Қаңлы Жүсіп Қадірбергенұлы

Қаңлы Жүсіп Қадірбергенұлы (1873, қазіргі Сырдария ауданы – 14 наурыз 1923, сонда) – ақын, Сыр бойындағы шайырлық мектептің көрнекті өкілдерінің бірі.

Ел арасында «Қаңлы Жүсіп», «Молла Жүсіп» деген есімдермен аты жайылған. Алғашқыда ауыл молдасы деген кісіден хат танып, әрі қарай өз бетінше мұсылманша және орысша сауатын жетілдірген. 14 – 15 жасқа қараған шағында ақындығымен халыққа таныла бастады. Біраз уақыт биге атқосшы, болысқа тілмаш болды. Кеңес өкіметі тұсында Тереңөзек қыстағының сотында хатшылық қызмет атқарды.

Қаңлы Жүсіп поэзиясында әлеум. сарын мол. Оның «, «1916 жыл» атты толғауларында орыс отаршылдығын әшкерелеу мен ұлт бірлігін насихаттау орын алса, « әуенімен айтылатын « өлеңінде және «, «Ана мен бала» хикаяттарында әйел теңдігі мәселесі жырға қосылады. Ақынның «, «, «, «, « атты қисса, дастан, мысалдары шығыстық үлгіде жазылған. Қаңлы Жүсіп жұмбақ айтыстың шебері. Қарасақал Ерімбетпен, , , , жазбаша айтыстары сақталған. Оның Кете Жүсіппен жазба айтысы 8 жылға созылған.

Ақын өмірі мен шығармашылығын ғалымдар Е.Ысмайылов, М.Байділдаев, т.б. зерттеген.

Дереккөздер

1. Қазақ совет энциклопедиясы