Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қарапайым сөйлеу тілі - белгілі бір стильдік мақсатпен сөздерді дөрекі, тұрпайы етіп қолдану тәсілдерін құрайтын сөйлеу тілінің бір түрі. Қарапайым сөйлеу тілінің құрамына мазмұны тұрпайылау, дөрекі сездер, диалектизмдер, жаргондар енеді. Бұлар жалпылама лексикаға қарағанда эмоциялды-эксперссивті бояуының күштілігімен ерекшелінеді. Әдеби тілде тағам дәм тәрізді сөздер сөйлеу тілінде тамақ, ас түрінде қолданылса, қарапайым — сөйлеу тілінде нәпақа, қорек, нәр, ыстық сияқты әртүрлі экспкерссивті бояуы бар сөздер арқылы көрінеді. Мысалы, Бізге алдымен ауқат жібер, оған қоса сауқат жібер (А. Тоқмағанбетов); Ауылда неше қазан болса, соның бәріне ыстық істеп, күніне бір-бір рет қорек беріңдер. (М. Әуезов). Сағила бір тостаған ішкені болмаса, басқа нәр татпапты. (С. Көбеев). Әйтеуір бала-шағаға нәпақа іздеп жүреміз ғой. (Ғ. Мұстафин). Сөздерді ауыспалы мағынада қолдану қарапайым сөйлеу тіліне тән қасиеттердің бірі. Ауыспалы мағынадағы бейнелі сөздер, сол сөз болатын зат не құбылысқа адамдардың жағымды не жағымсыз көзқарасын білдірудің құралы болып саналады. Бұлардың да, эмоциялдық қасиеті басым болып келеді. Сөйлеу кезінде олардың үйреншікті түрлері жиі қолданылады. Мысалы, - Жаман неме, маған бұрын келмей, әкеңе кеттің -ау! Жаман неме ! - дей беріп, қасына, құшағына немересі барғанда, "жаман неменің" артынан ілезде: — Қарашығым, қоңыр қозым... Абай жаным... - деп кемсеңдеп, жылауға айналып кетті. (М. Әуезов). Ойды астарлап, бейнелеп жеткізу құралдарының бірінен саналатын тұрақты сөз тіркестерін қарапайым сөйлеу тілінде көптеп кездестіруге болады. Фразалық тіркестердің қарапайым және тұрпайы түрлеріне мыналар мысал бола алады: Қарапайым фразеологизмдер: ауыз бастырық, ұзын етек, бақайынан келмеу, аузынан сілекейі шұбыру, т.б. Тұрпайы фразеологизмдер: қолының сұғанағы бар, сойған қасқырдай ыржиды, өлген балықтың көзіндей мөлиді, жырған сыйырдай қылды, т. б. Жаргон сөздер белгілі бір әлеуметтік топ тілінде кездеседі. Мысалы, құлап қалу, қуып кету, базар жоқ, (студенттер тілінде), т.б.
Дереккөздер
- Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қarapajym sojleu tili belgili bir stildik maksatpen sozderdi doreki turpajy etip koldanu tәsilderin kurajtyn sojleu tilinin bir tүri Қarapajym sojleu tilinin kuramyna mazmuny turpajylau doreki sezder dialektizmder zhargondar enedi Bular zhalpylama leksikaga karaganda emociyaldy eksperssivti boyauynyn kүshtiligimen erekshelinedi Әdebi tilde tagam dәm tәrizdi sozder sojleu tilinde tamak as tүrinde koldanylsa karapajym sojleu tilinde nәpaka korek nәr ystyk siyakty әrtүrli ekspkerssivti boyauy bar sozder arkyly korinedi Mysaly Bizge aldymen aukat zhiber ogan kosa saukat zhiber A Tokmaganbetov Auylda neshe kazan bolsa sonyn bәrine ystyk istep kүnine bir bir ret korek berinder M Әuezov Sagila bir tostagan ishkeni bolmasa baska nәr tatpapty S Kobeev Әjteuir bala shagaga nәpaka izdep zhүremiz goj Ғ Mustafin Sozderdi auyspaly magynada koldanu karapajym sojleu tiline tәn kasietterdin biri Auyspaly magynadagy bejneli sozder sol soz bolatyn zat ne kubylyska adamdardyn zhagymdy ne zhagymsyz kozkarasyn bildirudin kuraly bolyp sanalady Bulardyn da emociyaldyk kasieti basym bolyp keledi Sojleu kezinde olardyn үjrenshikti tүrleri zhii koldanylady Mysaly Zhaman neme magan buryn kelmej әkene kettin au Zhaman neme dej berip kasyna kushagyna nemeresi barganda zhaman nemenin artynan ilezde Қarashygym konyr kozym Abaj zhanym dep kemsendep zhylauga ajnalyp ketti M Әuezov Ojdy astarlap bejnelep zhetkizu kuraldarynyn birinen sanalatyn turakty soz tirkesterin karapajym sojleu tilinde koptep kezdestiruge bolady Frazalyk tirkesterdin karapajym zhәne turpajy tүrlerine mynalar mysal bola alady Қarapajym frazeologizmder auyz bastyryk uzyn etek bakajynan kelmeu auzynan silekeji shubyru t b Turpajy frazeologizmder kolynyn suganagy bar sojgan kaskyrdaj yrzhidy olgen balyktyn kozindej molidi zhyrgan syjyrdaj kyldy t b Zhargon sozder belgili bir әleumettik top tilinde kezdesedi Mysaly kulap kalu kuyp ketu bazar zhok studentter tilinde t b DerekkozderҚazak tili Enciklopediya Almaty Қazakstan Respublikasy Bilim mәdeniet zhәne densaulyk saktau ministrligi Қazakstan damu instituty 1998 zhyl 509 bet ISBN 5 7667 2616 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz