Қашқаргүл (кейде астра) (лат. Aster) – астралылар тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Олар бау-бақшаларда, гүлзарларда, саябақтарда өсіріледі.
Қашқаргүл | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aster alpinus | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
түрлері | ||||||||||||||||||||
180 түрі белгілі |
Қазақстанда Алтай қашқаргүлі, альпі қашқаргүлі, Америка қашқаргүлі, кермек-жапырақты қашқаргүлі, попов қашқаргүлі, шөл дала қашқаргүлі, бурыл қашқаргүл, таролман қашқаргүлі деген түрлері бар.
Өсімдік туралы
Қашқаргүл – көптеген түрлері бар біржылдық немесе көпжылдық, шөптесін және жартылай бұтақты өсімдік. Халық арасында «қырқүйекгүл» деген атпен танымал. Гүлі кішкентай, түсі әр алуан ақ, күлгін, көк, сиякөк, қызғылт болып келеді. Көгалдандыруда 80-ге жуық түрі қолданылады. Бұл гүлдің биіктігі сұрпына қарай 15 см-ден 1 метрге дейінгі аралықта. Қашқаргүлдің барлық түрі қыркүйек-қазан айларында гүлдейді. Сондықтан да ол күзгі гүлдердің патшайымы болып саналады. Қашқаргүлдің сұрыпты түрлері де бар. Олардың гүлдеу мерзімі мамыр айына сәйкес келеді. Сондай-ақ кейбір біржылдық түрлері елімізде гүлдеп үлгермейді. Себебі, гүлдері өте кеш пайда болатындықтан алғашқы суыққа ұрынып қалады. Бір ерекшелігі, қашқаргүлді бір жерде бірнеше жыл өсіруге болмайды. Себебі, бір жерде бірнеше жыл қатарынан өскен қашқаргүл ауруға шалдығуы мүмкін. Сондықтан көгалдандыруда ауруға төтеп бере алатын сұрыптарын отырғызған жөн. Олардың қатарына Ostrich Plume, Starlight Rose, Milady жатады. Көгалдандыруда қашқаргүлді түріне қарай альпі шоқысына, гүлзарларға және жол жиегіне шарбақ ретінде өсіреді. Ең әдемі түрлеріне ағылшындық және испандық қашқаргүлдер жатады. Қашқаргүл де бақытгүлі сияқты күзде гүл ашатын санаулы гүлдердің бірі болғандықтан, оны мектеп аулаларына еккен тиімді. Күзде жаңа оқу жылы басталғанда қашқаргүлдер құлпырып, мектеп ауласын ерекше көрікке бөлеп тұрары сөзсіз.
Күтімі
Құнарлы топырақты және күн жақсы түсетін жерді ұнатады. Жел өтінен қорғау керек. Гүлі бұтақ басына тегіс болып өсіп шығуы үшін, мамыр айында сабақтың жоғарғы жағын түзулеп қырқып тастайды. Сонда күз кезінде қашқаргүл гүлдегенде сабағы түзу және біркелкі болып гүл жаратын болады.
Көбейтілуі
Біржылдық түрлерінің тұқымын наурыз айында себеді. Көпжылдық сұрыптарын түбін бөлу арқылы көктемде көбейтеді.
Қашқаргүл туралы тақпақ
Қашқаргүл күзде гүл жарып,
Көрік берер бақшаға.
Тұрады жайнап ырғалып,
Қараша таңы атса да.
Дереккөздер
"Гүлстан" республикалық ғылыми-танмыдық, көпшілік журнал, 2010 жыл ISSN 2078-6727
Ең көп кездесетіні — Алтай қашқаргүлі. Оның биіктігі 10-60 см-дей. Тік бұтақты сабағының сыртын түк басқан. Отырмалы жапырағы ұзынша келеді. Гүлі ақшыл көк түсті, ол көп гүлді себет гүл шоғырына топталған. Қашқаргүлдердің жылдық түрлері тұқымынан, ал көп жылдық түрлері өсімді (вегетативті) жолмен көбейеді. Шілде — тамыз айларында гүлдеп, тамыз-қыркүйекте жеміс юереді. Тұқымының ұзындығы 2-3 мм, сырты түкті болады.
Қашқаргүлдің бір ерекшелігі — қара күзге дейін гүлдей береді, суыққа төзімді. Қашқаргүлдердің гүлдері түрлі түсті әсем болғандықтан, олар қолдан көптеп өсіріледі.
Емдік ролы
Ыстықты басып, зэр қайтарады. Іріңді тазалап, ісікті қайтарады.
