktigi 11 65 m edeninen kүmbezine dejingi biiktigi 4 35 metr Қabyrgasy granit kalak tastan saban aralas balshykpen kalangan kalyndygy 1 86 metr Kirer esigi shygyska karatylgan Ontүstik shygys kabyrgasynda olshemi 0 7x0 5 m sanylau bar kabyrgadan 2 3 m biiktikte Қozy korpesh Bayan sulu mazarynyn zhanynda tort tas mүsin bolgan Olardyn keskinin en birinshi bolyp 1771 zhyly G Voloshin kagaz betine tүsirgen Tas mүsinderde үsh әjel men bir er adam bejnelengen Halyk arasyndagy anyz bojynsha үsh әjeldin birinshisi Bayan sulu ekinshisi sinlisi Ajgyz үshinshisi apasy Ajtansyk er adam Қozy bolsa kerek Өkinishke oraj kazir bul tas mүsinder zhogalyp ketken El ishindegi anyz әngimede Қozy korpesh Bayan sulu mazaryn zhәne onyn zhanyndagy tas mүsinderdi Sarybajdyn inisi Tajlak bi zhasatkan dep ajtylady Zerttelu tarihy1768 1774 zhyldary kazak dalasyna Resej imperiyasynyn ujymdastyrgan ekinshi zertteu sayahaty barysynda H Bardanes Ayagozdin bojynda tastan kalangan Қozy Korpesh esimdi gimarattyn saktalganyn zhazgan 1840 1843 zhyldary A I Shrenktin Ortalyk Қazakstannyn tarihi eskertkishterin zertteu barysynda mazar turaly derekteri kezedsedi 1856 zhyly Shokan Uәlihanov mazar men onyn ajnalasynda ornalaskan tas mүsinderdin keskinin kagaz betine tүsirgen 1915 zhyly atakty olketanushy A N Beloslyudovtyn Қozy Korpesh Bayan Sulu eposyn zerttegen G N Potaninge hatynda mynadaj zholdar kezdesedi Қozy Korpesh Bayan Sulu mazaryna eki ret baryp keldim Ol 4 mүsin mүsinder zhok Mazar kaptal zhagynan zenbirekpen atkylanyp kulap zhatyr Menin markum agamnyn Viktor Nikolaevich ajtuy bojynsha mүsinderdi Germaniyaga alyp ketti Beloslyudov mazardyn biiktigi 18 metrden 11 12 metrge dejin kemigeni turaly bolzhamdagan 1952 zhylgy Әlkej Hakanuly Margulan zhetekshilik etken Қazak KSR Ғylym akademiyasynyn arheologiyalyk ekspediciyasy 1982 zhyly mazar Қazak KSR nin tarihi zhәne mәdeni manyzy bar eskertkishterinn tizimine enip memleket korgauyna alyndy