Дереккөздер
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қashkargүl kejde astra lat Aster astralylar tukymdasyna zhatatyn bir zhәne kop zhyldyk shoptesin osimdikter Olar bau bakshalarda gүlzarlarda sayabaktarda osiriledi ҚashkargүlAster alpinusDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy AsteraceaeKishi tukymdasy Tajpasy Kishi tajpasy Tegi Aster Karl Linnejtүrleri180 tүri belgiliAster Қazakstanda Altaj kashkargүli alpi kashkargүli Amerika kashkargүli kermek zhapyrakty kashkargүli popov kashkargүli shol dala kashkargүli buryl kashkargүl tarolman kashkargүli degen tүrleri bar Өsimdik turalyҚashkargүl koptegen tүrleri bar birzhyldyk nemese kopzhyldyk shoptesin zhәne zhartylaj butakty osimdik Halyk arasynda kyrkүjekgүl degen atpen tanymal Gүli kishkentaj tүsi әr aluan ak kүlgin kok siyakok kyzgylt bolyp keledi Kogaldandyruda 80 ge zhuyk tүri koldanylady Bul gүldin biiktigi surpyna karaj 15 sm den 1 metrge dejingi aralykta Қashkargүldin barlyk tүri kyrkүjek kazan ajlarynda gүldejdi Sondyktan da ol kүzgi gүlderdin patshajymy bolyp sanalady Қashkargүldin surypty tүrleri de bar Olardyn gүldeu merzimi mamyr ajyna sәjkes keledi Sondaj ak kejbir birzhyldyk tүrleri elimizde gүldep үlgermejdi Sebebi gүlderi ote kesh pajda bolatyndyktan algashky suykka urynyp kalady Bir ereksheligi kashkargүldi bir zherde birneshe zhyl osiruge bolmajdy Sebebi bir zherde birneshe zhyl katarynan osken kashkargүl auruga shaldyguy mүmkin Sondyktan kogaldandyruda auruga totep bere alatyn suryptaryn otyrgyzgan zhon Olardyn kataryna Ostrich Plume Starlight Rose Milady zhatady Kogaldandyruda kashkargүldi tүrine karaj alpi shokysyna gүlzarlarga zhәne zhol zhiegine sharbak retinde osiredi En әdemi tүrlerine agylshyndyk zhәne ispandyk kashkargүlder zhatady Қashkargүl de bakytgүli siyakty kүzde gүl ashatyn sanauly gүlderdin biri bolgandyktan ony mektep aulalaryna ekken tiimdi Kүzde zhana oku zhyly bastalganda kashkargүlder kulpyryp mektep aulasyn erekshe korikke bolep turary sozsiz KүtimiҚunarly topyrakty zhәne kүn zhaksy tүsetin zherdi unatady Zhel otinen korgau kerek Gүli butak basyna tegis bolyp osip shyguy үshin mamyr ajynda sabaktyn zhogargy zhagyn tүzulep kyrkyp tastajdy Sonda kүz kezinde kashkargүl gүldegende sabagy tүzu zhәne birkelki bolyp gүl zharatyn bolady KobejtiluiBirzhyldyk tүrlerinin tukymyn nauryz ajynda sebedi Kopzhyldyk suryptaryn tүbin bolu arkyly koktemde kobejtedi Қashkargүl turaly takpakҚashkargүl kүzde gүl zharyp Korik berer bakshaga Turady zhajnap yrgalyp Қarasha tany atsa da Derekkozder Gүlstan respublikalyk gylymi tanmydyk kopshilik zhurnal 2010 zhyl ISSN 2078 6727 En kop kezdesetini Altaj kashkargүli Onyn biiktigi 10 60 sm dej Tik butakty sabagynyn syrtyn tүk baskan Otyrmaly zhapyragy uzynsha keledi Gүli akshyl kok tүsti ol kop gүldi sebet gүl shogyryna toptalgan Қashkargүlderdin zhyldyk tүrleri tukymynan al kop zhyldyk tүrleri osimdi vegetativti zholmen kobejedi Shilde tamyz ajlarynda gүldep tamyz kyrkүjekte zhemis yueredi Tukymynyn uzyndygy 2 3 mm syrty tүkti bolady Қashkargүldin bir ereksheligi kara kүzge dejin gүldej beredi suykka tozimdi Қashkargүlderdin gүlderi tүrli tүsti әsem bolgandyktan olar koldan koptep osiriledi Emdik roly Ystykty basyp zer kajtarady Irindi tazalap isikti kajtarady Derekkozder Қazak Enciklopediyasy Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet